بدهی سنگین دولت به حمل‌ونقل عمومی تهران چقدر است؟!/ دود کنار کشیدن دولت در چشم مردم

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ اهمیت حمل و نقل عمومی در عصر حاضر بر هیچکس پوشیده نیست و در سراسر دنیا برای آن جایگاه ویژه ای قائل هستند چرا که به حمل و نقل عمومی فقط به دید یک وسیله برای جا به جایی شهروندان نگاه نمی‌کنند و سیاست‌گذران در کشورهای مختلف به تأثیرات آن در اقتصاد کشور، توسعه پایدار، کاهش ترافیک و آلودگی هوا و غیره به خوبی واقف هستند.

در این راستا توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی به یکی از الگوهای توسعه شهری تبدیل شده و در کشور ما به ویژه کلانشهر تهران این مقوله مورد توجه قرار گرفته است اما وضعیت کنونی توسعه حمل و نقل عمومی که در تهران به مترو و اتوبوس محدود میشود، نگران کننده شده است. این سیستم از فرسودگی و کمبودهایی رنج میبرد که در وهله اول مردم و در وهله بعد مدیران مربوطه را برای بهبود این اوضاع آشفته دچار سختی کرده است. 

در این بین مدیریت شهری تهران ( اگرچه با تأخیر و دیرهنگام) برای راه‌اندازی برخی از ایستگاههای مترو اقداماتی انجام داد و اخیراٌ توانست دو ایستگاه برج میلاد و امیرکبیر را در خطوط 6 و 7 مترو راه اندازی کند.

این در حالی است که دولت فعلی کمترین کمک را در توسعه مترو داشته و مسئولان مربوطه در هر فرصتی به موضوع بدهی های دولت به این حوزه اشاره میکنند و هنوز امیدوارند دولتِ همسو با آنها، روی خوشی نشان دهد و گرهی از مشکلات این حوزه باز کند. برای آگاهی از وضعیت کمک های دولت برای توسعه مترو با علی امام؛ مدیرعامل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان تسنیم میشود: 

تسنیم: آیا در تأمین بودجه ساخت ایستگاههای متروی برج میلاد و امیرکبیر دولت مشارکت داشت؟

در مترو دو نوع قرارداد میتوان منعقد کرد؛ بر اساس طرحهای عمومی دولت یا بر اساس ضوابط داخلی شهرداری و مترو. قرارداد خطوط 6 و 7 در سال های گذشته بر اساس ضوابط شهرداری منعقد شده است بنابراین بودجه طرح های عمومی دولت در این بخش قابل استفاده نیست.

هنگام بررسی بودجه کل کشور ردیفی وجود دارد که البته رقم های اندکی است به عنوان مثال برای توسعه خطوط مترو 54 میلیارد تومان تعیین شد و برای سال آینده نیز 64 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است البته مشخص نیست لایحه دولت در نهایت هنگام تصویب چه تغییری میکند اما رقم تعیین شده برای سال جاری به شرکت راه آهن پرداخت نشده و دلیل کمک نکردن دولت به خطوط 6 و 7 مترو نیز مربوط به همان قراردادهای منقعقد شده در دوره قبل مدیریت شهری است که به آن اشاره کردم.

علاوه بر لایحه بودجه، کمک دیگری که دولت میتواند به توسعه خطوط مترو داشته باشد این است که بر اساس قانون حمایت از سامانه های ریلی مصوب سال 85 مجلس شورای اسلامی، سهم 50 درصدیدر باز پرداخت اصل و سود اوراق، بدون نیاز به وثایق شهرداری تهران را بر عهده بگیرد این اقدام در واقع کمک دولت محسوب میشود که برای تکمیل دو ایستگاه اخیر هم از این ظرفیت و هم از ظرفیت بودجه شهرداری تهران استفاده شد.

تسنیم: بنابراین با توجه به قراردادی که منعقد شده چنانچه بودجه مصوب به شهرداری تعلق میگرفت امکان استفاده در خطوط 6 و 7 را نداشت.

بله! البته رقم بودجه نیز رقم قابل توجهی نیست ضمن اینکه همه ی آن را تخصیص نمیدهند در حقیقت در  مجلس مصوب میشود و مانند بسیاری از موارد، سازمان برنامه و بودجه نیمی از آن را تخصیص میدهد. یارانه بلیت مترو نیز که طبق قانون باید یک سوم آن توسط دولت تأمین شود در شرکت بهره برداری استفاده می شود، آنها آنقدر هزینه های متعدد دارند که ما دیگر از آنها چیزی طلب نمیکنیم ضمن اینکه رقم آن هم کم است.

تسنیم: تمرکز مدیریت شهری روی خطوط 6 و 7 مترو است اما برای ساخت خطوط جدیدی که در دستور کار قرار گرفته قرارداده ها چطور منعقد میشود؟

در سه سال اخیر 59 کیلومتر خط ساخته شده و نیمه کاره وجود داشت، 32 کیلیومتر در خط 6 و 27 کیلومتر در خط 7 ساخته شده بود ولی تمرکز کار ما منطقا این بوده که سرمایه ملی که هزاران میلیارد صرف آن شده است را بتوانیم زودتر احیا کنیم تا مردم از آن بهره مند شوند در این راستا تا چند روز گذشته که دو تا ایستگاه برج میلاد و امیرکبیر افتتاح شد، 12 ایستگاه در خط 7 با 22 کیلومتر و 10 کیلومتر در خط 6 با 6 ایستگاه راه اندازی شده است.

ولی اگر به خاطر داشته باشید طرح جامع مصوب حمل و نقل ریلی 30 بهمن سال گذشته در شورای عالی ترافیک تصویب و خرداد ماه توسط وزیر کشور ابلاغ شد بر این اساس از سال گذشته برای انجام مطالعات 4 خط جدید توسط مشاوران اقدام کردیم. این مطالعات در حال پیشرفت است و خروجی اولیه منجر به کلنگ زنی خط 10 در شهریور ماه امسال شد و متعاقبا عملیات اجرایی را با تجهیز کارگاه در قطعه زمینی در میدان دریاچه چیتگر آغاز کردیم.

طی دو سه ماه اخیر نیز یک جرثقیل 450 تنی در حال دمونتاژ دستگاه تی بی ام در زمین کنار دریاچه چیتگر است و به زودی شفت آن حفاری میشود اما قرارداد این خط نیز در ظرفیت قرارداد خط 7 دیده شده و برا اساس ظرفیت داخلی شهرداری است ولی باید این نکته را هم در نظر داشت که کمک عمرانی دولت که در بودجه مصوب دیده شده، رقم قابل توجهی نیست آن هم در شرایطی که یک کیلومتر مترو هزار میلیارد تومان هزینه دارد و بخشی از گلایه ما نیز همینجاست بنابراین ناچار شدیم از اوراق مشارکت استفاده کنیم ولی ارقام مصوب بودجه را در صورت پرداخت میتوان برای تکمیل خطوط سه و چهار که در حال بهره برداری هستند استفاده کرد چراکه برای این امر نیز هزاران میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.

تسنیم: از محل های دیگری که بر اساس آن دولت به حمل و نقل عمومی و توسعه مترو کمک کند، چه مبالغی دریافت شده است؟

دولت میتواند از محل صرفه جویی در مصرف سوخت برای توسعه مترو کمک کند که خوشبختانه بعد از چند سال و برای نخستین بار پیگیری ها نتیجه داد و اسفند سال 98 و همچنین چندی پیش مجموعاٌ 200 میلیارد تومان از این محل پرداخت شد.

هیچگاه محاسبه نشده که در سال های گذشته چقدر صرفه جویی سوخت رخ داده زیرا بر اساس ضابطه ای که تعیین شده، از سال 96 با افزودن هر واگن جدید، میزان افزایش مسافران بررسی و به ازای هر مسافر 9.8 سنت در نظر گرفته میشود. شرکت بهره برداری مترو نیز هر سه ماه یکبار صورت وضعیت را تهیه میکند. فکر میکنم ارقام مربوط به این بخش تا پایان سال 98 تسویه شده اما با این ضابطه، ارقام کمی به مترو تعلق میگیرد که نمیتوان با آن گره بزرگی را باز کرد.

تسنیم: مبلغ بدهی دولت در بخش قانون بودجه که طی سالهای گذشته پرداخت نشده، برآورد شده است؟

دولت به این بدهی قائل نیست زیرا قانون حمایت از سامانه‌های ریلی میگوید دولت تا 50 درصد هزینه‌های توسعه میتواند سهیم باشد. از سال 85 که این قانون مصوب شده تاکنون هزینه‌های زیادی برای توسعه مترو صورت گرفته که اگر آنها را به نرخ دلار قدیم در نظر بگیریم بیش از 30 هزار میلیارد تومان و به نرخ روز رقم بسیار سنگینی خواهد شد اما دولت میگوید طبق مصوبه تا 50 درصد میتواند پرداخت کند و آنقدر که بضاعتش بوده پرداخت کرده است!

با توجه به هزینه های کمرشکنی که برای توسعه حمل و نقل عمومی و نگهداشت وجود دارد واقعا چنین چیزی برای شهرداری تهرن امکانپذیر نیست و سالهای آتی وضعیت بدتر هم میشود، آنقدر هزینه‌ها افزایش یافته و باز هم بیشتر میشود که شهرداری در تأمین آنها به طور کامل ناتوان خواهد شد و این وضعیت برای شهرداری های سایر کلانشهر ها نیز رخ خواهد داد.

اگر دولت خودش را کنار بکشد و بگوید بضاعتمان همین است و بیشتر از این نمیتوانیم، دودش در چشم مردم میرود بنابراین باید تحولی در این نگرشها اتفاق بیفتد و دولت بپذیرد که شهرداریها آنقدر مأموریت های متنوع دارند که کمرشان زیر بار فشار هزینه هایی که برای اداره شهر دارند، خرد شده و اگر دولت خودش را کنار بکشد نتیجه اش این است که سیستم حمل و نقل عمومی، توسعه آن و در نگهداشت آنها زمین گیر میشود.

علاوه بر قانون این موارد، بعد از اجرای هدفمندی یارانه ها مقرر شد سالانه 4 هزار میلیارد تومان برای حمل و نقل درون شهری پرداخت شود ولی این قانون اصلا اجرا نشده با اینکه سال هاست هدفمندی یارانه ها در جال اجراست. دست کم 50 درصد مبلغ تعیین شده به شهر تهران تعلق میگیرد و در 13 سال گذشته میزان این بدهی به 26 هزار میلیارد تومان میرسد که یک ریال آن را هم پرداخت نکرده اند. بنابراین ضوابط بالادستی خوبی وجود دارد که متأسفانه اجرا نمیشود.

متأسفانه وضعیت حمل و نقل عمومی در حال بحرانی شدن است؛ 21 سال از بهره برداری متروی تهران میگذرد و قطارها بعد از 900 هزار کیلومتر پیمایش نیاز به اورهال دارند بر این اساس 42 رام قطار باید اورهال شوند که هزینه بالایی دارد و در صورتی که هزینه آنها تأمین نشود قطارهای بعدی نیز به این چرخه افزوده میشوند و باید آنها را از رده خارج کرد زیرا این امر با ایمنی مردم در ارتباط است؛ مردمی که در ساعات پیک و با ازدحام جمعیت در روزهای کرونایی در واگن ها هستند و اگر واگنی اورهال شود گشایش بزرگی محسوب میشود. واقعا شهرداری ها کمرشان زیر بار این فشارهای سنگین خم شده و باید فکر عاجلی کرد.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

انتهای پیام/