صندوق ذخیره فرهنگیان در طی سال‌های گذشته آماج اتفاقات و چالش‌های متعدد بوده است؛ اتفاقاتی که نگرانی‌های بسیاری را نیز به همراه داشته است. ماجرای فساد در صندوق ذخیره فرهنگیان زخم بزرگی بود که هنوز بعد از گذشت چند سال، بهبودی حاصل نشده است.
فرهنگیان در این مدت، از چپاول اندوخته‌های‌شان به دلیل عدم نظارت مناسب مسئولان وزارت آموزش و پرورش گلایه‌مند بودند و این موضوع بارها و بارها مطرح شد.
حال که در آستانه انتخابات ریاست جموری هستیم، دغدغه‌های فرهنگیان کشور را در نشست‌های مختلف بررسی کردیم؛ یکی از این میزگردها با موضوع صندوق ذخیره فرهنگیان بود.
این میزگرد با حضور احمد حیدری رئیس ستاد فرهنگیان آیت‌الله رئیسی و معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش، علی فرهادی مسؤول بسیج اساتید دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و فرشید سیاری مدیرکل اسبق تعاون و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش برگزار شد.
حیدری: زمانی که صندوق ذخیره ایجاد شد، قرار بود این صندوق هم به شاغلان خدمات‌رسانی کند و هم اینکه در زمان بازنشستگی، کمک به آنان باشد.
صندوق ذخیره فرهنگیان به شکل خصوصی و با سرمایه فرهنگیان تشکیل شد؛ مقرر شد هر معلمی که عضو می‌شود، ۵ درصد از حقوق ماهیانه‌اش را برای صندوق اختصاص دهد و بتواند از خدمات صندوق استفاده کند همچنین در زمان بازنشستگی، وجوهی که پرداخت کرده را دریافت کند.
طبق قانون هم مقرر شد که دولت به اندازه مبلغی که فرهنگیان سرمایه‌گذاری می‌کنند به این صندوق کمک کند؛ البته دولت در یک سال‌هایی کمک کرده و در یک سال‌هایی هم کمک نکرده است.
در بخش رفاهی مثل فروش خودرو یا ساخت و ساز برای فرهنگیان یا اقلام مورد نیاز به فرهنگیان، در یک مقاطعی خوب عمل شده و در یک مقاطعی هم خبری از صندوق نبوده است.
آنچه مشخص است این بوده که صندوق ذخیره فرهنگیان نتوانسته است عامه معلمان را در بحث نیازهایی که دارند، پشتیبانی کرده و نگاه فرهنگیان را به این صندوق مثبت نبوده است و همواره این صندوق مورد نقد فرهنگیان بود.
در ابتدا که صندوق تشکیل شد، یک سری سهام شرکت‌ها را خریداری کردند و شرکت‌هایی را هم تأسیس کردند؛ نکته‌ای که فرهنگیان دارند این است که سود صندوق ذخیره فرهنگیان در زندگی من چه نقشی دارد؟
همیشه معلمان جوان به استخدام آموزش و پرورش در می‌آیند و فرهنگیان باسابقه هم دارای فرزندان در آستانه ازدواج هستند، صندوق ذخیره فرهنگیان می‌توانست با تدابیری نسبت به تهیه جهیزیه آنها اقدام کند و با عقد قرارداد با شرکت‌های تولید کننده لوازم خانگی، با قیمت مناسب و اقساط در اختیار فرهنگیان دهد.
در هر سال صندوق می‌توانست به طور متوسط ۵۰ هزار معلم و خانواده‌های آنها را در زمینه جهیزیه کمک کند؛ این اقدام هم فرهنگسازی بود و هم کمک به تولیدات ایرانی بود. هم اجناس با قیمت ارزان ارائه می‌شد؛ ضمن اینکه مشکل فرهنگیان هم حل می‌شد. این اقدام می‌توانست در زمینه مسکن هم انجام شود.
در زمینه دانش‌آموزان، هنوز یک شبکه توزیع و تأمین محتوای تغذیه مناسب نداریم؛ ۱۵ میلیون دانش‌آموز و بیش از ۱۰۰ هزار مدرسه داریم و صندوق می‌توانست گروهی از متخصصان تغذیه را در کارگروهی جمع کند و به یک بسته غذایی سالم می‌رسید و خدمات باکیفیت و ارزان به مخاطبان ارائه دهد؛ ضمن اینکه فرهنگسازی انجام می‌شد و دست دلالان هم کوتاه می‌شود. این اقدام در زمینه تهیه لوازم‌التحریر ایرانی ـ اسلامی می‌توانست انجام شود.
حیدری: بیمه نکته دیگری است که صندوق ذخیره فرهنگیان باید برای معلمان فراهم می‌کرد؛ بیمه کاملی که معلم فقط دغدغه درد را داشته باشد و تمام هزینه‌های او تأمین شود.
متأسفانه‌ای عده‌ای در رأس صندوق قرار گرفتند که شاید کار اقتصادی و مالی انجام داده بودند اما آموزش و پرورش را نشناختند یعنی ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها آموزش و پرورش را نشناختند و در یک برهه‌ای در چند سال قبل، متأسفانه افراد فنی و کاردان در آنجا قرار نگرفتند و برای اولین بار در سابقه تعلیم و تربیت، فساد در تعلیم و تربیت پیش آمد.
در سال ۹۲ که ما بودیم، نزدیک ۱۶۰۰، ۱۷۰۰ میلیارد تومان صندوق سود کرد ولی در سال ۹۵، به جای آنکه سود بالا برود، حدود ۳۰۰ میلیارد تومان شد و بعد از آن گفتند ۸ هزار تا ۱۲ هزار میلیارد تومان، اختلاس شده است.
مدیران صندوق ذخیره فرهنگیان باید یک سری از جوانان باشند که هم متعهد و هم متخصص باشند، ضمن اینکه ظرفیت عظیم آموزش و پرورش را بشناسند. همچنین اعتقاد داشته باشند که این صندوق به جامعه معلمی، جامعه دانش‌آموزی و خانواده معلمی بتواند خدمت ارائه دهد.
اگر ما این اختلاسی که در صندوق ذخیره و بانک سرمایه شد، قطعا از دولت آینده انتظار است که اولا حوزه‌های نفوذ و منفذهایی که باعث شد این اختلاس‌ها صورت بگیرد باید کاملا مورد بررسی قرار داده شود. دومین یک نهاد نظارتی و بازرسی بسیار قوی مبتنی بر شرکت‌داری و فرایندهای اقتصاد محور حضور پیدا کند و سوم اینکه اموال به تاراج رفته است، با قیمت و سود انباشته‌اش بتوانند طبق قوانین جمهوری اسلامی بگیرند و وارد صندوق کنند.
چهارم صندوق ذخیره فرهنگیان باید پشتوانه مسائل رفاهی فرهنگیان باشد مثلا اگر بخواهد یک یخچال بخرد، جایی باشد که بتواند با قیمت مناسب و اقساطی بدون که از نظر اقتصادی تحت فشار باشد، یخچال را تهیه کند. صندوق ذخیره فرهنگیان باید رسالت خود را انجام دهد و آن هم حفظ شأن و منزلت معلمان است. سود صندوق باید در جامعه فرهنگیان خدمات‌رسانی کند.
صندوق ذخیره فرهنگیان که ۴ هلدینگ مهم دارد و سرمایه‌اش باید شفاف در بورس برود؛ معلمان نگران هستند و می‌گویند قرار نیست که فرد تازه استخدام شده و یا بازنشسته بدون تخصص، ۵۰، ۶۰ میلیون تومان حقوق بگیرد و من معلم با تخصصم، یک پنجم آن حقوق بگیرم. البته حقوق در شرکت‌ها تابع قوانین تجارت است اما به شرطی که آدم اهل و متعهدش به کار بپردازد و نگاه معلم را به صندوق ذخیره فرهنگیان مثبت کند.
سیاری: بر اساس ماده ۸۵ قانون ششم توسعه، کارکنان وزارت آموزش و پرورش تا سقف ۵ درصد از حقوق خود را برای صندوق واریز می‌کنند و دولت هم موظف است که هر سال معادل سهم واریزی اعضا، سهم خود را در ردیف‌های اعتباری خاصی که در بودجه سنواتی منظور پیش‌بینی و می‌کند، بپردازد.
در یک‌سال‌هایی اجباری کردند و این در حالیست که اگر ارائه خدمات صندوق مطلوب بود، خود فرهنگیان باید متقاضی می‌شدند. نه اینکه بخشنامه‌ای صادر کنیم که همه اعضا عضو صندوق ذخیره هستند و باید این پول از حسابشان کسر شود مگر اینکه درخواست کتبی دهند و این موضوع را نپذیرند. از سال ۹۶ هم ریالی سهم دولت پرداخت نشد.
انتظارات معلمان از صندوق ذخیره فرهنگیان این است که مدیر عامل صندوق ذخیره فرهنگیان از افراد توانمند و سالم، فارغ از گرایش‌های سیاسی انتخاب شود و ساز و کارهای مناسب جهت نظارت فرهنگیان بر دارایی های خود و مشارکت حداکثری آنان تدوین شود.
همچنین استفاده از نیروهای جوان و خلاق در مدیریت صندوق و شرکت‌های وابسته، محاسبه ارزش افزوده و توزیع آن بین فرهنگیان عضو، ارائه خدمات رفاهی به فرهنگیان از طریق شرکت‌های وابسته در حین خدمت به فرهنگیان جهت ارتقای منزلت اجتماعی - معیشتی معلمان و ارائه خدمات مطلوب بیمه تکمیلی به معلمان شاغل و بازنشسته از طریق صندوق ذخیره فرهنگیان از جمله انتظارات فرهنگیان از صندوق ذخیره است؛ البته راهکار عملیاتی آن نیز بدون دریافت و افزایش آورده دیگری به جز حق عضویت اولیه ارائه شده است.
از جمله موارد دیگر که می‌توان ذکر کرد ساماندهی شرکت‌های زیر مجموعه صندوق که متأسفانه تعدادی از این شرکت‌ها صرفا برای تعدادی از افراد، شغل و درآمد ایجاد کرده است، بازنگری در ساختار مدیریت صندوق ذخیره فرهنگیان با هدف صیانت از اعتماد و سرمایه فرهنگیان، ارزشگذاری دارایی‌های صندوق، پرداخت تمامی بدهی‌های دولت به صندوق ذخیره فرهنگیان، تعیین تکلیف صندوق با شرکت‌های زیان‌ده، جلوگیری از عمومی شدن صندوق ذخیره فرهنگیان و فعالیت شرکت‌های خدماتی متعلق به صندوق ذخیره صرفا جهت تأمین منافع و ارائه خدمات به جامعه هدف آن یعنی فرهنگیان باشد.
همچنین پیگیری و احیای پرداخت ۵ درصد سهم دولت به صورت مستمر و ماهیانه به فرهنگیان عضو، ارائه راهکارهای مناسب و شفاف سازی در عملکرد جهت پوشش صد در صدی فرهنگیان جهت عضویت در صندوق، ورود شرکت‌های صندوق ذخیره به بورس و واگذاری سهام شرکت‌ها صرفا به فرهنگیان، عدم اطلاع فرهنگیان از نحوه سرمایه‌گذاری صندوق و مؤسسات تحت پوشش، ضرورت ورود جدی شرکت بیمه معلم جهت تأمین تمام نیازهای بیمه‌ای فرهنگیان از جمله بیمه درمان تکمیلی از دیگر موارد است.
از دیگر انتظارات می‌توان به شفاف‌سازی در منابع و مصارف صندوق و ارائه گزارش دقیق و سالانه به سهامداران، پرداخت بدون ضابطه مبالغ هنگفت به اعضای هیأت مدیره شرکت‌ها تحت عنوان حق جلسه، پاداش هیأت مدیره و ...، اجرای طرح‌های رفاهی بدون مطالعه و هماهنگی با وزارت آموزش و پرورش از جمله فرهنگ کارت، تک کارت، کارت اعتباری، طرح بیست، ساخت مراکز رفاهی نیمه کاره و ...، که تمام این طرح‌ها با شکست مواجه شده و هزینه‌های زیادی برای صندوق ذخیره و سهامداران آن به همراه داشته است، پرداخت مبالغ زیادی بدون ضابطه از طریق صندوق و شرکت های وابسته به افراد و نهادهای مختلف، نبود سازوکار مناسب جهت جلوگیری از تخلفات در صندوق، لزوم اعتماد سازی در فرهنگیان جهت افزایش تعداد اعضاء و جلوگیری از عضوگیری اجباری که قطعا منجر به بی اعتمادی خواهد شد و لزوم تغییر و به‌روزرسانی اساسنامه در راستای تأمین نیازهای معیشتی و رفاهی فرهنگیان، اشاره کرد.
فرهادی: به صندوق از دو باب نگاه می‌شود؛ یک اینکه سود کند و به معلم بعد از بازنشستگی سود برساند. بحث بعدی کاربرد صندوق ذخیره فرهنگیان در طول زندگی افراد است.
از هر باب نگاه کنید صندوق دچار مشکل است؛ من ۱۵، ۲۰ سال است که به عنوان یک معلم عضو صندوق هستم؛ دیروز در سامانه صندوق، داشته‌ام را چک کردم. دیدم داشته‌ام ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است.
از آن طرف میزان فساد در صندوق ذخیره فرهنگیان، ۱۵ هزار میلیارد تومان عنوان شده است؛ حساب کردم که اگر فقط آن را بین معلمان تقسیم می‌کردند، ۱۵ میلیون تومان به هر فرهنگی تعلق می‌یافت.
چطوری من بعد از ۱۵، ۲۰ سال، از حقوقم ماهیانه ۵ درصد گذاشتم و دولت هم ۵ درصد اختصاص داده است و در صندوق روی آن کار شده است اما من ۱۰ میلیون تومان بیشتر ندارم.
منبع: فارس
