به گزارش خبرنگار اقتصاد بین‌الملل خبرگزاری فارس، جاناتان گاروِت در آسیا تایمز تحلیلی درباره توسعه فعالیت‌های چین برای حضور فعال‌تر در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا نوشته است. متن یادداشت گاروِت به این شرح است:
جلسات، معاملات و توافقها نفوذ فزاینده پکن را در منطقه نشان میدهد. دست دادن و امضای قرارداد با ابوظبی گرفته تا آنکارا، تهران و ریاض، نتیجه تور اخیر وزیر امور خارجه چین وانگ یی در خاورمیانه است که بار دیگر نفوذ فزاینده چین را در منطقه نشان میدهد.
در پی مذاکرات تند مقامات چینی و آمریکایی در آلاسکا، وانگ یی از پایتخت تعدادی از کشورهایی که با واشنگتن همسو نبودند، دیدار کرد.
ایکان اردمیر، مدیر ارشد برنامه ترکیه در بنیاد دفاع از دموکراسی در واشنگتن دی سی، به آسیا تایمز گفت: "این یک معامله برد- برد بود" ."این می تواند علامت دادن چین به ایالات متحده در رابطه با برقراری روابط محکم با رقبا و مخالفان واشنگتن باشد، همین طور می توانند نشان دادن علامت این کشورها به ایالات متحده برای داشتن گزینه‌ای دیگر باشد."
تور وانگ یی به شش کشور در 24 مارس از عربستان آغاز شد، جایی که وی با فیصل بن فرحان آل سعود وزیر امور خارجه عربستان در ریاض گفتگو کرد.
سپس وی با محمد بن سلمان ولیعهد، معروف به ام بی اس در شهر نئوم NEOM، شهری با برند جدید که در شمال غربی پادشاهی در حال ساخت است، ملاقات کرد.
در این دیدار وعده‌های بیشتری برای همکاریهای اقتصادی داده شد، از زمان سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به ریاض در سال 2016 روابط بسیار موفقی بین دو کشور ایجاد شده است که در حال رشد است.
جاناتان فولتون، استادیار علوم سیاسی دانشگاه زاید در ابوظبی به آسیا تایمز گفت: "عربستان سعودی می خواهد برنامه های توسعه اقتصادی خود را با چین هماهنگ کند و سرمایه گذاری و فناوری بیشتری را از چین کسب کند." با این حال، موضوع کلیدی این دیدار اقتصادی نبود، بلکه سیاسی بود.
در شهر نئوم، وانگ یی و بن سلمان هر دو قول دادند که " در امور داخلی سایر کشورها دخالت نکنند " . این اشاره ای واضح به محکومیت بین المللی رو به افزایش رفتار چین با اقلیت مسلمان خود یعنی اویغورها بود.
در رابطه با این که عربستان سعودی اغلب خود را به عنوان رهبر و محافظ جهان اسلام معرفی می کند، ایکان اردمیر با توجه به گفتگوهای مشترک ریاض با پکن در مورد عدم دخالت در امور داخلی کشورها می گوید: "این کشور نیز همواره مورد انتقاد غرب برای نقض حقوق بشر بوده است ."
* تغییر زمان
با این حال، موضوع اویغورها در یکی از کشورهای بعدی که وانگ یی از آن بازدید کرده است یعنی ترکیه مسئله بسیار پیچیده تری است.
با وجودی که از وزیر خارجه چین در سفر به ترکیه ضمن تعریف و تمجید استقبال رسمی گرمی صورت گرفت که در بین سایر کشورها در این تور بهترین بود ولی در آنکارا با اعتراضاتی هم مواجه بود.
در سال 2009، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، حتی رفتار چین با اویغورها - که از نظر قومی و زبانی مرتبط با ترکها هستند - را "نسل کشی" توصیف کرد. از آن زمان، ترکیه محل زندگی حدود 50،000 پناهنده اویغور شده است. در سفر وانگ یی به ترکیه بسیاری از آنها به تجمع معترضین در خارج از سفارت چین در آنکارا پیوستند.
اردمیر می گوید با این وجود " دیدگاه اردوغان در مورد اویغورها دارای فراز و نشیبهای افراطی جدی است و براساس عوامل پیش آمده شکل میگیرد تا اصول و ارزشها." با وجودی که ترکیه با مشکلات اقتصادی بزرگی روبرو است - که به نوبه خود باعث کاهش محبوبیت اردوغان میشود - از سرمایه گذاری چین استقبال میکند. علاوه بر این، با شیوع بیماری همه گیر کوید 19 در ترکیه، آنکارا به محموله های واکسن سینوویک چین بسیار وابسته است. بنابراین این عوامل برای وانگ یی اهرمی بود تا از آنها برای رسیدن به هدف کلیدی سیاسی چین استفاده کند.
اردمیر می گوید: "این که اردوغان خود را مدافع ترکها و مسلمانان سراسر جهان میداند و از رفتار چین با اویغورها چیزی نمی‌گوید یا بسیار کم می‌گوید باعث میشود قدرت چین تقویت شود. پکن می تواند بگوید، خوب باوجودی که حتی اردوغان هم در این رابطه مشکلی ندارد، چرا کسی باید به شکایات غرب گوش دهد؟"
در واقع، باوجودی که مقامات ترک گفته اند که آنها در جلسه خصوصی با وانگ یی موضوع اویغور را مطرح کرده اند اما سفر وی نشان میدهد دیگر هیچ اشاره ای به موضوع "نسل کشی" نشده است. اردمیر می گوید: ترکیه به نوبه خود با سرگرم کردن وانگ یی توانست نشان دهد درحالی که اختلافات گسترده ای با واشنگتن دارد، "می تواند به جای دیگری هم نظر داشته باشد."
* هسته‌ای شدن
وانگ یی در تور خود به خاورمیانه از تهران هم دیدار کرد و یک قرارداد مشارکت راهبردی جامع (CSP) 25 ساله به ارزش 400 میلیارد دلار با جمهوری اسلامی امضا کرد. این قرارداد شامل تعهد همکاری بیشتر در حمل و نقل، انرژی، ارتباطات راه دور، جهانگردی، دفاع و مراقبت های بهداشتی بود. گرچه این "مشارکت" چیز جدیدی نیست.
این قرارداد اولین بار در سال 2016، در همان سفری که رئیس جمهور چین از عربستان سعودی هم دیدار کرد، تنظیم شد. چین در آن زمان "مشارکت استراتژیک" با ریاض و امارات را هم آغاز کرد، این در حالی بود که این دو کشور در حال حرکت به جلو بودند و همکاری با ایران کمرنگ بود.
فولتون می گوید: "با انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا در آن زمان، چین محاسبه کرد که روابط با آمریکا مهمتر از روابط با ایران است، بنابراین آنها هرگز وقعی به معامله با تهران نمی نهادند و در عوض روی سعودی و امارات متمرکز می شدند." همکاری راهبردی سال 2016 بین چین و ایران در حال حاضر مفاد اصلی قردادی است که توسط وانگ یی و همتای ایرانی خود جواد ظریف در 27 مارس امضا شد.
شرایط قرداد ایران- چین (CSP) همچنان مبهم است - حتی بعداً وزارت خارجه چین آن را نه به عنوان یک "قرارداد" ، بلکه یک "نقشه راه" توصیف کرد. فولتون می گوید این تردید احتمالاً به این دلیل است که "چین با کشورهایی که ایران را دشمن می دانند مشارکت قوی دارد."
زکیه یزدان شناس، محقق پژوهشگر مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در تهران به آسیا تایمز گفت "برای ایران که با چالش های اقتصادی عمده ناشی از تحریم های ایالات متحده روبرو است و با بسیاری از همسایگان منطقه ای خود درگیر است "تنها راه باقی مانده" استفاده هرچه بیشتر از رقابت بین قدرتهای بزرگ یعنی بین چین و ایالات متحده است. "
سفر وانگ یی به تهران فرصتی به او داد تا پیامی به واشنگتن و شاید به یک قدرت بین المللی دیگر یعنی مسکو بدهد. یزددان شناس اعتقاد دارد "همانطور که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اخیراً گفته است ایران باید در وسط مثلث چین- روسیه- آمریکا بماند. "
* قدم های بعدی
انرژی اتمی ممکن است یکی از زمینه های سفر وزیر خارجه چین به ایران باشد. 5 آوریل شاهد حضور امضا کنندگان برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) توافق هسته ای ایران (برجام)، در وین هستیم.
واشنگتن اکنون در تلاش برای احیا و پیوستن مجدد به برجام است اما تهران خواهان لغو تحریم های آمریکا قبل از هرگونه بازگشت به میز مذاکره است - موضعی که ظریف در 4 آوریل طی تماس تلفنی با دومنیک راب وزیر خارجه انگلیس مجدداً اعلام کرد.
فولتون می گوید: چین به عنوان یکی از امضا کنندگان برجام "خواهان روابط بهتر با ایالات متحده است و در خاورمیانه، منافع چین و آمریکا در واقع در یک ردیف قرار دارد. وی می افزاید: باید توجه داشت که " ایران در واقع می تواند مکان مناسبی برای شروع یک رابطه بسیار سازنده تر باشد، فقط اگر آنها بتوانند از تمام صحنهها عبور کنند."
درباره نویسنده:
جاناتان گوروت نویسنده و روزنامه نگاری است که سالها به عنوان خبرنگار بین المللی و با تمرکز ویژه روی خاورمیانه و خاور نزدیک در روزنامه ها و خبرگزاری های مختلف مشغول بوده است. وی در حال حاضر در قبرس اقامت دارد.
انتهای پیام/
