به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، مجتبي شاهسوني کارشناس مسائل بين الملل درباره فعاليت گروه هاي تروريستي در آفريقا نوشت: عمليات تروريستي همچنان به عنوان يکي از اصلي ترين بحران هاي قاره سياه است. بحراني که شايد بتوان آن را مرگبارتر از فقر و ساير بحران هاي ديگر در اين قاره دانست. در يکي از آخرين عمليات تروريستي در اين قاره در بورکینافاسو که مرگبارترین حمله از سال ۲۰۱۵ تا کنون توصیف شده ۱۶۰ غیرنظامی کشته شدند. اين در حالي است که از سال ۲۰۱۵ تا کنون، حملات تروریستی در بورکینافاسو به کشته شدن ۱۴۰۰ تن منجر شده است. در این مدت بیش از یک میلیون نفر نیز آواره شده اند. اين شرايط تقريبا در ساير کشورهاي آفريقايي از جمله در نيجريه و مالي نيز مشاهده مي شود. به طور کلي طی ماه‌های اخیر فعالیت گروه‌های تروریستی در مناطق مختلف آفریقا تشدید شده است با اين حال اين سوال مطرح است که آيا عليرغم همه شعارهاي مطرح شده در مبارزه با تروريسم آيا عزم جدي براي مقابله با تروريست وجود دارد يا نه؟ در اين تحليل ضمن معرفي کوتاه گروه هاي تروريستي مهمترين دليل عدم موفقيت مبارزه با تروريست در اين قاره بررسي مي شود.
بوکوحرام خطرناک ترين تروريست ها
يکي از مهمترين فعالترين گروه هاي تروريستي فعال در قاره آفريقا، گروه تروريستي بوکوحرام است. گروه بوکوحرام در ژانویه ۲۰۰۲ به دست محمد یوسف و با نام «جماعة أهل السنة للدعوة والجهاد» (گروه اهل سنت برای تبلیغ و جهاد) تأسیس شد. نامش به «بوکوحرام» تغییر کرد که به زبان هوسا به معنای «آموزش غربی حرام است» می‌باشد. این گروه پس از بیعت با داعش در مارس ۲۰۱۵ به ایالت غرب آفریقا به رهبری أبو مصعب البرناوی تغییر یافت. این گروهک وی را به عنوان والی و رهبر تعیین کرد تا نبرد‌هایی مرگبار با ارتش نیجریه به راه اندازد. گروهی که در منطقه غرب و وسط آفریقا فعالیت می‌کرد، اين گروه تروريستي طالبان نیجریه نام گرفت. این فعالیت‌ها با مخالفت با آموزش و تعلیم غربی در مدارس و دانشگاه‌ها شروع شد و این گروهک خیلی زود به سازمانی خون خوار که دختران را از مدارس می‌ربود و عملیات انتحاری ترتیب می‌داد بدل گشت. این گروهک تروریستی عملیات‌های خود را با تمرکز بر اهداف معین در داخل نیجریه شروع کرد و تا حاشیه دریاچه چاد گسترش داد، شهروندان و سربازان را هدف قرار می‌داد و یا می‌ربود که این روند به کشته شدن بیش از ۲۰ نفر در نیجریه، نیجر، کامرون و چاد شد و بر اساس گزارشات سازمان ملل ۳.۵ میلیون نفر را مجبور به مهاجرت کرد. بوکوحرام استراتژی گروگان گیری، انفجار‌های انتحاری و حملات مسلحانه را پیش گرفت و در این کار از کودکان و زنان نیز استفاده می‌کرد. به روستاها، بازارها، مساجد و مدارس حمله می‌کرد و در شبکه‌های جنایات سازمان یافته عضو می‌شد تا جایی که درآمد سالانه اش از ۱۰ میلیون دلار نیز فراتر رفت.
القاعده و عمليات ترور
القاعده یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های تروریستی در آفریقا است که در حقیقت امتداد گروه "الجماعة السلفیة للدعوة والقتال" می‌باشد که جنایات مخوفی در الجزایر علیه شهروندان در دهه‌ای که دهه سیاه نام گرفت مرتکب شدند. رهبر این گروه در سال ۲۰۰۷ با القاعده بیعت کرد و نام گروه به "القاعدة فی بلاد المغرب" (القاعده کشور مغرب) تغییر یافت. این سازمان تروریستی حملات زیادی را در الجزایر انجام داد که معروف‌ترین آن تلاش برای ترور رئیس جمهور سابق الجزایر عبدالعزیز بوتفلیقة در سال ۲۰۰۷ بود.
داعش و گسترش فعاليت تروريستي در قاره آفريقا
گروه تروریستی داعش از سال ۲۰۱۵ و پس از کاهش فعالیت هایش در سوریه و عراق تمرکز خود را بار دیگر متوجه کشور‌های آفریقایی کرده است، اما دچار نزاع و درگیری با القاعده است که این درگیری‌ها گاهی به مرحله درگیری نظامی نیز می‌رسد. سرکردگی عناصر داعش در مالی به‌عهده ابوالولید الصحراوی بود. وی در گروه‌های افراط‌گرای الجزایری آموزش دید و سپس در سال ۲۰۱۱ به القاعده در شمال مالی پیوست و تحت سرکردگی عبدالحمید ابوزید فعالیت می‌کرد. الصحراوی پس از آن از برخی سرکردگان القاعده جدا شده یک گروه تروریستی جدید به‌نام گروه «توحید و جهاد» در غرب آفریقا را تشکیل داد.
جنبش الشباب و جنايات خونين
جنبش الشباب که در منطقه شاخ آفریقا فعال است در سال ۲۰۰۶ با عنوان بازوی نظامی اتحادیه محاکم شریعت اسلامی سومالی تاسیس شد و در آن زمان بر موگادیشو پایتخت سومالی تسلط داشت. اما پس از مداخله نظامی اتیوپی در سومالی متحمل خسارات زیادی شد و با حمایت نیرو‌های اتحادیه آفریقا توانست بار دیگر در سال ۲۰۰۸ بر موگادیشو تسلط یابد. پس از آن تاریخ، نیرو‌های دولت سومالی با حمایت نیرو‌های اتحادیه آفریقا، ایالات متحده و سایر احزاب منطقه‌ای و بین المللی وارد درگیری‌های شدید علیه جنبش الشباب شدند و توانستند آنان را که مشغول جنایات خونین خود در سومالی، کنیا، اوگاندا و شاخ آفریقا بودند دور کنند.
«گردان‌های ماسینا» و همدستي با غرب
این گروه تروریستی در سال ۲۰۱۴ توسط عناصری از قبیله‌های فلان زنوج به‌سرکردگی محمد کوفا که یک مبلّغ سلفی بود و از منطقه موبتی در مرکز مالی آمده بود تشکیل شد. این گروه در ابتدای تشکیل خود اعلام بیعت با تکفیری‌های انصارالدین و کنار آنها شروع به فعالیت کرد. فلورانس پارلی وزیر دفاع فرانسه در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که محمد کوفا سرکرده این گروه تکفیری توسط نیرو‌های ارتش فرانسه به هلاکت رسیده، اما در یک فیلم ویدئویی که توسط گروه تروریستی انصارالدین منتشر شد٬ ظاهر شده اعلام کرد که وزیر دفاع فرانسه درباره مرگ وی دروغ گفته است.
«المرابطون» و همدستي با داعش
این گروه تکفیری در اوت ۲۰۱۳ پس از اعلام اتحاد با جنبش «توحید و جهاد» در غرب آفریقا به‌سرکردگی عبدالرحمن ولد عامر احمد الازوادی که از یکی از قبایل عربی در مالی آمده بود، تشکیل شد. سرانجام نیرو‌های ویژه فرانسه در پایان سال ۲۰۱۴ موفق به ترور وی شدند. پس از آن یک درگیری داخلی در خصوص سرکردگی این گروه میان مختار بالمختار رئیس شورای مشورتی گروه المرابطون و عدنان ابوالولید الصحراوی رئیس سابق شورای مشورتی جنبش توحید و جهاد در غرب آفریقا به وجود آمد که هردو خود را سرکرده این گروه تروریستی می‌دانستند، دراین‌میان ابوالولید الصحراوی خود را سرکرده المرابطون معرفی و با ابوبکر بغدادی سرکرده تکفیری‌های داعش اعلام بیعت کرد. از سوی دیگر مختار بالمختار نیز خود را با همین عنوان معرفی و اعلام تجدید بیعت با القاعده کرد. بالمختار همچنان به سرکردگی خود در این گروه ادامه داد تا اینکه طبق گفته‌ها وی در یک حمله و بمباران هوایی در نزدیکی منطقه قرضه در شمال شهر سب‌ها در لیبی٬ به‌همراه تعدادی از سرکردگان القاعده به هلاکت رسید.
نتيجه گيري:
مساله تروريسم يکي از اساسي ترين بحران هاي در قاره آفريقاست؛ با توجه به گسترش فعاليت گروه هاي تروريستي در اين قاره، بسياري از کشورهاي غربي و نهادهاي بين المللي مدعي مبارزه با تروريسم در اين قاره هستند اما به نظر مي رسد عزم جدي براي مقابله با اين گروه هاي تروريستي وجود ندارد و حتي مي توان به جرائت گفت که برخي از کشورهاي غربي در پشت پرده از گروه هاي تروريستي حمايت مي کنند چرا که ناامني مي تواند حضور استعمارگرانه آنها در اين قاره را توجيه کند تا بتوانند در قالب استعماري نوين هرچه بيشتر منابع طبيعي اين قاره را چپاول کنند بنابراين به نظر مي رسد تکيه بر عزم و اراده کشورهاي اين قاره و توان منطقه اي مي تواند زمينه را مبارزه هرچه بهتر براي مقابله با تروريسم فراهم سازد.
