سختی حرفه پرستاری از انجام شیفت‌های متعدد و طاقت‌فرسا، سر و کار داشتن با بیماران مختلفی که به لحاظ جسمی و روحی نیازمند توجه ویژه هستند، تا نبود امکانات مناسب رفاهی، حقوق و مزایای دریافتی ناچیزی که چندان تناسبی با میزان کار انجام شده آنها ندارد همه و همه از خطیر و استثنایی بودن این شغل شریف حکایت دارد.
بانگاهی در مسیر تاریخ، می توان دریافت که پرستاری همگام با پزشکی درخدمت سلامت انسان ها بوده است و در زمان های بحرانی، مانند حوادث طبیعی و جنگ ها، خدمات شایان پرستاران قابل توجه بوده و نمود بیشتری دارد.
همراهی و ایثار جامعه پرستاری در سال های گذشته به خصوص در دوران دفاع مقدس، شاهدی محکم از هدفمندی و تعهد این گروه فرهیخته است، ارزش و اهمیت کار این قشر زحمتکش وقتی آشکار و نمایان می شود که بدانیم توسعه پایدار بر محور انسان سالم استوار است و امروز جامعه پرستاری به ویژه در روزهایی کرونایی مبدل نیروی عظیمی گشته که مسوولیت پر ارزش خود را با انگیزه های الهی به انجام می رساند.
ماههای سخت کرونایی در کشور بیانگر فعالیت های خالصانه کادر درمان به ویژه پرستاران سخت کوش مراکز مختلف بیمارستانی است این قشر زحمتکش با تمام وجود، قدم در این راه گذاشتند و در همه گیری ویروس کرونا و هفته هایی که بخش های مختلف بیمارستان ها مملو از بیماران کرونایی بودند، در خط مقدم مبارزه قرار داشتند و به خدمات رسانی بی غل و غش خود با تمام وجود خستگی ها مشغول بودند.
این در حالی است که پرستاران در حین خدمت خود نیز به این بیماری منحوس گرفتار شدند و بنا به گفته نایب رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، از مجموع ۱۱۰ هزار پرستاری که در مراکز درمانی کشور فعالیت می‌کنند، تاکنون ۳۲ هزار نفر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند که نشان‌دهنده ابتلای بیش از ۳۰ درصدی این قشر است.
دکتر سیدمحمد پاکمهر به این مهم نیز اشاره داشت که ۲۶ هزار نفر از پرستاران بیمار بهبود یافته و هم اکنون مشغول ارائه خدمت هستند و با وجود کمبود نیرو در این بخش، از مجموع پرستاران بیمار ۶ هزار نفر امکان حضور مجدد در محل خدمت خود را پیدا نکرده‌اند و این در حالی است که از ابتدای شیوع این بیماری فقط چهار هزار پرستار استخدام شده اند.
در این میان پرستاران زنجانی نیز همگام با سفید پوشان دیگر مراکز درمانی کشور همزمان با شیوع بیماری کرونا با تمام وجود پای کار آمدند و در بیمارستان های این استان به خدمت رسانی مشغول شدند ،به گفته تلاشگران عرصه سلامت، مسائل و مشکلات متعدد هرگز مانع انجام وظایف خطیر محوله نشد و و حتی وقتی درگیر بیماری کرونا شدند پس از دوره قرنطینه برای خدمات رسانی به همنوعان خود در سر صحنه حضور یافتند.
در زمان حاضر که پیک سوم بیماری کرونا در اقصی نقاط کشورمان تا حدود فروکش کرده که البته این مهم نیز به لطف و رعایت عموم مردم در محدودیت هایی کرونایی رخ داده، دست اندرکاران سلامت استان زنجان بر این باورند که همچنان این روند و توجه بهمسائل بهداشتی کرونایی تا ز مانی که وضعیت بیماری به رنگ سفید روشن شود، امری مهم و ضروری است.
به بهانه هفته پرستار با چند نفر از پرستاران زنجانی نیز که پس از مدت ها درگیری با این بیماری در خط مقدم امداد رسانی به بیماران کرونایی مشغول بودند، گفت و گو کردم که مطالب، نظرات و خاطره های خوب و بد خود را اینگونه بیان کردند:
کتایون ابراهیم نژاد سرپرستار بیمارستان ولی عصر(عج) شهر زنجان است او که ۲۹ سال سابقه کاری در کارنامه فعالیت خود دارد، در این خصوص می گوید: در بیمارستان های مختلف خدمت رسانی کردم و می توان گفت که بیشتر سال های زندگی خود را در این مراکز درمانی بودم.
وی اظهار می کند: طی ماههای اول ورود ویروس کرونا به این استان نیز بسیاری از افرادی که در بیمارستان بستری می شدند، چندان آگاهی در این خصوص نداشتند و حتی هیچ گونه دستورالعمل های بهداشتی را رعایت نمی کردند و بیشتر این بیماری را یک شوخی تصور می کردند.
ابراهیم نژاد می افزاید: به تدریج و پس از اطلاع رسانی های گسترده، آگاهی عموم از این بیماری نسبت به ماههای قبل به مراتب افزایش یافت، اما در موج های دوم و سوم بیماری به دلیل بی توجهی عده ای به ویژه جمعات و برگزاری دورهمی ها، شمار مراجعه کنندگان صعودی شد، و کادر درمان و پرستاران با تمام وجود و نهایت دقت خدمت رسانی می کردند.
این پرستار با سابقه این استان با بیان اینکه در موج های دوم و سوم این بیماری کادر درمان بیمارستان را نیز گرفتارشان کرد، ادامه می دهد: تعداد از پرستاران بخاطر ابتلا بخاطربه این بیماری مجبور شدند به مرخصی استعلاجی بروند، بطور ی که در موج سوم بیماری حدو د ۷۰ درصد کادر درمان درگیر این بیمار شدند.
وی اضافه می کند: بطور معمول این بیماری در صورت عدم رعایت نیز می تواند به دیگر اعضای خانواده نیز منتقل شود اما این قشر تلاش گر پس از دوره قرنطینه به محل کار خود بازگشتته اند، امیدواریم وضعیت بیماری در موج های بعدی با همکاری مردم کمتر از موج های قبلی باشد.
فوت یکی از نزدیکانم به دلیل ابتلا به کرونا واقعه ای تلخ بود
خانم ابراهیم نژاد در ادامه سخنان خود و طی ۱۰ ماه که در خط مقدم مبارزه با بیماری کرونا بوده، از خاطرات خود وبدش نیز اینچنین می گوید: هرگز این واقعه باورنکردنی را فراموش نمی کنم، زمانی که یکی از نزدیکان ام، مردی ۵۲ ساله و جزو مجروحین شیمیایی جنگ بودند، مشکل ریوی داشتند، فردی حساس بود، بطوری که همزمان با شیوع کرونا به دقت پروتکل های بهداشتی را عایت می کرد، اما به یکباره به این مبتلا شد.
وی ابراز می کند: وقتی این فرد در این بیمارستان بستری شدند، هرگز تصور نمی کردم در مدت کوتاهی و ناباورانه در مدت سه روز اقدمات درمانی بر اثر ابتلا به این بیماری فوت کنند، اتفاقی تلخ که ختی خانواده و اطرافیانش انتظار آن را نداشتند که شاهد و چنین مساله باشند، اما واقعیت داشت چرا که کرونا عامل آن بود.
سرپرستار بیمارستان ولی عصر(عج) شهر زنجان در کنار بازگوی واقعه تلخ یاد شده، از برگشت زندگی یکی از همکارانش بر اثر ابتلا به کرونا ادامه می دهد: در کنار این اتفاق، تعدادی از پرستاران نیز به این بیماری گرفتار شدند که یکی از آنها پرستار ۴۲ ساله ای بود که در بخش آی سی یو بیمارستان به دلیل وضعیت بد، بستری شد، پزشکان امیدی به بازگشت او به زندگی نداشتند، اما تلاش های همکارانم نتیجه داد و در فضایی که فکر می کردیم، اورا از دست می دهیم، به زندگی بازگشت و این واقعه موجب خوشحال همکارانم شد.
وی اظهار می کند: طی ماههایی که از زمان بیماری کرونا می گذرد، کادر درمان به ویژه پرستاران شاهد از دست دادن اطرافیان خود و یاهمنوعان خود بودند که با غم آنان شریک شدند و با بازگشت ۲ باره بیماران به زندگی نیز خوشحال شدند.
این پرستار با سابقه زنجانی خاطر نشان می کند: هر چند کمبود پرستار در این اههای کرونایی به دلیل ابتلا به بیماری فشار مضاعفی را به دیگر همکارانم وارد کرد، اما برنامه ریزی ها طوری بود که هرگز شیفت کاری بدون پرستار نماند و با توجه به تمامی مشکلات و مسائل مختلف حتی بصورت سه شیفت کاری نیز خدمت رسانی کردند که جای تقدیر دارد.
پرستاران از هیچ تلاشی مضایقه نکردند
گلناز کارگر سوپر وایزر اورژانس مرکز آموزشی درمانی تخصصی و فوق تخصصی آیت الله موسوی زنجان نیز از دیگر پرستاران تلاشگر زنجانی است که در خط مقدم با مقابله با کرونا صحبت های خود را اینگونه آغاز می کند: ۱۹ سال سابقه کاری دارم، که حدود ۱۳ سال است که در این بیمارستان مشول خدمت و فعالیت هستم.
وی اضافه می کند: هر چند موارد ابتلا به ویروس کرونا از اواخر بهمن در کشور آغاز شد اما پیش از این نیز بیمارانی یه این مرکز مراجعه می کردند که با علائم کنونی کرونا مشابهت هایی داشت چرا که به شدت اررگان های مختلف را درگیر می کرد، و در واقع این بیماران به آنفلولانزای اچ وان ان وان شناخته می شدند.
این پرستار ادامه می دهد: وقتی بیمارانی با علائم کرونا به این استان شناسایی شد، بیمارستان ولی عصر (عج) شهر زنجان به عنوان مرکز اصلی درمان بیماران را عهده دار شد، اما با شیوع موج های دوم وسوم بیماری، این مرکز نیز نسبت به پذیرش بیماران کرونایی اقدام کرد.
وی اظهار می کند: به دلیل اختصاص بخش های بیشتر بیمارستان ولی عصر(عج) به بیماران کرونایی، دیگر بخش ها ی این بیمار ستان به این مرکز انتقال داده شد تا خدمت رسانی به نحو مطلوبی انجام بگیرد، تا با این اقدام هیچ خللی در سایر اقدامات درمانی بوجود نیاید.
خانم کارگر همانند دیگر پرستاران سخت کوش در مدت ۱۰ ماه گذشته شاهد فوت بیماران کرونایی و یا بازگشت به زندگی آنان بوده او در این خصوص می گوید: در این روزهای کرونایی به یاد دارم که یک خانم مسن ۷۲ ساله زنجانی با میزان اکسپژن خون شریانی ۲۰ درصد دارای بیماری زمینه فشار خون، در این بیمارستان و با لوله گذاری به مدت یک ماه بستری شد و به دلیل وضعیت بد او تصور می رفت که بر اثر ابتلا به بیماری فوت کند اما پس از طی این مدت به زندگی بازگشت که بسیار خوشایند بود.
او از دیگر خاطرات خوب نیز اضافه می کند:حدود هشت ماه پیش یکی از همکاران پرستار این مرکز ۳۵ ساله که ۲ دختر نوجوان دوقلو داشت و در بخش اورژانس تروما فعالیت می کرد به شدت بیماری کرونا دچار شد که در بخش آی سی یو بیمارستان ولی عصر زنجان مدتها بستری بودند و به دستگاه ونتیلاتور وصل بود اما بطور معجره آسایی نجات یافت و هم اکنون پس از بهبودی در بخش ان آی سی بو نوزادان فعالیت می کند.
وی ادامه می دهد: بر خلاف تصور این بیماری همه گروههای سنی را درگیر می کند بطوری که در بین بستری هایی کرونایی در این مرکز، یک خانم ۳۲ ساله ای بود که به سختی نفس می کشید، مشکل تنفس داشت، در این زمینه کادر درمانی بسیج شدند که جان این بیمار که فرزند کوچکی داشت، را نجات بدهند، اما متاسفانه اقدامات به جایی نرسید و ناباورانه جان خود را از دست داد که من و همکارانم را اندوهگین کرد.
سوپر وایزر اورژانس مرکز آموزشی درمانی تخصصی و فوق تخصصی آیت الله موسوی زنجان ادامه می دهد: متاسفانه برخی افراد مبتلا به کرونا، این بیماری را جدی نمی گیرند و چه بساخود درمانی می کنند که همین مساله موجب می شود که فرد در مرحله پیشرفته ای در بیمارستان تحت بستری قرار می گیرد که درمان ها به جایی نمی رسد و به مرگ منتهی می شود.
وی با اشاره به اینکه بیشترین مراجعه کنندگان و بسترهایی کرونایی را افراد سنین بالا و دارای بیماری های زمینه ای تشکیل می دهند، اظهار می کند: متاسفانه بر خلاف تصور در موج های دوم و سوم این بیماری حتی کودکان و سنین جوان نیز به این بیماری گرفتار کرد و در این میان افراد مسن به دلیل کاهش سیستم ایمنی بدن و بیماری های زمینه ای با در صد بیشتری از مرگ قرار داشتند.
کارگر می افزاید: از طرفی برخی خانواده ها به کوچکترین علائم بیماری کرونا باید توجه کرده و در واقع ساده انگاری نکنند، به دلیل که موردی داشتیم، مربوط به مرد ۵۵ ساله ای بود که سه روز درد قفسه سینه داشت، اما بخاطر ترس از کرونا به بیمار ستان مراجعه نمی کرد، وقتی مراجعه کرد که دیگر کار از کار گذشته بود، بطوری که حتی ماساژ قلبی دادیم، موثر واقع نشد بطوری که می توان گفت سکته قلبی بر اثر کرونا رخ داده بود.
وی ابراز می کند: با همه گیری بیماری کرونا کادر درمان نیز فعالانه و تلاشگرانه مشغول خدمات رسانی به بیماران بودند و هستند بطوری که از زمان شیوع کرونا تا کنون حدود ۵۰۰ نفر از همکارانم به این بیماری مبتلا شدند که تعدادی بصورت سرپایی درمان شده و تعدادی دیگر هم قرنطینه شدند.
سوپر وایزر اورژانس مرکز آموزشی درمانی تخصصی و فوق تخصصی آیت الله موسوی زنجان با اشاره به اینکه به رغم ابتلای کادر درمان به ویژه پرستاران و انجام قرنطینه، در محل کار خود حاضر شدند، اضافه می کند: در این ماهها این قشر باتمام وجود خدمت رسانی کردند، تا جایی که از فرط خستگی اشک می ریختند، این قشر عاشقانه کارشان را دوست دارند و اکنون نیز با شرایط نسبی کرونایی آماده خدمت رسانی هستند و از طرفی همراهی مردم اصل مهم و انکار ناپذیر ی بشمار می رود.
خانم کارگر خاطر نشان می کند: پرسنل و کار درمانی این بیمارستان نیز تلاش کردند همگام با سایر مراکز درمانی کشور و این استان سهمی در خط مقابله بیماری کرونا داشته باشند که تا کنون نیز از عهده وظایف تعیین شده بر امدند و حتی کمک حال بیمارستان های دیگر بود.
نیروی های مامایی به کمک پرستاران در شرایط کرونایی امدند
کارشناس پرستاری معاونت درمان. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی زنجان نیز با بیان اینکه در زمان حاضر ۲ هزار و ۷۷۵ پرستار در بیمارستان های مختلف این استان فعالیت می کند، ادامه می دهد: این تعداد پرستار و تعدادی از ماهاها هم در طی ۱۰ ماه گذشته کرونایی مشغول خدمت رسانی به بیماران کرونایی بودند.
پری صحبتی می افزاید: این در حالی است در سه موج بیماری کرونا، قشر پرستاران نیز به دلیل درگیری و درمان با بیماران کرونایی این بیماری مبتلا شدند، برخی به قرنطینه رفتند اما با اینحال هرگز خدمت رسانی با وقفه مواجه نشد.
وی اضافه می کند: در اوایل، بیماری کرونا چنان هراس و وحشتی را در بین عموم ایجاد کرده بود که حتی در مجتمع مسکونی فردی که شغلی پرستاری داشت، دیگران نگاه دیگری به او داشتند، حتی به قولی یک از همکارانم پرستاری که مستاجر بود، صاحبخانه به دلیل بیماری کرونا دستور تخلیه را صادر کرد ه بود.
این پرستار ابراز می کند: در اوایل شیوع بیمار کرونا بسیاری از عموم از این بیماری وحشت می کردند و عده ای نیز این بیماری را باور نداشتند و به نوعی یک شوخی تصور می کردند، اما به تدریج و با شیوع موج های دوم و سوم بیماری آگاهی و اموزش ها در خصوص بیماری در بین عموم افزایش یافت و در واقع یا این بیمار ی کنار آمدند.
صحبتی می افزاید: هر چند بسیاری از مردم پروتکل های بهداشتی را رعایت می کنند، اما عده ای هم همچنان بی توجه به این موارد ماسک نمی زنند، که وجود چنین افراد بی خیال چه بسا می تواند جان دیگران را به مخاطره بیندازد و حتی موجب ابتلای انان شوند.
وی ادامه می دهد: هر چند محدودیت هایی کرونایی هفته های اخیر موجب فروکش کردن بیمار ی در سطح کشور و این استان شده، اما معتقدم برای کنترل بهتر این بیماری باید جریمه های سختگیرانه تری برای افراد بی تفاوت به این بیمار ی اتخاذ کنند، تا موجبات انتشار ان به سایرن نشوند.
این پرستار سوپروایزر بیمارستان بهشتی زنجان با بیان اینکه در زمان محدودیت های کرونای عید امسال پرستاران با جان و دل در خط مقدم خدمت رسانی به بیماران کرونایی مشغول بودند، ادامه می دهد: بسیاری از این افراد به به دلیل همه گیری بیماری از خانواده های خود دور بودند و برای خدمت به همنوعان خود و با توان لازم سر کار خود حاضر شدند.
صحبتی اظهار می کند: در زمان حاضر ۱۴ سال سابقه کاری دارم و در این روزگار کرونایی نیز خودم و حتی همسرم به این بیماری گرفتار شدیم، که خوشبختانه با استراحت و قرنطینه بهبودی حاصل شد که البته این ویروس دیگر همکارانم را در حد شدت و کم نیز گرفتار کرد.
وی خاطر نشان می کند: همچنان همراهی مردم کلید اصلی مبارزه با بیماری کروناست که امیدواریم این مهم تا شکست نهایی این ویروس خطرناک ادامه داشته باشد و عموم ساده انگاری نکنند.
بیمارستان های زنجان با کمبود پرستار مواجه اند
رییس نظام پرستاری استان زنجان نیز با اشاره به اینکه در دومین روز اشروع سال ۲۰۲۰ با تولد حضرت زینب (س) و روز پرستار مصادف شده بود، می گوید: این سال به نام پرستاران نامگذاری شده و از این موضوع بسیار خوشحال بودم، به دلیل انکه قرار بود از این قشر تلاش گر تقدیر شود.
فریدون اسکندری اضافه می کند: اما نمی دانستیم در پی این اتافق خوب، چه رخدادی در انتظا جامعه بهداشت و درمان جهانی و کشورمان است که با آمدن ویروسی ناخوانده ای اواخر بهمن به کشور وضعیتی دیگر را در بیمارستان ها برای خدمت رسانی رقم زد.
این پرستار باسابقه زنجانی ادامه می دهد: پرستاران زنجان همگام با سایر پرستاران کشور جانانه و از همان روزهای نخستین شیوع کرونا وارد میدان شدند بطوری که امیدوار بودند که این بیماری زودتر ترک کند، اما ماهها گذشت بطور ی که هر چه زمان می گذشت ناامید می شدیم، این بیماری رفتنی نیست و باید با ان همزیستی داشت.
وی اظهار می کند: پرستاران طی ماههای که گذشت متحمل زحمات فراوان شدند این د رحالی است در زمان حاضر به اندازه کافی نیروی انسانی، تجهیزات درمانی و حتی فردی مورد نیاز نداریم که در زمان شیوع کرونا بیمارستان های مرکز کرونا در استان ولی عصر (عج) امداد ای ابهرو بوعلی خرمده سه مرکز اصلی درمان کرونایی ها معرفی شد، اما در موج های بعدی به ویژه پس از عید، دانشگاه علوم پزشکی استان مجبور شد از تمامی ظرفیت های خود در این بخش استفاده کند.
اسکندری می افزاید: ما بقی بیمارستان های استان زنجان به محل بستری بیماران کرونایی تبدیل شدند به نحوی که در آبان امسال تمامی بیمارستان ها از تمامی ظرفیت های خود در این خصوص استفاده کردند که این مهم در طی تیر ماه امسال نیز نمود داشت و علاوه بر ان از بخش خصوصی بیمارستان بهمن زنجان و امام حسین (ع) نیز بهره گیری شد.
رییس نظام پرستاری استان زنجان ادامه می دهد: همه پرستاران بیمارستان های استان چه در بخش کرونایی و غیر کرونایی همه دست بهم دست دادندو با تمام کمبودها خدمت رسانی کردند، به عنوان نمونه تهیه وسایل حفاظت فردی به دلیل کمبود بودجه به سختی انجام می گیرد.
وی می افزاید: هر چند در اوایل بیماری کرونا و کمک خیرین بحت کمبودهای بیمارستان های مرکز کرونایی تامین شد اما به دنبال گسترش بیماری و مشارکت دیگر بیمارستان ها در امر پذیرش بیماران، آنگونه که باید و شاید حمایت های لازم انجام نگرفت.
این پرستار باسابقه زنجانی ادامه می دهد: در زمان حاضر نرم پرستار در بیمارستان های استان از ۹ دهم تا ۱.۱ دهم متفاوت بوده یعنی یک پرستار به یک تخت را شامل میشود، که نرم جهانی ۲.۵ بوده که با میزان جهانی آن فاصله زیادی داریم و این در حالی است طی ۱۰ سال قبل اعلام شده بود این نرم باید به ۱.۷ برسد اما اکنون چنین نشده که برای تحقق این مهم افزایش ۷۰ درصد نسبت به نیرو ی موجود نیاز داریم.
وی خاطرنشان می کند: در زمان حاضر حدود سه هزار و ۵۰۰ نفر با احتساب نیروی های فوریت های پزشکی در بخش های مختلف بیمارستان های دولتی و خصوصی با عنوان های پرستار، اتاق عمل، هوشبری، بهیار، کمک بهیار و فوریت های پزشکی فعالیت می کنند که در روزهای کرونایی تعدادی از آنان به این بیماری مبتلا و در واقع از دور خارج می شدند.
اسکندری با اشاره به اینکه برخی از گروههای هدف با شدت بیشتری به این بیماری گرفتار و در بخش های ویژه در مدت زیادی هم بستری شدند، اضافه می کند: تصور می کردیم تعدادی از پرستاران را در اثر ابتلا به بیماری از دست بدهیم، اکنون پرستاران داریم که در اثر ابتلا به این بیماری و رهایی از آن، مشکل راه رفتن، و صحبت کردن پیدا کردند که متاسفانع ۲ پرستار را بر اثر این بیماری از دست دادیم.
وی ابراز می کند:تعدادی از پرستاران هم به دلیل عوارض شدید ناشی از این بیمار ی نمی توانند فعالیت کنند و این موارد موجب شده نه تنها فشار کاری آنان یکاهش نیابد، بلکه حجم فعالیت ها به مراتب افزایش داشته باشد که فشار مضاعفی را به سایر همکاران پرستار وارد می کند.
رییس نظام پرستاری استان زنجان ادامه می دهد: هر چند نیروی انسانی تحت عنوان نیروی شرکتی قرداد ساعتی به بیمارستان ها تزریق شد اما نمی دانم وزارتخانه چرا راهی برای جذب سریع این نیروها ندارد، با اینکه نیروی بیکار داریم اما در جذب نیرو مشکل داریم که در این میان مجوز سازمان اداری و استخدامی الزامی است.
وی اظهار می کند: البته به تازگی ۳۰ هزار عنوان شغلی نیروی انسانی برا ی وزارت بهداشف درمان و آموزش پزشکی صادر شده اما چه تعداد به پرستاران این استان و کشور اختصاص یافته اطلاع چندانی نداریم که امیدواریم راهی برای جذب کافی این نیروها لحاظ شود.
اسکندری خاطر نشان می کند: پرستاری در حدود یکسال جانفشانی کرده و بسیاری از انان اطرافیان خود را هم از دست دادند و حتی نتوانستند فرزندان خود را در منزل به آغوش بکشند مبادا عامل انتقال بیماری به دلبندشان باشند که از خدمات پرستاری و ماماها که به کمک امدند تقدیر می کنم.
