سرعت مطلوب توسعه مترو تهران در سایه تحریم‌ها

به گزارش ایرنا، آغاز به کار شرکت مترو تهران گرچه قدمتی به اندازه ۴۵ سال دارد اما بهره برداری از اولین ایستگاه های آن به انتهای سال ۱۳۷۷ باز می‌گردد.

در آن برهه ایستگاه های ورد آورد، ‌صادقیه و کرج از خط پنج مترو به عنوان نخستین ایستگاههای شبکه حمل و نقل ریلی پایتخت راه اندازی شد و از یک سال بعد از آن، ایستگاههای داخل شهر تهران به مرور زمان در مدار بهره برداری قرار گرفت و ایستگاههای افتتاح شده تا به امروز از مرز ۱۴۰ ایستگاه عبور کرده است.

در دولت تدبیر و امید و شورای پنجم تلاش های زیادی برای توسعه مترو تهران انجام شد اما تحریم های اقتصادی و افزایش بی رویه نرخ ارز موجب شد که تمامی برنامه های مدیریت شهری و دولت در خصوص ناوگان مترو تهران عملیاتی و اجرایی نشود اما بازهم در این شرایط سخت اقتصادی موتور توسعه مترو در پایتخت خاموش نشد و باید گفت که مترو تهران با سرعت ملایم در حال توسعه است.

همگان مترو را وسیله ای سریع، امن و در راستای کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها ضروری می دانند به همین منظور توسعه مترو مورد تاکیدات دولتمردان و مدیران شهری در کلانشهرها است.

مدیرعامل شرکت مترو تهران و حومه در این باره به خبرنگار ایرنا می گوید: در این چهار سال اخیر با تلاش مدیران شهری و دولتمردان ۳۰ ایستگاه مترو در خطوط مختلف از جمله خطوط ۶ و ۷ مترو تهران افتتاح شد.

علی امام افزود: در این دوره از مدیریت شهری تحریمات اقتصادی و افزایش نرخ ارز موجب شد که نتوانیم خطوط ۶ و ۷ را بطور کامل افتتاح کنیم اما در این شرایط سخت حرکت توسعه مترو هیچگاه متوقف نشد و در این دوره عملیات طولانی ترین خط مترو کشور یعنی خط ۱۰ آغاز شد همچنین از قطار ملی با ۸۵ درصد داخلی سازی رونمایی شد.

وی ادامه داد: هفته گذشته نیز با حضور ویدئو کنفرانسی رییس جمهوری ۲ ایستگاه جدید در خطوط ۶ و ۷ افتتاح شد که با افتتاح ایستگاه های شهرک آزمایش و مدافعین سلامت شمار ایستگاه های فعال مترو تهران از مرز ۱۴۰ ایستگاه عبور کرد.

مدیرعامل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه تاکید کرد: در این دوره تمامی ایستگاه های افتتاح شده را با امکانات کامل از جمله پله برقی و مسیر مناسب برای افراد کم توان تقدیم شهروندان کردیم.

به گفته وی، یکی از الزامات بهره‌برداری از ایستگاه‌های جدید مترو در دوره کنونی مدیریت شهری، افتتاح آنها با حداکثر امکانات رفاهی استاندارد بوده و در این میان تمام ۳۰ ایستگاه بهره‌برداری شده در دوره جدید مدیریتی، به آسانسور، پله‌برقی، تجهیزات ایمنی، هواساز مجهز هستند.

به گفته وی، در کنار ایستگاه‌های تازه افتتاح شده، به موازات رفع نواقص ایستگاه‌های قبلی نیز در دستور کار قرار داشته به‌طوری که در ۴۴ ماه اخیر تعداد ۶۲ دستگاه آسانسور، ۲۸۰ رشته پله‌برقی و ۷۸ سامانه تهویه هوا در ایستگاه‌ها نصب و راه‌اندازی شده که احداث و بهره‌برداری از ورودی‌های جدید ایستگاه‌های افتتاح شده قبلی در همین راستا صورت پذیرفته است.

مدیرعامل شرکت مترو تهران و حومه در ادامه می گوید: هم اکنون حرکت توسعه ناوگان مترو در تهران و اطراف آن با سرعت مناسبی قابل قبول است و توسعه خطوط ۱۰ مترو تهران نیز در حال انجام است و همچنین تلاش داریم که این ناوگان را به شهرهای اقماری از جمله پرند و پردیس برسانیم.

رکوردشکنی مترو با افتتاح میانگین ۸ ایستگاه در هر سال

وی تاکید کرد: با افتتاح قریب الوقوع چند ایستگاه جدید دیگر در این دوره مدیریت شهری از مرز ۳۰ ایستگاه فراتر خواهد رفت که به این ترتیب می‌توان گفت در هر سال از این دوره، حداقل هشت ایستگاه افتتاح شده که این امر به لحاظ میانگین ایستگاه های ساخته شده در هر سال از یک دوره مدیریتی، رکورد ادوار فعالیت شرکت مترو را می زند.

وی تاکید کرد: از آبان‌ماه سال ۱۳۹۶ تا به امروز، غیر از ایستگاه‌های بهره برداری شده که شمار آنها تا شهریور ماه امسال حداقل به ۳۲ ایستگاه می‌رسد، چهار پست برق به همراه ۱۲ ورودی جدید، ۵۶ سامانه تهویه هوا و حدود ۴۰ کیلومتر مسیر مترو نیز به امکانات این شبکه حمل و نقلی افزوده شده و همچنین طرح های مربوط به توسعه خطوط سه، چهار، ۶ و هفت نیز در حال پیگیری است که فعلاً آمار و ارقام آن در این مطلب منظور نشده است.

بومی سازی تجهیزات ویژه مترو

مدیرعامل شرکت مترو در ادامه به اقدامات ویژه این شرکت در شرایط سخت اقتصادی اشاره کرد و گفت: با توجه به وابستگی شدید تجهیزات ویژه مترو که تا ۶۵ درصد هزینه ساخت هر کیلومتر مترو را شامل می‌شود، استفاده از توان داخلی و بومی‌سازی تجهیزات ویژه مترو، مورد توجه جدی شرکت مترو در سال‌های اخیر، قرار گرفت.

به گفته وی، با تشکیل کارگروه ساخت داخل و ترغیب سازندگان به تامین سامانه‌های مورد نیاز مترو و ایجاد سامانه آنلاین سازندگان و تامین‌کنندگان، ضمن شناسایی و پشتیبانی و ارزیابی صنایع فوق، بالغ بر ۱۲۲ سازنده و تامین کننده مورد شناسایی و تایید قرار گرفت.

امام تاکید کرد: در این رابطه تجهیزات ویژه مترو با کارکرد سنگین، شامل پله‌برقی، آسانسور، فن تهویه، دژنکتور وسکسیونر، رکتیفایر، باطری، الکتروموتور ضد حریق، اتوماسین پست‌های فشار قوی، گیت‌های ورود و خروج، سیستم‌های مه‌پاش تهویه، سوزن و کراس‌اور، دمپر، سایلنسر، سامانه زمان، تجهیزات پست‌های برق فشار قوی GIS، سیستم‌های پیجینگ، UPS، شارژر، اینورتر، سرکابل و مفصل، سیستم مدیریت تجهیزات ایستگاه  BAS و ... از سازندگان و تامین‌کنندگان داخلی تامین که این اقدام موجب شد تا در اوج تحریم‌ها، نه تنها توسعه مترو متوقف نشود، بلکه در بهبود هزینه‌ها و افزایش اشتغال گام موثری برداشته شود.

ایمن سازی خطوط هفتگانه

به گفته وی، شرکت مترو متشکل از مجموعه‌ای از سامانه‌های‌های عملکردی، کنترلی و ایمنی است تا ضمن جابجایی انبوه مسافر، ایمنی لازم و حداکثری را در پرخطرترین موقعیت‌ها از جمله زیر زمین و با سرعت و تواتر حرکت قطارها فراهم کند؛ هر چند در طول بهره‌برداری‌ از خطوط و تا زمان حادثه، فقط سامانه‌های عملکردی و بخشی از سامانه‌های کنترلی دیده شده و مورد توجه قرار می‌گیرند اما در حوادث، این سامانه‌های ایمنی و عمده سامانه‌های کنترلی هستند که اثر و جایگاه خود را نشان می‌دهند.

امام یادآور شد: شرکت مترو تهران در سال‌های اخیر، ضمن تمرکز ویژه بر تکمیل سامانه‌های عملکردی، کنترلی و ایمنی خطوط فوق، هیچ افتتاحی را بدون شبیه‌سازی و تدوین برنامه بهره‌برداری سامانه‌های مورد نیاز فوق در زمان بهره‌برداری، صورت نداد.

احیای مجتمع‌های ایستگاهی

وی با اشاره به احیای مجتمع های ایستگاهی نیز گفت: یکی از منابع ساخت مترو در دهه ۸۰، استفاده از ظرفیت منابع حاصل از ساخت مجتمع‌های ایستگاهی بود اما با انحلال شرکت شرکت توسعه مجتمع‌های ایستگاهی مترو در ابتدای دهه ۹۰، عملا این ظرفیت از دست رفت.

مدیرعامل شرکت مترو اظهار داشت: در دوره اخیر مدیریتی مترو، با اقدامی متمرکز و ویژه و برای اولین بار در شهرداری موفق شد تا شرکتی منحل شده را مجددا بازیابی کند و اکنون بالغ بر دو سال است که این شرکت توانسته بالغ بر ۲۰ درصد منابع مورد نیاز توسعه مترو را با برنامه‌ریزی، طراحی و واگذاری مجتمع‌های ایستگاهی مترو تامین کند.

آغاز پروژه‌های جدید و کلنگ‌زنی‌ها

وی افزود: در سال‌های اخیر شرکت مترو تهران صرفا متمرکز بر افتتاح پروژه‌ها نبود و علاوه بر ادامه پرقوت فعالیت‌های اجرایی در توسعه جنوبی خط ۶، توسعه غربی خط ۴، پایانه‌ اکباتان، خط فرودگاه امام خمینی به پرند، با انجام مطالعات کامل و انتخاب پیمانکار، اقدام به کلنگ زنی پایانه‌های آزادگان و فاز دوم کلاهدوز، توسعه جنوبی خط ۳، توسعه شمالی خط ۷، خط جدید ۱۰ و آغاز روند ساخت ۱۰۵ دستگاه واگن جدید کرد و در حال آماده‌سازی برای کلنگ‌زنی توسعه شمالی خطوط ۳ و یک توسعه شرقی خط ۴ است که البته همکاری و نظارت عالیه در کلنگ‌زنی و عملیات اجرایی خط مترو اسلامشهر نیز از اقدامات دوره اخیر بوده است.

۲۵۰ کیلومتر مترو در حال احداث است

همچنین معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این رابطه می گوید: مدیریت شهری مشغول ساخت ۲۵۰ کیلومتر مترو است و علاوه بر آن باید ۲۰۰ کیلومتر دیگر تونل بسازد و از سوی دیگر، همزمان با ساخت تونل باید واگن به خطوط اضافه کند.

سیدمناف هاشمی می افزاید: در حال حاضر حدود هزار و ۵۰۰ دستگاه واگن داریم اما نیاز شهر تهران بیش از سه هزار واگن است البته از همین هزار و ۵۰۰ دستگاه واگن، تعدادی از واگن‌ها عمری ۲۰ ساله دارند که باید از چرخه کنار گذاشته یا تعمیرات اساسی شوند.

وی این را هم گفت که ۳۰۰ دستگاه واگن از هزار و ۵۰۰ دستگاه، در چرخه بهره برداری نیستند چرا که شهرداری هزینه کافی برای تعمیرات اساسی آن ها را ندارد.

مناف هاشمی درباره تفاوت هزینه ساخت با نگهداشت مترو، یادآوری می کند: شهرداری در حال ساخت مترو است و در عین حال از آن بهره برداری هم می‌کند، برای ساخت مترو دولت مقداری به شهرداری منابع مالی به همراه اوراق مشارکت می‌پردازد اما هزینه بهره برداری، واگن، نگهداشت با ساخت مترو متفاوت است که این نکته را نباید از قلم انداخت.

دولت در کنار شهرداری 

در این زمینه پیروز حناچی شهردار تهران معتقد است که مشکلات پایتخت را نمی توان فقط با تلاش شهرداری حل کرد و باید سایر نهادها و بخش ها به ویژه دولت در کنار مدیریت شهری حضور داشته باشند و نقش خود را ایفا کنند.

وی در همین زمینه لازمه توسعه خطوط متروی تهران را به عنوان راهکاری اساسی برای کاهش ترافیک و آلودگی هوا تزریق ۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار سالانه دانست و تاکید کرد: این میزان اعتبار فقط با مشارکت دولت محقق می شود.

شهردار تهران افزود: زیرساخت های لازم برای توسعه حمل و نقل ریلی فراهم است و برای اینکه بتوان فاصله قطارها را به ۲.۵ دقیقه رساند، باید به تعداد قطارهای موجود اضافه کرد.

وی یادآورشد: سال گذشته دولت یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای مقابله با آلودگی هوا و توسعه حمل و نقل عمومی در قالب اوراق مشارکت به صورت وام و تسهیلات که ۵۰ درصد آن به عهده شهرداری تهران است، کمک کرد.

حناچی اظهارداشت: میزان کمک های دولت برای مقابله با آلودگی هوا و توسعه حمل و نقل عمومی به شهر تهران، در سال جاری به بیش از ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان رسید.

وی اضافه کرد: اما به علت آنکه این کمک‌ها در قالب اوراق مشارکت عمومی پرداخت شد، هزینه کرد آنها از طریق بانک های عامل با مشکلاتی مواجه است.

شهردار تهران گفت: دولت به طور متناوب به شهرداری برای مقابله با آلودگی هوا و توسعه خطوط حمل و نقل عمومی کمک می کند اما این میزان اعتبارات پرداختی کافی نیست.

رونمایی از قطار ملی یکی از افتخارات توان علمی و اجرایی کشور است

مدیرعامل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه در ادامه با اشاره به رونمایی از قطار ملی نیز گفت: در ماده ۵۴ برنامه ششم دولت مکلف شده که بحث تجهیزات ریلی را با دانش فنی ملی در بخش طراحی و تجهیزات به ۸۵ درصد برساند و تیر سال ۹۸ در همین زمینه قراردادی میان شهرداری و معاونت علمی و فناوری بسته شد.

وی افزود: قرارداد ۱۸ ماهه بود و با وجود تاثیر کرونا در همه بخش های کشور این قطار ساخته شد و دانش فنی تولید داخل را به ۸۵ رساند.

امام اعلام کرد: در عمل ۸۸ درصد دانش تولید این قطار بومی سازی شده و هشت میلیون یورو به این طریق صرفه جویی شد.

تولید مغز، قلب و ماهیچه‌های یک قطار مترو

همچنین رییس جهاد دانشگاهی در این زمینه می گوید: سیستم رانش شامل بخش کنترل مرکزی یا TIMS، بخش انتقال انرژی الکتریکی به‌قطار مترو یا H.V. BOX، بخش کنترل دور موتورهای الکتریکی یا MCM ها بخش تأمین انرژی مصرفی داخل واگن و شارژ باطری‌های اضطراری، ACM، موتورهای الکتریکی، گیربکس‌ها و مقاومت‌های ترمزی روسلف‌های الکتریکی است.

حمیدرضا طیبی با بیان این که در حال احداث خطوط مترو در ۹ کلان‌شهر (تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، قم، اهواز، کرج و کرمانشاه) هستیم و همچنین تصویب‌ شده تا برای شهرهایی که جمعیت آن به بالای یک‌میلیون نفر است، خطوط مترو ایجاد شود گفت: برای راه‌اندازی این خطوط به هزاران واگن مترو نیاز بوده که برخی این نیاز را به ۱۰ هزار واگن برآورد می‌کنند.

وی ادامه داد: تصور کنید اگر این واگن‌ها و تجهیزات پیشرفته به‌کار رفته در آنها مثل بدنه، شاسی و یا بوژی؛ سیستم رانش و یا حرکت، ترمزها، درب‌ها، سیستم‌های تهویه، کلیه دکوراسیون داخلی و سایر اجزاء ساخت داخل شود چه حجم عظیمی از محصولات ساخت داخل در کشور تولید می‌شود؟

همچنین معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در همین زمینه گفت: پروژه مترو ملی، برقی سازی حمل و نقل و آموزش از اولویت های معاونت در سال جاری است، امسال به طور خاص روی آموزش تمرکز داریم و تمام پلتفرم های آموزش و ایده های جدید برای تحول آموزش که در کشور ارایه می شوند مورد حمایت قرار می گیرند.

سورنا ستاری افزود: ۱۸ شرکت دانش بنیان در طراحی، تولید و زیر سیستم های قطار ملی مشارکت و نقش داشتند.

این مسئول افزود: در این پروژه ۸۰ درصد طراحی،  ۷۵ درصد ساخت و ۸۸ درصد زیرسیستم ها را خودمان انجام دادیم.

به گفته وی، قرارداد ساخت قطار ملی تیر ماه سال گذشته با شهرداری تهران بسته شد که تلاش‌های انجام شده از سوی جهاد دانشگاهی برای داخلی سازی قطعات مترو نشان داد که اگر بخواهیم، می‌توانیم به موفقیت برسیم و برای به حرکت درآوردن این اکوسیستم باید یک اراده کلی داشته باشیم.

معاون رییس جمهوری خاطرنشان کرد: برقی سازی قطار مترو نیز در دستور کار است و در مورد تولید دوچرخه برقی هم می توانیم با شهرداری مشارکت کنیم و تولیدکنندگان خوبی برای آن داریم.

به گزارش ایرنا، هم اکنون ناوگان مترو تهران و حومه در هفت خط و ۱۴۱ ایستگاه فعال است.