خبرگزاری مهر_گروه جامعه: یک میلیون و ۳۹۳ هزار و ۱۴۸ نفر رأی اولی امسال می‌توانند در سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری شرکت کنند، اما شاید حدود ۵ میلیون نوجوانانی که حق رأی ندارند و بدون رأی محسوب می‌شوند، تأثیر بسیاری در مشارکت دارند.
جدا از اینکه دانش آموزان متوسطه دوم و حتی بخشی از متوسطه اول در این سن و سال تفکر و حل مساله و انتخاب و مشارکت اجتماعی و سیاسی را فرا می‌گیرند، مطالباتی دارند که متأسفانه شاید به دلیل همین عدم برخورداری از حق رأی ما نشانه‌های آن را در سخنان نامزدهای ریاست جمهوری نمی‌بینیم. کودکان و نوجوانان اقشار کاملاً فراموش شده‌ای در برنامه‌های نامزدهای ریاست جمهوری است و شاید بتوان گفت اقشار کمتر مورد توجهی در برنامه‌های کلان و سیاست‌های دولت است. این در حالی است که به تاریخ برهه‌های حساس جمهوری اسلامی که نگاه کنیم، نقش و حضور نوجوانان بدون انکار است.
در میزگردی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حامد تقدیری رئیس سازمان مدارس صدرا (مدارس انقلاب اسلامی)، مهدی سالم رئیس شبکه امید، حسین تاریخی دبیرکل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزی، علی جانباز معاون فرهنگی اتحادیه انجمن‌های اسلامی پیرامون رأی اولی‌ها و نقش و مطالبه نوجوان‌ها در انتخابات پیش رو به گفتگو کردیم.
بحث امروز ما در این میزگرد، نوجوانان و رأی‌اولی‌ها است. اینکه نقش و سهم آنها از برنامه نامزدها و دولت آینده چیست؟ نوجوانی سنی است که در آن مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی و تمرین آنها کلید می‌خورد. ما شاهد فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی دانش‌آموزان در مجلس دانش‌آموزی هستیم. واقعیت آن است در بدنه سیاسی کشورمان و به طور خاص در مناظره‌ها که این روزها رقم خورده، عملاً نوجوانان سهمی نداشته‌اند درحالی‌که آنها اولاً قشر آسیب‌پذیری هستند و دوم آنکه دوست دارند دیده و شنیده شوند و مهمتر آنکه نقش مهمی در مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی دارند. در نهایت آنکه بسیار در فضای مجازی فعال هستند. نهایت صحبت نامزدهای ریاست جمهوری درباره جوانان به مشکل ازدواج، تحصیل و کنکورشان محدود شد. به نظر شما سهم و نقش نوجوانان در انتخابات چیست؟
تقدیری: من همیشه به قصه نوجوانی با توجه به جنسیت مختلف آنها نگاه می‌کنم. در ابتدا به این اصل می‌پردازم که نوجوان در جامعه اسلامی چقدر جایگاه نقش‌آفرینی دارد. نوجوانان از ابتدای انقلاب اسلامی و پس از آن در دوران دفاع‌مقدس، سهم و نقش داشتند. ۳۶ هزار شهید در دوران دفاع‌مقدس داده‌ایم و در عرصه‌های تیر، ترکش و شهادت، نوجوانان حضور جدی داشتند. این نشان می‌دهد انقلاب نسبت به نوجوان و نقش وی جایگاه جدی قائل است.
من از نظام تعلیم و تربیت کشورمان و نظامی که بالای ۹۰ درصد علم‌داری آن با وزارت آموزش و پرورش است، این سوال را دارم که چه شد این نسل را فراموش کردید و از نقش‌آفرینی آنها غافل شدید؟ امری بر مسئولان مشتبه شد؛ اینکه ما برای نوجوانان تولید محتوا کنیم. در ساحتی مخاطب نوجوان بود درحالی‌که خودش می‌تواند نقش‌آفرینی داشته باشد. ما باید به هر دو بُعد نگاه کنیم.
زمانی اعضای اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزی خدمت مقام معظم رهبری رسیدند و معترض بودند نسبت به اینکه کسی برایشان محتوایی تولید نمی‌کند که به دنبال آن شبکه امید تأسیس شد تا برای این نسل تولید محتوا داشته باشد اما همچنان بحث نقش‌آفرینی را فراموش کرده‌ایم. شاید به جرأت بتوان گفت که در وزارتخانه آموزش و پرورش به جز اتحادیه، جایی را سراغ ندارم که این نقش‌آفرینی در آن جدی باشد. حال شما در کف جامعه این مسئله را تصور کنید. وقتی می‌گوئیم «رأی‌اولی‌ها یعنی ۱۸ ساله‌ها»، در انقلاب اسلامی حرف خوبی نیست چرا که در جامعه اسلامی در این مقطع سنی فرد باید رأی سیزدهم و چهاردهم خود را بدهد.
منظور شما این است که از چه زمانی باید بچه‌ها وارد فضای رأی دادن شوند و چگونه؟
تقدیری: الگویی که ما پیشنهاد کردیم این بود که از زمانی که بچه‌ها وارد مدرسه می‌شوند، تعرفه‌های دانش‌آموزی و صندوق رأی داشته باشیم که آنها رأی‌های خود را بدهند. مگر انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی یا شورای شهر تأثیری در زندگی نوجوانان ندارد؟ حتماً دارد؛ آنها مدرسه، به پارک و خیابان می‌روند، در فضای مجازی هستند و … حال گفته‌ایم اجازه انتخاب را پس از ۱۸ سالگی به آنها بدهیم چون تحلیل‌ها و تفکرشان کامل می‌شود ولی باید اجازه دهیم قبل از آن تربیت سیاسی و حاکمیتی اتفاق بیفتد و نقششان را ایفا کنند. آنها باید یاد بگیرند حرف‌ها را بشنوند، درباره آن فکر کنند، تحلیل و تدبیر داشته باشند، سپس در نقش‌آفرینی حقیقی با درست انتخاب کردن جلو بروند. در اسلام انتخاب و اختیار برایمان مهم و حکمت الهی است؛ هم در اعمال و رفتار خودمان و هم در فعالیت‌های اجتماعی. چطور ممکن است این انتخاب را یاد نوجوانان ندهیم. در حال حاضر فقط شبکه امید برای حوزه نوجوانی تولید محتوا دارد. آیا در این دوره انتخابات ما نمی‌توانستیم در شبکه‌های دیگر، برنامه‌هایی از نامزدها داشته باشیم که نوجوانان و سئوال‌هایشان در آن مطرح شود؟
شما اشاره کردید به نوجوانی با توجه به جنسیت‌شان نگاه دارید، توضیحی در این زمینه ارائه دهید.
اشتباه آن است که ما در سن نوجوانی با دختران و پسران تعامل یکسانی دارند درحالی‌که جنسیت در این نقش‌آفرینی تفاوت دارد و دختران مهمتر هستند. دختران جامعه اسلامی هم نیمی از جامعه هستند و هم مربیان و مؤثران جامعه اسلامی چرا که فعالیت اجتماعی دختران حتماً تأثیرگذاری بیشتر خواهد داشت
تقدیری: بله به نظر من اشتباه آن است که ما در سن نوجوانی با دختران و پسران تعامل یکسانی دارند درحالی‌که جنسیت در این نقش‌آفرینی تفاوت دارد و دختران مهمتر هستند. دختران جامعه اسلامی هم نیمی از جامعه هستند و هم مربیان و مؤثران جامعه اسلامی چرا که فعالیت اجتماعی دختران حتماً تأثیرگذاری بیشتر خواهد داشت. در آموزش و پرورش تربیت دختران با پسران یکسان تعریف شده و تفاوتی ندارد. فقط دو محصول خوب به نام «الگوی تعالی دختران» و «دختران تمدن‌ساز» توسط اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزی تولید شده است. در مناظره‌ها هم شاهد هستیم که از مقوله زن به عنوان ابزاری برای فضای انتخاباتی استفاده می‌شود. گویی با تقسیم منافع، مسئله زنان حل می‌شود درحالی‌که تقسیم منافع با رشد و تعالی و توجه به این قشر متفاوت است اما انگار با تقسیم پست در دولت مشکلات حل می‌شود و اگر دو خانم وزیر شوند، توجه به عرصه زنان حل می‌شود.
آقای سالم، من همان مبحثی که در ابتدا داشتم با این سوال اضافه از شما می‌پرسم که این میزان تولید محتوا برای نوجوانان در بحث انتخابات به نظرتان کافی است؟ آیا اتاق فکری در صدا و سیما برای بیان مطالبات نوجوانان وجود دارد؟
سالم: در شبکه امید ما شش برنامه انتخاباتی داریم که خصوصاً در این هفته آخر روی آنتن رفته‌اند. باید به این توجه داشته باشیم که در فضای انتخابات التهاب در جامعه زیاد می‌شود. متأسفانه شبکه‌های معاند چه در ماهواره‌ها و چه فضای مجازی شروع به التهاب‌آفرینی در جامعه می‌کنند. حال اتفاق چه یک قتل فجیع در تهران باشد یا دمیدن در تصاویری که به چندین سال قبل تعلق دارد. به هر حال افزایش التهاب و بار روانی جامعه را افزایش می‌دهد چرا که فضای آرام روانی جامعه به ضرر آنهاست. در تلویزیون تدابیر خوبی اندیشیده شده که این بار روانی را کمتر کند. به طور مثال سریال «زیرخاکی» به روی آنتن رفته است. در شبکه امید اولین سریال اجتماعی سیاسی طنز را کلید زده‌ایم که شخصیتی به نام مرتضی درخشان در نقش رئیس‌جمهور در آن ظاهر می‌شود. برنامه «دوربین امید» را داریم یا از استان‌های مختلف تصاویر منظمی به دستمان می‌رسد که به روی آنتن می‌فرستیم. همچنین ویژه برنامه «خانواده امید» را داریم که بحث اتحاد و انسجام را مد نظر دارد و با آوردن اقوام مختلف به این انسجام می‌پردازد. یک برنامه هم تدارک دیده بودیم که در کمیسیون انتخابات مصوب شد و در آخرین روزها از برنامه‌های مستقیم انتخاباتی صدا و سیما حذف شد چرا که فقط صدا و سیما در بحث پخش برنامه‌های انتخاباتی دخیل نیست. اسم برنامه دیگر «حق رأی» و قرار بود ۷ دختر و ۷ پسر سوال‌های خود را از نامزدهای انتخاباتی درباره برنامه‌هایشان در حوزه نوجوانان بپرسند.
در برنامه «ح. ق رأی» منظورتان این بود که به این بپردازید نوجوانان از چه سنی باید حق رأی داشته باشند؟
سالم: وقتی ما حق رأی را از ۱۵ سالگی به ۱۸ سالگی ارتقا می‌دهیم، رفتار دستگاه‌های مختلف با نوجوانان متفاوت خواهد بود، شاید پیش از این نوجوانان بیشتر مورد توجه بودند و مباحثشان مطرح می‌شد اما در حال حاضر حداقل‌ها مطرح می‌شود درحالی‌که نوجوانان مهم‌ترین بخش جامعه هستند و همین ۱۵ ساله‌ها ۵ سال آینده افرادی خواهند بود که قرار است جامعه را بسازند. در کشورهای مختلف، حق رأی سن مختلفی دارد البته گاهی در انتخابات محلی به آنها حق رأی می‌دهند. نکته مورد اشاره آن است که ۱۵ ساله‌های ما به سن تکلیف رسیده‌اند و به آنها می‌گوئیم مکلف هستند حقوق شرعی را انجام دهند و در پیشگاه خداوند مسئول و پاسخگو هستند. چگونه است که در مسائل سیاسی هنوز به بلوغ نرسیده‌اند و مانند یک کودک با آنها برخورد می‌کنیم.
در اینجا این بحث مطرح می‌شود که دختران در سن ۹ سالگی به تکلیف می‌رسند.
سالم: بله در این بحث قانونگذار باید از یک جایی مسئله را حل کند و برش ایجاد کند برای این مسائل. نوجوان امروز از ۳۰ سال پیش بادانش‌تر و باهوش‌تر است. هر چه جلوتر رفته‌ایم، پخته‌تر شده‌اند و همین روزها در کوران انتخاب‌های مختلف قرار می‌گیرند و می‌توان روی آنها حساب کرد.
ما یک مطالبه جدی داریم و آن بحث حق رأی است. ۵ سال پیش حضرت آقا دستور دادند و شبکه امید فعال شد. ادامه اش را می‌بینید که مجالی شد برای به نمایش درآوردن مطالبه‌های نوجوانان از رسانه ملی. حتی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که تا ۵ سال پیش کمتر از آنها می‌شنیدید، الان آنتن مستقیم در شبکه امید دارند. نه فقط کانون بلکه همه دستگاه‌های فعال در حوزه نوجوانی آنتن در شبکه امید دارند. از سازمان مدارس صدرا تا سازمان دانش آموزی، اتحادیه انجمن‌های دانش آموزی و. … شما دو سال است که می‌بینید که بهترین فیلم جشنواره فجر فیلم‌هایی در حوزه نوجوانان است و شاید الان وقت آن رسیده که مطالبه حق رأی را برای نوجوانان که ازسال ۸۰ تا الان فراموش کرده‌ایم، کلید بزنیم. سیستم اداری و دولتی ما به این بلوغ رسیده که این مطالبات را داشته باشیم. خود نوجوانان نیز این مطالبه را دارند.
شاید الان وقت آن رسیده که مطالبه حق رأی را برای نوجوانان که از سال ۸۰ تا الان فراموش کرده‌ایم، کلید بزنیم. سیستم اداری و دولتی ما به این بلوغ رسیده که این مطالبات را داشته باشیم. خود نوجوانان نیز این مطالبه را دارند
همان سوال‌های ابتدایی را با این سوال اضافه از شما می پرسم که شما که با نوجوانان در ارتباط بیشتری هستید و دغدغه‌هایشان را می‌شناسید، به نظرتان برای این حق رأی و مطالبه کردن خواسته‌های آنها باید چه کرد؟
تاریخی: من تأکید می‌کنم که به نظرم می‌رسد مدل مواجهه با نوجوانان در این چند سال نشان داده که هر جا کشور افراط کرده، نوجوانش قابل اعتماد است، سرعت رشدش در همه عرصه‌ها قابل توجه بوده و هر جا نگاه به نوجوان به عنوان یک مصرف کننده بوده یا فردی کم سن و سال است، دچار عقب افتادگی شده است. طبق مصوبه‌های کشوری سن جوان از ۱۵ تا ۲۹ سال است. یعنی آماری از بیکاری تا ازدواج در حوزه جوان ارائه می‌دهید، باید این رده سنی را در نظر بگیرید. مقام معظم رهبری در جلساتی که در خدمتشان بودیم، عبارت افسران جوان جنگ نرم را برای دانش آموزان متوسطه دوم به کار بردند. یعنی نگاه ایشان به این دوره سنی هم تعریف جوان را در بر می‌گیرد. نکته دیگر که به آن اشاره می‌کنم این است که کسی که رئیس جمهور می‌شود، معمولاً هشت سال در رأس کار می‌آید و نوجوان ۱۵ ساله امروز روزی که کارش تمام می‌شود، ۲۳ ساله است و اگر ۴ سال هم در نظر بگیریم ۱۹ ساله است و در تمام این سال‌ها با رئیس جمهوری طرف بوده که حق رأی برای انتخابش نداشته است.
در حالی که وقتی خودش رأی داده باشد در انتخابات کشور دخیل است و این یک آرامش خیال ایجاد می‌کند و یک پشتوانه برای نظام و دولت است. دولتی که شعارش افتخار کردن به جوانان است اگر این بخش را از دست بدهد، بخش مهمی از روحیه و انرژی اش را از دست داده است. جا دارد کشور در این راستا تجدیدنظر کند. به طور خاص در انتخابات ریاست جمهوری این مشارکت مهم است. شاید در انتخابات مجلس خبرگان ملاحظات قابل تأملی وجود داشته باشد و یا حتی درانتخابات مجلس شورای اسلامی. اما در انتخابات ریاست جمهوری همه بدنه کشور درگیر می‌شود و این فوق العاده تأثیرگذار است.
اینجا فرصت هست که به یک مسئله دیگر خطاب به نوجوانان بپردازم و آن اینکه بخشی از جامعه ما جمع بندی شأن این است که در فضای انتخابات شرکت نکنند، حالا چه به واسطه عملکردی که در این ایام رخ داده یا نظرات سیاسی که در اذهان افکار عمومی شکل گرفته و ممکن است این انتخابات کمی شور و حرارتش کمتر باشد. به هر حال دانش آموزان ما یک بخش اندکی شأن می‌توانند رأی بدهند و رأی اولی‌ها چیزی حدود یک میلیون و۳۰۰ هزار نفر هستند اما بخش مهمی از دانش آموزان متوسطه دوم ما حق رأی ندارند. اما نکته‌ای که می‌خواهم بگویم این است که رأی این بی رأی ها، نقش بسیار زیادی در انتخابات دارد که باید آن را جدی بگیریم. سابقه گذشته هم نشان داده که این بی رأی ها تأثیرشان بر کسانی که می‌خواهند رأی بدهند بسیار زیاد است. برای همین خطاب به نوجوانان می گویم که انتخابات فرصت تغییر است. ممکن است مسئولیتی به کسی داده شود و بعد از یک برهه زمانی فرد دچار فرسایش شود. تغییر فرصت خوبی است که این فرسودگی جبران شود. با تغییر نشاط و شادابی ایجاد می‌شود و می‌تواند مسیر گذشته را اصلاح کند.
می‌خواهم به آنها بگویم این فرصتی که برای کشور ایجاد شده فرصت بی نظیری است و باید آن را به رسمیت شناخت. نکته دیگر این است که ممکن است انسان در انتخاب‌هایش دچار خطا شود، هر وقت دست به انتخاب می زنیم لزوماً درست انتخاب نمی‌کنیم ولی معنایش این نیست که باید از انتخاب کردن دست برداریم، بلکه باید آن را مرور کنیم و فرصت دوباره را به کار بگیریم.
جمهوری اسلامی نشان داد کشوری است که الگوی استقلال رأی را به مردم دنیا نشان داد؛ اینکه مدل اداره کشور چگونه می‌تواند به گونه‌ای باشد که بر اساس خواسته‌های ملتش جلو برود
نکته دیگر این است که انتخاب کردن هزینه دارد اما آورده کمی نیست نکته دیگر این است که جمهوری اسلامی نشان داد کشوری است که الگوی استقلال رأی را به مردم دنیا نشان داد. اینکه مدل اداره کشور چگونه می‌تواند به گونه‌ای باشد که بر اساس خواسته‌های ملتش جلو برود و نکته دیگر این است که انتخاب کردن هزینه دارد اما آورده کمی نیست. در این مسیر بیش از چهل سال با همه سنگ اندازی ها و حساسیت‌ها به نظرم مؤید این است که حق مردم ایران برای همه دنیا محل مراجعه است. برای همین مشارکت مردم در انتخابات فقط به خودمان مربوط نیست هیچکس از فشار اقتصادی و تحریم رضایت ندارد، همه دوست داریم در آرامش باشیم اما ما انتخاب کردیم که پرچمدار نظامی در بین الملل باشیم که پای ارزش‌هایمان تا آخر بمانیم و هزینه اش را بپردازیم.
به نظرم می‌رسد در نقاط پایانی این تقابل هستیم و امیدوارم مردم مثل همیشه باز هم پای صندوق‌های رأی بیایند و نتیجه رأی بدون رأی ها را روز انتخابات ببینیم.
آقای جانباز اتحادیه انجمن‌های اسلامی پویشی برای همین موضوعی که آقای تاریخی به آن اشاره کردند راه انداخته است، درباره آن توضیح می‌فرمایید.
جانباز: من در ابتدا در جمع بندی نکات دوستان این را بگویم که محور جدی بحث ما این است که بچه‌ها حق نظر داشته باشند. من نمی‌دانستم اما گویا در رفراندوم ۱۲ فروردین ماه ۱۵ ساله‌ها حق رأی داشتند و این حجتی است که این طرحی که چند بار از مجلس بازگشته است و ادله شأن این است که ۱۵ ساله‌ها شئون رأی دهی ندارند بازنگری شود.
اتحادیه انجمن‌های اسلامی با همکاری با همکاری بنیاد تبلیغ نوین سازمان تبلیغات و سایر نهادها و دستگاه‌های فرهنگی متعدد پویشی راه اندازی کردیم و بخش مردمی آن ایرانینو است که تحت قالب نوجوانان ایرانینو شکل گرفته است.
ما هدفمان این بود که بچه‌ها بتوانند دغدغه‌هایشان را مطرح کنند و توانستیم بیش از ۲۵۰۰ سوال ثبت شده از نوجوان‌ها خطاب به نامزدهای ریاست جمهوری داشته باشیم. این ۲۵۰۰ سوال با کد ملی و ایمیل دانش آموزان ثبت شده است.
بیشترین گلایه آنها چه بود؟
جانباز: گلایه جدی آنها این بود که در فضای رسانه‌ای و صحبت نامزدها مطالبات آنها در برنامه‌ها دیده نمی‌شوند و در خصوص برنامه نامزدها درباره آموزش و پرورش سوال داشتند.
این پویش یک هفته‌ای است در شبکه‌های اجتماعی شاد و اینستاگرام فعال شده است، موضوع این پویش این است که نگاه نامزدها به نوجوانان این نباشد که سیاه لشگر انتخاباتی هستند. مسئولان معتقد هستند نوجوانان آدم‌های حسی هستند چون ما به ازای تجربه آنها با نوجوان‌ها عموماً یک استفاده سیاسی از آنها بوده است اما آنها واقعاً مساله دارند. اما ما می‌بینیم حتی سوالات مربوط به آموزش و پرورش را نامزدها درست پاسخ نمی‌دهند.
برای برپایی نشست خبری همین پویش یک هفته است در تعامل با نامزدها هستیم و حرفمان این است که بیش از ۵ میلیون نفر سوال دارند و نهایتاً از وزارت کشور کمک گرفتیم تا نامزدها نماینده‌ای به ما معرفی کنند. نوجوان حجت خودش را ایجاد کرده و واقعیت مطالباتش را اعلام کرده است، وظیفه نامزدها این است اقشار مختلف مردم را در برنامه‌هایشان ببینند.
بخش دوم این میزگرد به زودی در خبرگزاری مهر منتشر می‌شود
