رقم بدهی‌ خارجی ایران اعلام شد؛ سهم هر ایرانی از این بدهی چقدر است؟

بدهی خارجی دولت‌ها یا استقراض آن‌ها از کشور‌های دیگر، پدیده‌ای است که بیشتر در کشور‌های در حال توسعه به چشم می‌خورد.

به گزارش تابناک اقتصادی، دلیل آن که دولت‌ها به سمت استقراض از خارج و افزایش میزان بدهی‌های خارجی می‌روند این است که معمولاً عدم تکافوی سرمایه و منابع داخلی، دولت‌ها را مجبور به انجام چنین کاری می‌کند. نکته حائز اهمیت در این بین این است که تنها کشور‌هایی که در سطح کلان اقتصادی دارای مدیریت مناسبی هستند، می‌توانند از استقراض خارجی به صورت بهینه استفاده کنند و به رشد اقتصادی دست یابند.

 

نگرانی عمده در زمینه استقراض خارجی این است که دولت‌ها باید در دوره‌های آتی پاسخگوی اصل و سود این استقراض‌ها باشند و اگر این منابع به درستی مدیریت نشوند و در زمینه‌های مناسبی به کار گرفته نشوند، در آینده نه تنها موجبات رشد اقتصادی را فراهم نمی‌کنند بلکه به عنوان مانعی جدی بر سر راه رشد اقتصادی عمل خواهند کرد.

گزارش جدید بانک مرکزی از گزیده آمار‌های اقتصادی در پایان سال گذشته نشان می‌دهد که میزان بدهی‌های خارجی کشور در پایان اسفند پارسال نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش ۱.۲ درصدی همراه شده و به رقم ۹ میلیارد و ۱۴۲ میلیون دلار رسیده است. گفتنی است که میزان بدهی خارجی کشور در پایان اسفند ۱۳۹۸ معادل ۹ میلیارد و ۳۱ میلیون دلار بوده است.

میزان بدهی‌های کوتاه مدت کشور در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۹۶۶ میلیون دلار و بدهی‌های بلند مدت ایران نیز ۷۱۷۶ میلیون دلار اعلام شده است.

این در حالی است که میزان بدهی‌های کوتاه مدت کشور در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۵۳۹ میلیون دلار و بدهی‌های بلند مدت ایران نیز ۷۴۹۲ میلیون دلار اعلام شده است.

 

 

بنابراین عمده دلیل افزایش بدهی‌های خارجی ایران در سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال ۱۳۹۸، رشد بدهی‌های کوتاه مدت ایران به میزان ۲۸ درصد بوده است. 

شایان ذکر است معادل یورویی بدهی خارجی ایران در سال ۱۳۹۹ حدود ۷.۶ میلیارد یورو است که شش میلیارد یورو از این میزان، حجم بدهی‌های میان مدت و بلندمدت بوده و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو حجم بدهی‌های کوتاه مدت است.

 

همان گونه که عنوان شد میزان بدهی خارجی ایران در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ترتیب ۹۰۳۱ میلیون دلار و ۹۱۴۲ میلیون دلار بوده است. اگر فرض بگیریم که در این دو سال جمعیت ایران ۸۰ میلیون نفر بوده باشد می‌توان گفت که سهم هر ایرانی از بدهی‌های خارجی در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ترتیب ۱۱۳ دلار و ۱۱۴ دلار بوده است. یعنی بدهی خارجی هر ایرانی در سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال ۱۳۹۸ حدود یک دلار افزایش یافته است.

 

برای اینکه ببینیم بدهی خارجی ایران در سال ۱۳۹۹ (۹.۱ میلیارد دلار) چقدر بزرگ است از اعداد و ارقام موجود در اقتصاد استفاده می‌کنیم.

در ابتدا این مقایسه را با میزان صادرات و واردات ایران انجام می‌دهیم. مهدی میراشرفی رئیس کل گمرک طی مصاحبه‌ای در ۵ فروردین ماه سال جاری ارزش کل تجارت کشور در سال ۱۳۹۹ را ۷۳ میلیارد دلار اعلام کرد و افزود: ایران در سال گذشته به میزان ۳۴.۵ میلیارد دلار صادرات و به میزان ۳۸.۵ میلیارد دلار واردات داشته است؛ بنابراین میزان بدهی خارجی ایران حدود یک چهارم میزان صادرات یا واردات ایران در سال ۱۳۹۹ بوده است که ملاحظه می‌گردد پس بدهی خارجی ایران زیاد رقم بزرگی نیست.

همچنین شیوا راوشی مدیرکل عملیات و تعهدات ارزی بانک مرکزی با حضور در یک برنامه تلویزیونی درباره ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده شده برای سال جاری گفت: برای ۶ ماه ابتدایی امسال ۶ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای واردات کالا‌های اساسی در نظر گرفته شده است که فرآیند تخصیص این ارز ترجیحی از اسفندماه سال گذشته آغاز شده است؛ بنابراین رقم بدهی خارجی (۹.۱ میلیارد دلار) در مقایسه با میزان ارزی که برای شش ماهه اول سال جاری جهت واردات کالا‌های اساسی (۶ میلیارد دلار) نیز در نظر گرفته شده است، رقم چندانی نیست.

 

برای مقایسه بدهی خارجی کشورمان با سایر کشور‌ها بهتر است کشور ونزوئلا را مثال بزنیم چرا که همواره دولتمردان اعلام می‌کنند که نگذاشته اند کشور به شرایط ونزوئلا که دارای ابرتورم است دچار شود.

به عنوان نمونه اسحاق جهانگیری در نخستین جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در سال ۱۴۰۰ گفت: "دولت نگذاشت که کشور ونزوئلایی شود."

 

باید گفت که ونزوئلا حدود ۱۸۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که تقریبا ۲۰ برابر بدهی خارجی ایران است. اگر کشور ایران به شرایط ونزوئلا دچار نشد فقط و فقط به دلیل بدهی خارجی اندکی بود که داشت.

 

وحید شقاقی شهری استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی طی گفتگویی با خبرنگار تابناک اقتصادی در این باره گفت: امروزه بدهی خارجی در اقتصاد ایران زیر ۱۰ میلیارد دلار است که شاید مهمترین عاملی که باعث شد در این سه سال اخیر به مرز فروپاشی در اقتصاد نرسیم و شرایطمان مانند ونزوئلا نشود، بدهی‌های خارجی کشورمان است.

ونزوئلا بالای ۱۸۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که سررسید این بدهی‌ها هم رسیده است، وقتی این کشور تحریم می‌شود در کنار این بدهی‌های خارجی و عدم توان بازپرداخت آن، کشور به تاراج می‌رود و ابر تورم شکل می‌گیرد و به همین دلیل نیز شاکله اقتصاد از هم می‌پاشد و مفهوم پول ملی از بین می‌رود. البته درکی وجود ندارد که مردم با این شرایط و ابر تورم چگونه زندگی می‌کنند.

 

بنابراین بدهی‌های خارجی ایران عامل اصلی عدم فروپاشی اقتصاد کشور همزمان با اعمال شدیدترین تحریم‌های ترامپ بوده است.