نگاهی به بازار انرژی / بالاترین قیمت برای نفت طی دو سال گذشته

پایش بازار

پویایی های بازار

قیمت های نفت در روزهای اخیر به بالاترین مقدار در دو سال اخیر رسیدند. قیمت نفت برنت دریای شمال در بازار بورس لندن به 72.56 دلار هر بشکه رسید. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدییت برای اولین بار از اکتبر 2018 به بالای 70 دلار رسید. خوش بینی نسبت به بهتر شدن وضعیت اقتصادی جهان، افزایش تقاضا در کشورهای صنعتی، و کم شدن مقدار بیکاری در ایالات متحده آمریکا از جمله عوامل بالا رفتن قیمت نفت خام است.

گزارش ماهانه اوپک پیش بینی بهبود در اقتصاد جهانی را داده است. یک شرکت مشاوره نفتی در آمریکا پیش بینی کرده که قیمت نفت برنت می تواند به 80 دلار هر بشکه در تابستان برسد. در این صورت مجددا تولید نفت شیل در آمریکا اقتصادی شده و ممکن است تولید این کشور از 11 میلیون بشکه فعلی مجددا به 13 میلیون بشکه در روز مانند قبل از شیوع کرونا افزایش پیدا کند.

در روز پنج شنبه قیمت نفت پس از اعلام رفع تحریم علیه سه نفر از مدیران ایرانی شرکتهای نفتی و دو شرکت پتروشیمی سقوط کرد و در روز جمعه مجددا به وضعیت سابق بازگشت. سه کشور عراق، لیبی، و ایران از جمله کشورهایی هستند که در درون اوپک می توانند تقاضای اضافی بازار را پاسخگو باشند. به گزارش رویترز در صورت رفع تحریم ها ایران بین 1 تا 2 میلیون بشکه در روز می تواند بصورت اضافه به بازار تزریق نماید.

تفسیر هفته

1. اجلاس گروه 7 متشکل از هفت کشور پیشرفته صنعتی در شهر کورناوال انگلستان تشکیل شد. یکی از مهمترین دستور کارهای این اجلاس مسئله تغییرات اقلیمی است. اینک تمام اعضای گروه 7 از لحاظ سیاستگذاری تعهد داده اند که تا 2050 در بخش انرژی به مجموع کربن صفر برسند. یعنی یا از انرژی های تجدیدپذیر استفاده نمایند و یا در قبال تولید دی اکسید کربن، به همان مقدار نیز از مکانیزم های رفع گازهای گلخانه ای استفاده نمایند.

2. دولت جو بایدن در روزهای اخیر در بخش نفت و گاز چند اقدام در خور توجه انجام داد. ابتدا در هفته گذشته مجوز برداشت از منابع انرژی منطقه موسوم به پناهگاه ملی حیات وحش قطب شمال (Arctic National Wildlife Refuge) در ایالت آلاسکا را لغو کرد. دیگر آن که سه نفر از مدیران ایرانی مطرح در صنایع نفت و گاز و دو شرکت تجارت پتروشیمی را از فهرست تحریم های آمریکا علیه ایران بیرون کشید. مجوز توسعه و تولید حوزه های نفتی در آلاسکا در 2017 در زمان ترامپ صادر شده و بایدن هر گونه حفاری در آن منطقه را ممنوع اعلام کرد. منطقه مزبور سرشار از منابع نفتی و در عین حال زیستگاه خرس قطبی و گوزن آمریکای شمالی می باشد. در همین حال وزارت کشور آمریکا در حال اعطای مجوز برای مزارع بادی در فراساحل خلیج مکزیکو می باشد. در مورد برداشتن تحریم بر روی افراد و شرکت های ایرانی رویترز گزارش داد که اداره سرمایه های خارجی و کنترل (OFAC) وابسته به سه وزارت خانه خزانه داری، بازرگانی، و خارجه ایالات متحده آمریکا سه نفر از اتباع ایرانی را از فهرست تحریم های این کشور بیرون آورده است. این افراد عبارتند از آقای احمد قلعه بانی مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت ایران، آقای فرزاد بازرگان مدیرعامل شرکت تجارت هنگ کنگ، و آقای محمد معینی مدیر بازرگانی شرکت نفتیران در زوریخ. دو شرکت اخیر در خارج از ایران ثبت شده اند. پس از اعلام وزارت خزانه داری آمریکا، قیمت نفت به امید ورود نفت تولیدی ایران به بازار تا اندازه ای کاهش یافت. این نشان می دهد که علیرغم قلت تولید نفت ایران در حال حاضر همچنان حضور نفتی ایران در بازارهای جهانی با پیامدهای روانی و سیاسی همراه است. به گفته آژانس بین المللی انرژی در حال حاضر عدم قطعیت بیشتر بر روی مقدار عرضه نفت ایران در ماه های آینده دور می زند. در صورت رفع تحریم، تولید نفت ایران به 3.2 میلیون بشکه در روز رسیده که 750 هزار بشکه در روز از تولید فعلی بیشتر است.

3. مدیرعامل شرکت فرانسوی توتال اعلام کرد که سهامداران توتال نام این شرکت را به توتال انرژیز تغییر دادند. بیش از ۹۰ درصد سهامداران گروه نفت و گاز فرانسوی توتال با برنامه اقلیمی این شرکت برای کاهش تدریجی انتشار کربن و تغییر نامش به توتال انرژیز موافقت کردند که بیانگر تغییر رویکرد این شرکت به انرژی های تجدیدپذیر است. لزوم تسریع در تغییر رویکرد شرکت‌های نفت از سوخت‌ های فسیلی هفته گذشته به اوج خود رسید، هنگامی که یک دادگاه هلندی به شرکت شل دستور داد روند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را سرعت بخشیده، و اکسون موبیل با یک سرمایه‌گذار فعال در حوزه محیط زیست بر سر تغییرات اقلیمی به مبارزه پرداخت. توتال با پروژه‌های خورشیدی و بادی در حال سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر است. گرایش به انرژی های پاک در میان شرکت های نفتی بین المللی به معنای دست کشیدن آنها از انرژی های فسیلی نیست. این رویه در میان شرکت های بزرگ چندملیتی وجود دارد که بجای مخالفت کردن با سیاستگذاری حکومت ها و افکار عمومی در مورد مسئله ای خاص در ظاهر با آن سیاست همراهی کرده و بصورت آرام و بدون سروصدا از طریق لابی های خود سعی در خنثی کردن، لغو قانون، و یا دستورالعمل می پردازند. شرکت های نفتی، دخانیات، و اسلحه سازی از این روش تا کنون بارها استفاده کرده اند.

4. بنابر گزارش اخیر اوپک، بهبود اقتصادی حدس زده می شود در کل سال 2021 از پیش بینی قبلی بیشتر است. چین و آمریکا در سال جاری وضعیت بهتری از لحاظ رشد تولید ناخالص داخلی، اشتغال، و مصرف تجربه خواهند کرد. هر چند که تاثیرات شیوع همه جاگیر کرونا بر اقتصاد ژاپن، هند، و منطقه یورو همچنان باقی است. بنابر نظر اوپک در سال جاری تقاضا 6.6 درصد و یا 5.95 میلیون بشکه در کل سال نسبت به سال قبل افزایش خواهد داشت. این پیش بینی علیرغم عدم قطعیت های ناشی از انواع جدید بیماری کووید 19 که هنوز اطلاعی از آن ها نداریم ابراز شده است. بصورت کلی در 2021 قیمت نفت 40 درصد رشد داشته که بیشترین تاثیر را از افزایش تقاضا و کاهش عرضه توسط اوپک+ داشته است. تولید اوپک در ماه مه سال جاری 25.46 میلیون بشکه در روز بوده است. در همین حال بنابر پیش بینی آژانس بین المللی انرژی تقاضای نفت در پایان سال 2022 از مقدار آن در قبل از شیوع همه گیر کرونا بیشتر خواهد شد. این در حالیست که در 2020 مصرف نفت با 8.6 میلیون بشکه در روز کاهش رکورد تاریخی داشت. بنابر نظر آژانس در 2021، 5.4 میلیون بشکه در روز به تقاضا اضافه شده و 3.1 میلیون بشکه در روز نیز در 2022 اضافه شده تا بصورت متوسط جهان با مصرف 99.5 میلیون بشکه در روز در 2022 از قبل از شیوع بیماری کووید-19 بیشتر به نفت وابسته گردد.

5. امارت ابوظبی در پی آن است که مجددا تولید نفت و گاز خودر ا افزایش داده و تا 3.1 میلیون بشکه در روز یعنی به اندازه تولید در 2019 برساند. برنامه این امارت از امارات عربی متحده بر آن است که تا 2024 به سطح قبل از شیوع بیماری کووید-19 برسد. شرکت ملی نفت ابوظبی (ادناک) در نظر دارد که در بازه زمانی 2022 تا 2025، 121 میلیارد دلار دیگر در حوزه های نفتی خود سرمایه گذاری کند. شرکت ادناک 90 درصد بودجه دولت مرکزی ابوظبی را از طریق پرداخت بهره مالکانه، مالیات و سود سهام تامین می کند. برنامه آینده ادناک آن است که پس از 3.1 میلیون بشکه، تولیدات خود را به 4 میلیون بشکه در 2025 و 5 میلیون بشکه در روز در 2030 برساند. خط لوله ابوظبی-فجیره با ظرفیت فعلی 1.2 میلیون بشکه در روز تولید نفت امارت ابوظبی را بدون گذر کردن از تنگه هرمز به اقیانوس هند می رساند. قابل توجه است که آژنس بین المللی انرژی های تجدیدپذیر (ایرنا) و شهر بدون کربن (مصدر) در همین امارت واقع هستند. در همین حال عربستان سعودی در ماه مه روزانه 8.54 بشکه در روز تولید داشته که 410 هزار بشکه در روز از ماه قبل بیشتراست. برخی از نخبگان ایرانی تنها به بخش توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشورهای همسایه چشم دوخته و از سرمایه گذاری های آنان در انرژی های فسیلی علیرغم تبلیغات و ضوابط به ظاهر محدود کننده غافل هستند.

6. گروهی از نمایندگان عضو پارلمان اروپا از دولت های فرانسه، آلمان، و ایتالیا خواستند که در پروژه گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) موسوم به شماره 2 در قطب شمال سرمایه گذاری نکنند. این پروژه که در آبهای روسیه در نزدیکی قطب شمال در حال اجراست از نظر این نمایندگان غیر ایمن و در تناقض با سیاست های کلی اقلیمی اتحادیه اروپاست. این پروژه نیازمند 21 میلیارد دلار سرمایه گذاریست و قرار است تا 2025 به اتمام برسد. صاحب این پروژه شرکت نواتک روسی است که نیازمند 9 میلیارد دلار منابع مالی از خارج از شرکت است. این شرکت در داخل روسیه، چین، و ژاپن بدنبال تامین این مبلغ است. دولت های فرانسه، آلمان، و ایتالیا در حال مطالعه پرداخت 2 میلیارد دلار و مشارکت در این پروژه در ازای دریافت ال ان جی در آینده هستند. نمایندگان در نامه خود روسیه را یک عرضه کننده بشدت غیرقابل اعتماد و از لحاظ سیاسی مقابله جو توصیف کرده اند. نمایندگان بر این باورند که با این که قرار است تا 2030، اتحادیه اروپا 55 درصد از انتشار گازهای گلخانه ای خود را کم کند، مناسب است که سرمایه گذاری های جدید در انرژی های تجدیدپذیر صورت پذیرد. روسیه 20 درصد گاز تولید جهان را در اختیار دارد. 80 درصد از این گاز در شبه جزیره یامال در نزدیکی آب های اقیانوس منجمد شمالی تولید می شود. پروژه ال ان جی قطب شمال 2 تاسیسات جدیدی است که در نزدیکی شبه جزیره یامال در حال ساخت است. آقای پوتین قول داده است که تا 2035 تولید گاز روسیه را به 10 برابر برساند. روسیه به یمن گرمایش زمین می تواند ال ان جی تولیدی را از طریق خطوط جدید کشتیرانی به شرق آسیا، اروپا، و آمریکای شمالی منتقل کند. شکل زیر موقعیت دو منطقه بزرگ گازی روسیه در منطه قطب شمال را نشان می دهد.

7. شرکت (P & O Logistics) که مقر آن در دوبی و دارای 400 کشتی حمل بار است، یک مسیر جدید کشتیرانی کانتینری مابین استانبول و آکتائو را برای حمل بار آگهی کرده است. این شرکت از مسیر دریای سیاه، دریای آزوف، رودخانه دن، کانال ولگا-دن، رودخانه ولگا و دریای خزر حمل بار برای آسیای مرکزی مابین استانبول و بندر آکتائو را تقبل می نماید. گرچه کانال ولگا-دن برای عبور هر کشتی باری مناسب نیست، اما کشتی های با ظرفیت 5000 تن و آبخور 3.5 متر از آن می توانند رد شوند. این مسیر می تواند بخشی از ابتکار کمربند و جاده چین را نیز در بر بگیرد. فعالیت های کشتیرانی ایرانی در دریای خزر از اهمیت لازم برای وزارت امور خارجه ایران و کشتیرانی جمهوری اسلامی و شرکت های تابعه آن برخوردار نیست. همچنین مکمل چنین مسیرهایی که سالهاست در مجموعه کریدور شمال-جنوب در نظر گرفته شده است، بدلیل عدم اتمام خط آهن رشت-آستارا معطل مانده است. در شکل زیر مسیر کانال ولگا-دن نمایش داده شده است.