ششمین دور نشست کمیسیون مشترک برجام شنبه ۲۲ خرداد در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارتخانه‌های امورخارجه ایران و گروه ۱+۴، در گراند هتل وین برگزار شد. ریاست این نشست بر عهده «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا خواهد بود و مانند پنج دور قبلی «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه ایران و رئیس هیئت ایرانی شرکت کننده در این نشست بود.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس هیئت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین در پایان دور ششم نشست کمیسیون مشترک برجام گفت که ششمین دور مذاکرات با یک جلسه کمیسیون مشترک شروع و تصمیم گرفته شد که به کار سرعت بیشتری داده شود و مذاکراتی که کماکان مورد اختلاف است را در جلسات متعدد کارشناسی و سیاسی مورد بحث قرار دهیم و راه‌حل‌های لازم برای آنها پیدا شود. با وضعیت پیچیده‌ای مواجه هستیم به این دلیل که هم بازگشت آمریکا به برجام یکسری مسائل فنی، حقوقی و سیاسی دارد و هم راستی آزمایی اقدامات آمریکا، از پیچیدگی‌هایی برخوردار است و باید برای آن برنامه ریزی شود و در آن خصوص دقت شود و برای آن شاخص تعیین شود.
معاون وزیر خارجه همچنین گفت که همین‌طور اقداماتی که ایران باید انجام دهد، طبیعتا با توجه به پیشرفت‌های سریع علمی و فنی که ایران در این مدت انجام داده نحوه تنظیم آنها با بازگشت به برجام پیچیدگی‌های خودش را دارد و این‌ها بحث‌های مفصلی را می‌برد و مجموعه این اقدامات در چه جدول زمانی باید انجام شود. مسلما آمریکا باید قدم اول را بردارد و آمریکا باید همه اقداماتش را ابتدا انجام دهد و بعد جمهوری اسلامی ایران راستی آزمایی می‌کند و بعد از آن است که به تعهداتمان برمی‌گردیم. این ملاک کار ماست، ولی همین احتیاج به جدول بندی و جدول زمانی داریم و اینکه مشخص شود در چه روزی اگر به جمع بندی رسیدیم، بعد مراحل تایید و تصویب آن در هر کشور چگونه باشد؟ در چه مدت انجام شود و بعد چه مقدماتی باید برنامه ریزی شود و نهایتا در چه روزی به اجرا می‌رسیم و در آن روز آمریکا باید چه کار کند و چگونه راستی آزمایی شود، همه این‌ها مراحل مذاکراتی جزیی و فنی و بحث‌های سیاسی و حقوقی دارد.
تاثیر انتخابات بر مذاکرات وین
معاون وزیر خارجه با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری و تاثیر آن بر مذاکرات احیاء برجام، اظهار کرد: ما به دنبال دستیابی به یک توافق مطلوب و خوب برای جمهوری اسلامی ایران هستیم و در این مسیر نه عجله می‌کنیم و نه وقت را تلف می‌کنیم. هر چه زودتر برسیم، البته بهتر است، مهم این است که در این توافق آن اصولی که ایران بخواهد رعایت شده باشد و شاخص‌هایی که بخواهیم به آن رسیده باشیم.
عراقچی همچنین گفت که مذاکرات ما موکول به انتخابات نیست، قبلش و بعدش، برای ما آنچه ملاک است این است که در مسیر تحقق خواسته‌های ایران حرکت کنیم، تاریخی برای خودمان ملاک قرار نمی‌دهیم که چه زمانی برسیم یا نرسیم قبل از چه اقدام دیگری باشد یا نباشد، تا هر زمانی که طول بکشد و نیاز بدانیم که مذاکرات را ادامه دهیم برای اینکه به مطلوب خودمان برسیم مذاکرات ادامه خواهد یافت، بدون اینکه وقتی تلف کنیم یا اجازه دهیم دیگران وقت تلف کنند. به شخصه فکر نمی‌کنم ظرف هفته جاری بتوانیم به جمع بندی نهایی برسیم. تصور بنده این است حداقل یک بار دیگر باید جمع بندی کنیم و به پایتخت‌ها منتقل شود. نمی‌توانم پیش بینی کنم این دور چند روز طول می‌کشد.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه هم در نشست خبری دوشنبه ۲۴خرداد گفت که آنچه در وین در حال انجام است، ربطی به انتخابات و تحولات داخلی ایران ندارد. گفت‌وگو‌ها نیز فرسایشی نشده و زمان برای موضوعات باقی مانده کم است. باید در مورد این موضوعات تصمیم سیاسی در پایتخت‌ها گرفته شود، که اگر گرفته شود، بازگشت به برجام ممکن است.
تحریم و تضمین؛ گره اصلی برجام
شش دور از مذاکرات بین اعضای برجام برای احیاء این توافق می گذرد، جلسات تخصصی و فنی که برای لغو تحریم های ایران و بازگشت آمریکا به برجام برگزار شده است ، این نشست ها که ذیل هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام انجام می شود، دو ماه و اندی در جریان است، سوال اینجاست که گره اصلی برای احیاء برجام چیست؟ حنیف غفاری کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، هنوز برخی از اختلافات بر روی میز مذاکره وین باقی مانده است، اگر بخواهیم دو اختلاف مهم را در این باره بگوییم؛ بحث رفع واقعی تحریم‌ها و دیگری بحثی است که مربوط به تحقیق و توسعه در ایران می‌شود و استفاده از سانتریفیوژ‌های نسل جدید و ذخایری که در مدت یک سال و نیم اخیر در خصوص اورانیوم غنی شده به دست آوردیم. ایالات متحده آمریکا مدعی است که در اینجا باید به متن صریح برجام عمل شود و فقط سانتریفیوژ‌های نسل یک در نطنز و نیروگاه‌های دیگر ما مستقر شود، اما در این معادله نمی‌توانیم خروج یک جانبه آمریکا از برجام و احتمال بروز مجدد این مسئله را در نظر بگیریم و خودمان را مانند دورانی که برجام امضا شد در حوزه هسته‌ای خلع سلاح کنیم.
وی افزود: سانتریفیوژ‌هایی نسل جدیدی که مستقر کردیم و ذخایری که به دست آوردیم، باید به عنوان یک تضمین عینی و عملیاتی برای حیات برجام باقی نگه داریم، اما طرف آمریکایی در ادوار قبلی اصرار داشته است که نباید موضوعی خارج از برجام اتفاق بیفتد و جالب اینجاست که خود آمریکا این قاعده را در قبال خود در نظر نمی‌گیرد، اگر آمریکا همه تحریم‌های ما را مطابق برجام رفع کند و مطابق ماده ۲۹ برجام خللی در مناسبات تجاری ما با دیگران ایجاد نکند شاید این درخواست آمریکا قابل بررسی و منطقی بود.
غفاری ادامه داد: سابقه رفتار آمریکا و حتی دولت اوباما در خصوص عمل نکردن به بسیاری از بند‌های برجام و بعد هم توجیه کردن آن در ذیل برخی از بند‌های حقوقی نشان می‌دهد که ما در اینجا مجبور هستیم و باید گارد بسته خود را در خصوص دستاورد‌های به دستاورد هایمان حفظ کنیم، به هر حال این اختلافات ساده‌ای نیست و آمریکا باید یک تصمیم قاطعانه و سیاسی در این خصوص بگیرد و اگر این تصمیم را نگیرد در آن زمان توافقی هم در کار نخواهد بود.
از دیگر موضوعاتی که کارشناسان بر آن تاکید دارند؛ موضوع راستی آزمایی است، راهی برای دیده شدن و برداشته شدن تحریم ها؛ البته تضمین هم از مهم ترین خواسته های ایران است، تهران این بار حساب شده به دنبال تضمینی می‌گردد تا واشنگتن نتواند از تعهدات خود شانه خالی کند، تضمینی برای جلوگیری از اتفاقاتی که در این چند سال گذشته با خروج یک جانبه آمریکا از توافق هسته ای افتاد.
تحریم‌هایی که تا لغو نشود ایران کوتاه نمی‌آید
عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان و رئیس هیئت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین، یکشنبه ۲۳ خرداد در توئیتی نوشت: در سه سال گذشته آمریکا هر ایرانی در هر جای دنیا را مورد تحریم‌های وحشیانه و غیرقانونی خود قرار داده است. دولت فعلی آمریکا در ١۴۴ روزی که سر کار بوده است شریک این جنایت علیه بشریت است. ایرانی‌ها حتی برای یک روز هم نباید تحت تحریم باشند.
کیومرث یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران هم معتقد است: آمریکا حتی اگر به توافق هسته‌ای برگردد مطابق با خواست ایران بر نمی‌گردد و باید فکر دیگری را در رابطه با این رویه حاکم کنیم، وگرنه رفتار‌های دولت فعلی آمریکا استمرار همان رفتار‌ها و واکنش دولت‌های قبلی است، فقط شاید در ظاهر آن تغییری حاصل شده باشد، آمریکایی‌ها رویه‌های خارج از عرف خود را در برابر ایران ادامه خواهند داد و نمی‌شود به آن امیدوار بود، مسلما این اقدام اخیرشان در راستای تحریم چند تن از مقامات دیگر ایران هم در همین مسیر بوده است، آمریکایی‌ها تا تحقق خواسته‌های خود به این مسیر ادامه خواهند داد.
با این تفاسیر ایران بدون لغو تحریم ها و راستی آزمایی از خواسته به حق خود دست نمی‌کشد، باید منتظر باشیم تا آمریکا برادری خود را ثابت کند و دست از سیاست دوگانه خود بردارد.
چند دور دیگر به اتمام مذاکرات وین مانده است؟
سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان گفت: تا هر زمان که لازم باشد به رایزنی‌های وین ادامه می‌دهیم. سایر طرف‌های برجام باید به جمهوری اسلامی ایران اطمینان دهند که آنچه در گذشته اتفاق افتاد، خروج آمریکا از توافق، در آینده تکرار نخواهد شد. معاون وزیر امور خارجه تصریح کرد: برای رسیدن به این منظور، ما نیازمند بحث و رایزنی‌های زیاد سیاسی، فنی و قانونی هستیم و تا هر زمان که لازم باشد به این گفت‌وگو‌ها ادامه خواهیم داد. هنوز موارد فنی زیادی برای رسیدن به توافق نهایی وجود دارد که باید حل شود.
در دورهای گذشته به ویژه دورهای چهارم و پنجم مذاکرات وین، دیپلمات ها خوشبین بودند که دور پایانی نزدیک است، اما حالا همه چیز تغییر کرده و روسای هیئت‌های مذاکره‌کننده ایران و روسیه می‌گویند، دور ششم قطعا نمی‌تواند به جمع‌بندی نهایی در رایزنی‌ها منتهی شود. میخائیل اولیانوف، رئیس هیئت مذاکره‌کننده روسیه، گفت که رسیدن به تفاهم به حداقل چند هفته دیگر زمان نیاز دارد. موضوعی که البته عراقچی رئیس تیم مذاکره کننده ایران هم بعد از نشست روز شنبه به آن اشاره کرد.
خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه هم با تاکید بر اینکه این دور بعید است دور آخر باشد، اظهار کرد: آمریکا باید تصمیم خود را بگیرد و بداند در موضع برابر میان ایران و گروه ۱+۴ وجود ندارد. آنها بدانند طرف خاطی و نقض کننده برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است. باید تضمین‌های لازم را برای عدم تکرار اتفاقات دوران ترامپ بدهد.
