بارندگی فصلی و جاری شدن سیلاب و روان‌آب موجب آبگیری تالاب نیمه خشک «جازموریان» و تالاب کاملاً خشک «هامون» شده و جان تازه‌ای به این تالاب‌ها و ساکنان حاشیه آن بخشیده است. این دو تالاب در سال‌های اخیر در پی خشک شدن به منشأ پراکنده شدن ریزگرد و بیماری‌های چشمی و تنفسی برای مردم سیستان و بلوچستان تبدیل شده بودند و حالا با آبگیری بخشی از آنها شادمانی در میان مردم منطقه موج می‌زند.
تالاب بین‌المللی هامون که در دو دهه اخیر نیمه خشک و در برخی سال‌ها به ویژه سال‌های اخیر در اکثر فصول کاملاً خشک بوده در دو دهه پیش دریاچه‌ای بی‌نظیر بود که منشأ اصلی درآمد کشاورزان، دامپروران و ماهیگیران منطقه سیستان محسوب می‌شد. هامون در زمان پرآبی به عنوان بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران محسوب می‌شود و همین دریاچه در زمان خشکی به منشأ پراکنده شدن ریزگرد تبدیل می‌شود.
در سال‌های اخیر عدم رهاسازی حق‌آبه رودخانه هیرمند از جانب کشور افغانستان که منشأ تامین آب تالاب هامون محسوب می‌شود موجب نیمه‌جان شدن تالاب شده و تنها سیلاب‌های اندکی که در اصطلاح محلی به آنها «دشتمال» می‌گویند در برخی از ماه‌های سال بخش‌های کوچکی از این تالاب را زنده نگه داشته است.
در زمان پرآبی بادهای 120 روزه سیستان با عبور از روی سطح تالاب هامون موجب تصفیه و لطافت هوای منطقه می‌شد اما در سال‌های اخیر همین بادها با پراکنده کردن ریزگردهای بستر خشکیده هامون به منشأ آلام مردم تبدیل شدند تا جایی که تنفس این ریزگردها بیماری‌های مختلف از جمله آسم و سل را برای مردم به ارمغان آوردند و سیستان به کانون اصلی بیماری سل در کشور تبدیل شد. مناطق اطراف تالاب جازموریان هم نه به این شدت اما شرایط چندان بهتری نداشتند و پراکنده شدن ریزگردهای بستر این تالاب نیز به منشأ بیماری چشمی «تراخم» برای مردم منطه تبدیل شدند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در این رابطه اظهار داشت: جاری شدن روان‌آب‌های سیلابی در اصطلاح محلی «دشتمال» در مسیل‌های منتهی به تالاب بین‌المللی هامون و بستر آن خبر بازگشت پرندگان مهاجر و تالاب را به منطقه می‌دهد.
پورمردان افزود: با توجه به بارش‌های زمستان گذشته و بارندگی‌های فصل بهار، شاهد جاری شدن روان آب‌های سیلابی در مسیل‌ها و رودخانه‌های منتهی به تالاب هامون هستیم که این بارش‌ها موجب احیای تالاب هامون در بخش‌هایی از تالاب شده است. اجرای طرح‌های متعدد لایروبی، حفر کانال و ... در بستر تالاب هامون و رودخانه‌های منطقه که به تالاب منتهی می‌شود، موجب تسهیل ورود آب به تالاب هامون شده است.
وی خاطرنشان کرد: هدایت آب به مناطق خاص در تالاب هامون با اهداف محیط زیستی از قبیل احیای پوشش گیاهی در مناطق بحرانی گرد و غبار، گسترش بیشتر آب در تالاب برای احیای آن و بازگشت زندگی و گونه‌های خاص به این ذخیره‌گاه زیست کره است.
وحید پورمردان با اشاره به آبگیری جازموریان اظهار داشت: تالاب جازموریان در شهرستان دلگان و مرز مشترک دو استان سیستان و بلوچستان و کرمان واقع شده و دارای منابع آبگیری از هر دو استان است و خوشبختانه با بارش‌های فصلی بهار امسال و جمع آوری روان آب‌های حوضه آبریز، در شرایط مناسبی قرار دارد. بارش‌های زمستان گذشته و اوج گیری بارش‌ها در فصل بهار، پوشش گیاهی مناسبی در بستر تالاب جازموریان و مناطق اطراف آن ایجاد کرده و آبگیری تالاب از روان آب‌ها و سیلاب‌های حوضه آبریز موجب احیای این تالاب شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان افزود: یکی از اهداف مهم افتتاح نمایندگی حفاظت محیط زیست در شهرستان دلگان بررسی وضعیت این تالاب و برنامه‌های احیای است تا از نزدیک روند احیا و بازگشت حیات وحش به منطقه را بررسی کند. آموزش جوامع محلی، ایجاد نمایندگی محیط زیست در حوزه شهر دلگان، برنامه بازدیدهای مرتب و مداوم یگان حفاظت محیط زیست دلگان، بازدیدها و پایش های مداوم تیم‌های کارشناسی محیط زیست، راه‌اندازی شبکه همیاران محیط زیست، اجرای برنامه‌های آموزشی محیط زیست و آشنایی با محیط زیست از طریق فضای مجازی و غیره از جمله برنامه‌های در نظر گرفته شده در این حوزه است.
