همشهری آنلاین _ فاطمه نصیری‌ها: گل‌های بهاری و ابیات دلنشین بر روی دیوارهایی که تا چندی پیش زنگار و کهنگی‌اش به رهگذران دهن کجی می‌کرد، اکنون چشم تماشاگران را نوازش می‌دهد. این‌بار مقصد «طرح دوستی» ۲ کوچه «حسینیه نور» و «حاج فتاح» محله کن است. طرحی که با هدف زیست‌پذیر شدن محل زندگی و افزایش میزان مشارکت بانوان و کودکان در منطقه ۵ شهرداری اجرایی شده است. مراسم افتتاح کوچه دوستی منطقه ۵ با حضور «محمدرضا جوادی یگانه» معاون امور فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران، «زهرا بهروز آذر» مدیر امور بانوان شهرداری تهران و «محمود کلهری» شهردار منطقه ۵ برگزار شد.
«محمدرضا جوادی یگانه»، معاون امور فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران، درباره طرح کوچه دوستی می‌گوید: «این طرح گامی در راستای تحقق رویکرد مدیریت شهری جدید تهران مبنی بر تبدیل شهر «سازه محور» به «انسان محور» است و در همین راستا نیز تلاش می‌کنیم شهر تهران را با مشارکت شهروندان، طراحی و زیست‌پذیر کنیم. ایده کوچه‌های دوستی با همکاری فعالان محله صورت می‌گیرد و این ایده‌ایی خوب، خلاقانه و بدیع است که شادی و نشاط را در پی دارد. همین شادی‌های کوچک می‌تواند روز را برای شهروندان خوش و زنده کند و منجر به بالا رفتن رضایت مردم شود. چراکه ما به شادی و نشاط مردم افتخار می‌کنیم. شهر می‌تواند به رنگ‌های مختلفی دربیاید و با رنگ زیباتر شود. اکنون این امکان فراهم شده است تا با رعایت اصول زیبایی‌شناسی و ترکیب رنگ‌ها اندکی شرایط سخت زندگی شهری را تلطیف کنیم.
در طرح کوچه دوستی، اصرار شهرداری بر این است که اهالی کوچه طرح را بدهند و خودشان نیز اجرا کنند و شهرداری تنها کمک کند. اجرای این طرح سبب شده است تا حس تعلق و حفظ و نگهداری محله، در زنان و کودکانی که در این پروژه شرکت کردند، افزایش پیدا کند.» بار اصلی این طراحی برعهده زنان و کودکان بود و شهرداری نیز با در اختیار گذاشتن منابع، این کار را برای آنها تسهیل کرد. سوق دادن روحیه زیبایی، نشاط، حیات و امید از خانه‌ها به کوچه‌ها و تعریف کوچه به مثابه خانه، از دیگر اهداف اصلی این طرح محسوب می‌شود..
- کوچه‌های همدلی و دوستی
کوچه‌های دوستی رنگی در زمره پروژه‌های کوچک مقیاس محسوب می‌شوند و می‌توانند کیفیت زندگی در محله‌ها را ارتقا ببخشند. محمود کلهری، شهردار منطقه ۵ توضیحات بیشتری درباره اجرای طرح کوچه دوستی در محله کن می‌دهد: «محله کن در حوزه مسائل فرهنگی پتانسیل‌های بسیاری دارد. برای مثال، چندی پیش سومین جشنواره «توت کن» برگزار شد که هم یک جشنواره فرهنگی و اجتماعی بود و هم جنبه گردشگری داشت و اکنون اجرای طرح کوچه دوستی نیز به درستی برای این محله انتخاب شده است. در همین راستا برای حفظ اصالت و ارزش‌های بومی ـ محلی و هم‌چنین احیای بافت محلی کن، این طرح در ۲ کوچه حسینیه نور و حاج فتاح که در امتداد یکدیگر بودند و از سوی دیگر مسیر بین امامزادگان «کابل‌الحسین» (ع) و «سید محمدرضا» (ع) اجرا شد.
بسترسازی برای اجرای طرح «کوچه دوستی» با رویکرد ارتقای مشارکت شهروندان، ارتقای حس تعلق محله‌ای، هویت‌بخشی به محله‌های قدیمی و... از طریق تلفیق هنر و خلاقیت، از نیمه دوم سال گذشته آغاز شد. با فراخوان طرح کوچه‌های دوستی، ایده‌های بسیاری به شهرداری‌ها ارائه و ایده‌های برگزیده برای اجرا و پیاده‌سازی وارد فاز اجرایی شدند. اگرچه کوچه دوستی در ظاهر به زیباسازی و مسائلی مانند خدمات شهری مربوط می‌شود اما فلسفه آن همدلی و مشارکت مردمی است. این مشارکت و همزیستی برای مدیران شهری و حتی خود اهالی ارزشمند است. این ایده‌ها سبب می‌شود تا ساکنان محله از خانه‌های خود خارج شوند و در جمعی اجتماعی در محیط کوچه حضور پیدا کنند. این موضوع می‌تواند زمینه همدلی و مشارکت بین شهروندان و ساکنان محله را بیشتر کند.»
- رنگی شدن بافت فرسوده
برخی از محله‌های منطقه ۵ فرسوده است. به همین دلیل اهالی احساس می‌کنند فراموش شده‌اند و محیط زندگی‌شان آزاردهنده است. «علیرضا حاج آقا بزرگی»، دبیر شورایاری محله «کن»، درباره اجرای این طرح در کوچه‌پسکوچه‌های این محله می‌گوید: «استعدادیابی شهروندان، آموزش، ایجاد رونق اقتصادی، خلق جاذبه گردشگری در محله، شناسایی و ارتقا ظرفیت‌های هنری ساکنان محله به‌ویژه بانوان و کودکان از اهداف اجرای طرح دوستی در محله کن است. کوچه دوستی با استفاده از رنگ‌های مختلف و هم‌چنین هزینه بسیار اندک، نماهای زشت و بدمنظر یا فرسوده محله را تلطیف کرد. این منطقه به‌ویژه محله‌هایی همچون کن دارای کوچه‌های باریک و کم‌عرض و بافت فرسوده بسیاری است و از آنجایی که محیط زندگی انسان‌ها تنها به درون خانه‌ها خلاصه نمی‌شود و فضاهای شهری اعم از کوچه و خیابان نیز بخش مهمی از محیط زندگی هر شهروندی را شامل می‌شود و بخش قابل توجهی از عمر هر شخص در چنین فضاهایی می‌گذرد. برای همین توجه به زیباسازی جداره‌های شهری به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار شهر تهران، مورد توجه شهرداری تهران قرار گرفته است. «کوچه‌های دوستی» طرحی است که می‌تواند به زندگی روزمره اهالی نشاط و شادابی ببخشد و تیرگی و کهنگی بافت فرسوده را رنگی و زیبا کند.»
- ضرورت تعامل اجتماعی و فرهنگی ساکنان محل
به گفته «زهرا بهروز آذر» مدیر امور بانوان شهرداری تهران، پس از اجرای کوچه‌های دوستی، مشارکت فعال بانوان افزایش می‌یابد و این مشارکت سبب ارتقاءیاحساس تعلق محله‌ای و افزایش نشاط اجتماعی می‌شود. هدف از اجرای این طرح، ارتقای حس تعلق شهروندی و ایجاد هویت یکپارچه محله‌های سطح منطقه است. با اجرای این طرح، ایجاد امید، سرزندگی و نشاط در تهران ۱۴۰۰ ادامه دارد. او باور دارد اجرای این طرح نقاط قوت و ظرفیت‌های بسیاری دارد: «باتوجه به این مسئله که دغدغه شورایاران از جنس خواسته‌ها و مطالبات شهروندان است و برای محقق شدن آن از مدیریت شهری مساعدت می‌خواهند، شهرداری هم برای شناسایی نقاط اولویت‌دار برای رنگ‌آمیزی با آنها مشورت و تعامل دارد. تحلیل ویژگی‌های محله و انتخاب موقعیت مکانی برای اجرای طرح کوچه‌های دوستی با توجه به نکاتی از جمله مکانی با معضلات مشخص فرهنگی و اجتماعی، مکان‌های باریک با بافت معماری آسیب دیده، مکانی که اهالی آن با یکدیگر مخالف و بیگانه‌اند، مکان‌هایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و مکان‌های مورد درخواست شهروندان و... انجام شده است.
در همین راستا استفاده از المان‌های ساده و در دسترس و کم قیمت به شیوه خلاقانه، به کارگیری اصول یکپارچگی، خلاقیت و تأثیرگذاری، تشکیل و تقویت هویتی یکپارچه برای هر کوچه از جمله نکات مهمی بود که در دستور کار قرار داشت. در کوچه دوستی مردم موضوع‌های شهری خود را به اشتراک نظر می‌گذارند. به همین دلیل شاهد میزان مشارکت شهروندان در این امر هستیم و این موضوع کاهش هزینه‌ها و هم‌چنین افزایش روحیه نشاط و شادابی شهروندان را به دنبال دارد. بر این اساس تلاش می‌کنیم تا بتوانیم این طرح را در کوچه‌های دیگر نیز تعمیم دهیم. از سوی دیگر، فلسفه اجرای کوچه دوستی افزایش مشارکت اجتماعی زنان و کودکان محله است. سوق دادن روحیه زیبایی، نشاط، حیات و امید از خانه‌ها به کوچه‌ها و تعریف کوچه به مثابه خانه، از دیگر اهداف اصلی این طرح محسوب می‌شود.
این طرح گامی در راستای تحقق رویکرد مدیریت شهری تهران مبنی بر تبدیل شهر سازه محور به انسان محور است و در همین راستا نیز تلاش می‌کنیم شهر تهران را با مشارکت شهروندان طراحی و زیست‌پذیر کنیم. چراکه کارشناسان مسائل شهری باور دارند تهران به «شهر خاکستری» معروف است، اما مدیریت شهری جدید با تأکید بر ورود رنگ‌های به شهر، به نمود بصری شهر اهمیت داده و روان شهروندان را در نظر گرفته است: «تهران؛ شهری برای همه» شعاری است که نه تنها مباحث و معضلات اجتماعی را در بر می‌گیرد بلکه مسائل روانی شهر را نیز تحت پوشش خود قرار می‌دهد.»
