همشهری- زهرا خلجی: ساخت واکسن از سوی کشورها و شرکت‌های مختلف البته در مقطعی شکل رقابت به‌خود گرفت. واکسن‌ها با سپری کردن ۳ فاز کارآزمایی بالینی و دریافت نتیجه قابل انتظار می‌توانند تأییدیه بگیرند و مجاز به استفاده عمومی شوند. فاز سوم یا همان مرحله آخر تنها راهی است که می‌توان با اطمینان آماری نتیجه گرفت که آیا واکسن می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند و تا چه میزان مؤثر است. در این فاز، گروه بسیار بیشتری از افراد با ژنتیک‌های مختلف مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
آزمایش فاز ۳ همچنین می‌تواند عوارض جانبی ظریف‌تری از واکسن را تشخیص دهد. همین موضوع سبب شد تا کشور روسیه تصمیم بگیرد، برای ثبت‌نام خود به‌عنوان نخستین سازنده واکسن علیه کووید-۱۹، در میانه‌های فاز سوم کارآزمایی بالینی، اوایل شهریور سال گذشته آن را ثبت کرده و مجوز استفاده اضطراری دریافت کند. به این ترتیب، تزریق واکسن اسپوتنیک‌وی با اعلام اثربخشی بیش از ۹۲ درصدی روی ۴۰ هزار داوطلب بدون عارضه جانبی دور از انتظار، از اوایل آبان ۹۹ با اولویت معلمان و کادر درمانی روسیه، آغاز شد.
با پایان فاز سوم و انتشار جزئیات فازهای مختلف کارآزمایی در مجله علمی لنست، مشخص شد که سازمان بهداشت جهانی بی‌جهت به این واکسن که هم‌اکنون اثربخشی آن به اثبات رسیده است، مجوز استفاده اضطراری نداده است. ابتدا رهبران آمریکا و چین در تلاش بودند تا اثربخشی واکسن اسپوتنیک‌وی را زیر سؤال ببرند و آن را پروپاگاندای پوتین می‌دانستند، اما با استفاده این واکسن در بسیاری از کشورها و اثبات اثربخشی آن با کمترین عوارض جانبی، اسپوتنیک‌وی به یک واکسن محبوب تبدیل شد.
در شرایط فعلی در دنیا بیش از ۳۰ واکسن در حال سپری کردن مراحل کارآزمایی بالینی هستند. تاکنون از تمام واکسن‌های دنیا، تنها ۸ واکسن تمام فازهای آزمایشی را پشت سر گذاشته‌اند که شامل مدرنا و فایزر ساخت آمریکا، آسترازنکا ساخت انگلیس و سوئد و همچنین چند واکسن چینی می‌شود.
واکسن‌های چینی هم به رد شدن از قوانین معمول واکسن متهم شده‌اند. یکی از واکسن‌های ساخت این کشور که نامش فاش نشده است در فاز آزمایشی به کارکنان شرکت ملی نفت چین تزریق شد؛ درحالی‌که واکسن دیگری که احتمالا سینوفارم است در همین مرحله به افراد حاضر در ارتش این کشور تزریق شد. با این حال، سینوفارم مدت‌هاست که در چین و بسیاری از کشورهای دنیا ازجمله ایران مورد استفاده قرار گرفته و به‌تازگی نیز سازمان بهداشت جهانی آن را با اثربخشی ۷۶تا ۸۴درصدی مورد تأیید قرار داده است.
