چرا این مناظره‌ها واقعی نیست؟

به اعتقاد مازیار ناظمی مناظره‌هایی که از تلویزیون در حال پخش هستند در حقیقت مناظره نیستند و در ساختار و محتوا مشخصه‌های یک مناظره‌ واقعی را ندارند.

 

این گوینده سابق خبر در صداوسیما، همچنین با تمجید از عملکرد کلی مرتضی حیدری در اجرای برنامه های تلویزیونی، در عین حال در این مناظره‌ها از او به عنوان یک «صورت سنگی» یاد می‌کند که ایفاگر نقشی است که صداوسیما ازش خواسته است.

 

دومین مناظره انتخاباتی نامزدها در حالی با موضوع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی سه‌شنبه (۱۸ خرداد ماه) برگزار شد که با انتقادهایی از نحوه برگزاری و طراحی پرسش ها، حتی از سوی خود نامزدها همراه بود.

 

در همین زمینه، مازیار ناظمی ـ مجری و گوینده باسابقه صداوسیما ـ در نقد مناظره‌های تلویزیونی، با تاکید بر اینکه برنامه‌هایی که هم اکنون با عنوان مناظره از تلویزیون پخش می‌شود، در واقع مناظره نیست، به ایسنا گفت: این فرم تلویزیونی که الان شاهدش هستیم، اصلا مناظره نیست. یک کار کادربندی شده است. نامزدها قبلا چند دقیقه زمان داشتند الان یک تکنیک فنی هم اضافه شده است و بعد از زمان تعیین شده صدا کاملا قطع می‌شود؛ یعنی کاملا باید در همان قاب قرار بگیرند. نامزدها اصلا با هم روبه رو نیستند؛ مناظره یعنی مواجه فرد با فرد. در مناظره افراد در مقابل همدیگر بحث و جدل می‌کنند. این در حالی است که در این مناظره‌ها، نامزدها حتی ارتباط چشمی هم با هم برقرار نمی‌کنند و همه دارند مجری را نگاه می‌کنند.

 

او تصریح کرد: این نوع برنامه سازی، به شکل فنی، محتوایی و فرمی اصلا به مناظره نزدیک نیست. هر شکلی که به آن نگاه کنیم تقریبا و تحقیقا کاملا کنترل شده و خیلی شسته و رفته پیش می‌رود. در واقع مناظره نیست و بیشتر یک دورهمی است و به گفته خود دوستان در خود مناظره، یک جور مسابقه هفتگی است؛ هر چند در مسابقه هفتگی هم مرحوم نوذری می‌گفتند از کی بپرسم که اینجا این هم نیست. شاید بد نبود اینطور باشد تا شور و حال و جذابیتی به برنامه بدهد؛ مثلا از یک نامزد بخواهند برای دیگری سوالی طرح کند که البته کمی لوس می‌شود.

ناظمی درباره اجرای مرتضی حیدری ضمن تمجید از سابقه او در اجرا، گفت: من سال‌ها افتخار همکاری با مرتضی حیدری را داشته‌ام. تیزنگری و تاکتیکی که ایشان در مصاحبه دارد را دیده‌ام. مرتضی حیدری بسیار باهوش و نکته سنج است؛ بلد است چطور سوال کند و در عین آرامش مصاحبه را پیش ببرد و نتیجه را هم ببرد. من دیده‌ام که او چطور مصاحبه‌های سخت را پشت سر گذاشته و مورد اقبال جامعه نخبگان در حوزه اقتصادی و سیاسی بوده است. آقای حیدری چندین سال اجرای گفت‌وگوی ویژه خبری را پشت سر گذاشته و تجربه بسیار وسیع و خوبی از مواجهه با مسوولان و آداب جناح‌های مختلف دارد که فوق‌العاده ارزشمند است. در حوزه گفت‌وگوهای انتخاباتی هم همین طور است.

 

او در عین حال بار دیگر به مناظره های انتخاباتی ۱۴۰۰ بازگشت و در زمینه اجرای این مناظره ها، گفت: در این شکل برنامه، تهیه کننده اصلی خود سازمان صداوسیما است و آقای حیدری هم بخشی از جریان کارِ تولید است. تهیه کننده تعیین می‌کند که چطور نقشش را ایفا کند. نقشی که برای ایشان تعریف شده کاملا یک کار کادربندی شده است. نامزدها فقط به مجری نگاه می‌کنند و ارتباط بصری هم ندارند.

 

در دوره‌های گذشته حداقل نیم نگاهی بهم داشتند و به یاد دارم که آقای روحانی کاغذی را از آقای  قالیباف گرفت و گفت بده ببینم اما امسال انگار دیوارهایی نامریی میان نامزدها کشیده شده و هرکس دارد در فضای خودش صحبت می‌کند. طبیعتا اجرای آقای حیدری هم متاثر از این فضا است. حتی هیچ حرکتی هم در صورتش دیده نمی‌شود نه تعجب و نه لبخند؛ کاملا صورت سنگی است که آنجا نشسته؛ از این جهت نمی‌توان از آقای حیدری ایرادی گرفت زیرا نقشی را ایفا می‌کند که شاید برای خودش هم سخت است اما خب برای اینکه حاشیه‌ای برای صداوسیما و خودش به وجود نیاید و صحبتی پیش نیاید همانطور که در گذشته به وجود آمده است، این کار را انجام می‌دهد.

این گوینده درباره نحوه سوال پرسیدن در مناظره‌ها با بیان اینکه قرعه کشی کردن سوالات حالت یک مسابقه‌ تلویزیونی را به مناظره داده است، عنوان کرد: برای طراحی پرسش ها سازمان صداوسیما، تیم فکری و ستاد انتخابات را دارد و این‌ها در موضوعات مختلف سوالاتی را طرح کردند و در اختیار نامزدها گذاشتند. سوالات را قرعه کشی می‌کنند و نفس قرعه کشی برنامه را به فضای مسابقه و سرگرمی‌ می‌برد و بیشتر به صورت سرگرمی دیده می‌شود تا یک بحث جدی؛ گوی ها به هم می‌خورد و برای مخاطب قرعه کشی را تداعی می‌کند تا یک مباحثه جدی، جاندار و نفس گیر.

ناظمی به صحبت هایش درباره مناظره ها اینگونه ادامه داد: همه آرایش‌هایی که کارگردان فکر کرده و حتی نماهایی که گرفته می‌شود و حتی رنگ‌هایی که به کار رفته، کاملا سرد است؛ یعنی از هر جهت هیچ جوش و خروشی نیست و چند ساعتی را می‌گذارانید. مخصوصا مناظره دوم را که نگاه کردم دیگر از همان جدل کلامی که در مناظره اول بود، هم تهی شده بود و کاملا صحبت بود. چند باری هم یکی از نامزدها گفت مناظره یعنی اینکه روبه روی هم بنشینیم و صحبت کنیم و حرف ایشان به نظرم درست است. وقتی سه دقیقه به هر نامزد زمان داده می‌شود، حتی در حد طرح موضوع هم نمی‌تواند صحبت کند و نکته‌ای را بگوید.

 

او خاطرنشان کرد: باید بینیم اهداف تیم فکری که روی سوالات کار کردند چه بوده است. موضوعاتی در حوزه فرهنگ، هنر و ورزش مباحثه برانگیز است و اگر موضوعی در این حوزه ها مطرح شود خود به خود می‌تواند زمینه ساز جریان‌های دیگر باشد. به نظرم از هر جهت مناظره ها خیلی آرام و راحت دارد برگزار می‌شود؛ در واقع به صورت یک مناسکی دارد برگزار می‌شود.

 

ناظمی در عین حال سازمان صداوسیما را ناچار به در پیش گرفتن این شیوه دانست و عنوان کرد: با تمام این نقدها، من هیچ ایرادی به صداوسیما نمی‌گیرم؛ زیرا بالاخره تامین همه سلیقه‌ها، فرمایش ها، بایدها و نبایدها و تاکیدهای جریان‌هایی که در کشور هستند و حوزه‌های تصمیم گیری و غیرتصمیم گیری برای سازمان کار مشکلی است. از این جهت به سازمان حق می‌دهم و در سال‌هایی که همکارشان بوده ام دیده‌ام که کار ساده‌ای نیست. اما آن چیزی که ما منتظرش هستیم که این مناظره‌ها محرکی باشد برای کسانی که منتظر هستند انتخابی کنند و تکانی بخورند، آنطور نیست و در این حوزه نتوانسته موفق باشد؛ زیرا طبیعتش این است که با این فرم نمی‌شود زیرا اصلا مناظره نیست.

او با یادی از نخستین دوره مناظرات تلویزیونی عنوان کرد: چیزی که در سال ۸۸ دیدیم تقریبا در تاریخ تلویزیون ایران کم نظیر بود. واقعا مناظره‌هایی جان دار و کم نظیر شاید هم بی نظیر بود. میلیون‌ها بیننده در داخل و خارج کشور داشت و توسط شبکه‌های مختلف پوشش داده می‌شد، بازپخش هایش هم تیغ نمی‌خورد که کم و زیاد شود.

 

ناظمی در پایان گفت: امیدوارم در این روزهای باقی مانده، مجاری بهتری برای انتخاب مردم و شناخت بیشتر نامزدها به وجود بیاید زیرا مهم همین است. دلم نمی‌خواهد رسانه رسمی مثل صدا و سیمای جمهوری اسلامی عظیم که در حوزه خاورمیانه یکی از رسانه‌های پرکمیت است، از شبکه‌های غیررسمی عقب بماند.