خاطره حسین‌زاده-همشهری آنلاین:
نمای ساختمان‌ها به عنوان یک عنصر مهم فرهنگی و هویتی در زندگی شهروندی شناخته می‌شود. به همین دلیل معماری استفاده شده در ساختمان‌ها تاثیر مستقیمی بر سایر اجزا و عناصر اطراف دارد. در کنار مبحث زیباشناسی ساختمان‌ها، مساله مهم دیگر خرده‌فرهنگ‌های هر منطقه از کشور است که می‌تواند گویای فرهنگ مردم آن منطقه باشد.
بررسی معماری ادوار گذشته نشان می‌دهد که توجه کافی به معماری‌های خاص، باعث شده تا شهرهای دارای هویت با ارزش شکل گیرد به نحوی که با نام بردن اسم آن شهر معماری آن منطقه به روشنی در ذهن نقش می‌بندد، از همین رو باید گفت معماری در هویت شهر نقش بسزا و غیرقابل انکاری دارد.
ایران به لحاظ فرهنگ معماری یکی از کشورهای شاخص در جهان به شمار می‌رود اما حفظ معماری تاریخی و توجه به ارزش هویتی یکی از مباحثی است که امروز در برخی از شهرهای کشور با فقدان آن مواجه هستیم، در صورتی که احیای آن می‌تواند ما را به بازیابی هویت معماری اصیل خود نزدیک کند و آپارتمان‌های قدفرازکرده بی‌هویت را به چالش بکشد. نمونه بارز بی‌توجهی به معماری تاریخی و سنتی در سازه‌های امروزی را می‌توان در شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری مشاهده کرد.
ناسازگاری با معماری بومی
یک مدرس دانشگاه در شهرکرد در این باره به همشهری گفت: در حالیکه در برخی از شهرهای کشور نظیر اصفهان و یزد به معماری اصیل این مناطق به خوبی توجه شده و زمینه رشد و توسعه این مناطق را به ویژه در جذب گردشگر فراهم کرده است اما در شهرکرد معماری سازه‌های شهری با هیچ اسلوب و قاعده‌ای مبتنی بر معماری بومی و اصیل همخوانی ندارد.
بهروز آزادگان دهکردی با بیان اینکه هنوز برای معماری شهرکرد، هویتی تعریف نشده است، اظهار کرد: ساختمان‌ها و بناهایی که امروز در شهرکرد مشاهده می‌کنیم از نظم خاصی برخوردار نیستند به طوریکه برخی ساختمان‌ها مطابق معماری رومی بنا شده و برخی با سنگ ساخته شده‌اند در حالیکه این سبک معماری‌ها با فرهنگ ایرانی اسلامی و شرایط اقلیمی استان مطابقتی ندارند.
این کارشناس ارشد حوزه معماری ادامه داد: وقتی هویتی برای معماری خود تعریف نکنیم نتیجه آن شرایط فعلی شهرکرد می‌شود که هیچ وجه تمایزی در معماری خود ندارد و مناطق و محله‌های مختلف از سیمای منحصربه فردی برخوردار نیستند.
آزادگان، نبود سیاستگذاری و برنامه‌ریزی شهری را از اصلی‌ترین عوامل بی‌هویتی معماری شهری در شهرکرد دانست و گفت: نهادهای مربوطه تاکنون برنامه قابل توجه و اثرگذاری در این حوزه ارائه نداده‌اند و چنانچه این ضایعه جبران نشود چیزی از معماری کهن این مرز و بوم برای انتقال به نسل‌های بعدی در اختیار نخواهیم داشت.
در این میان یکی از مهمترین نهادهایی که در خصوص معماری شهری تشکیل شده است، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است. این شورا برای هماهنگ کردن برنامه‌های شهرسازی به منظور ایجاد محیط زیست بهتر برای مردم شکل گرفته است. همچنین به منظور اعتلای هنر معماری ایران و رعایت سبک‌های مختلف معماری سنتی و ملی و ارائه ضوابط و جنبه‌های اصیل آن با در نظر گرفتن روش‌های نوین علمی و فنی فعالیت می‌کند. نتیجه آن نیز یافتن شیوه‌های اصولی و مناسب ساختمانی در مناطق مختلف کشور با توجه به شرایط اقلیمی و طرز زندگی مردم و مقتضیات محلی است. با این وجود به نظر می‌رسد این شورا چندان خروجی اثرگذاری تاکنون برای شهرکرد نداشته و می‌طلبد تا مسئولان استان از ظرفیت آن بیش از پیش بهره بگیرند.
تلاش برای ساماندهی سیمای شهری
معاون شهرسازی و معماری اداره‌کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری از تلاش‌ها برای ساماندهی سیمای شهری شهرکرد خبر می‌دهد و می‌گوید: در زمینه اعتلای معماری شهرکرد و حفظ و احیای معماری بومی منطقه تاکنون پیشنهاداتی به شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ارائه شده است و در همین رابطه پیگیر هستیم.
صغری علیزاده با تایید چالش‌های موجود در معماری سازه‌های شهرکرد، تشکیل کمیته معماری را از مهمترین برنامه‌های این اداره‌کل برای ساماندهی معماری شهر اعلام کرد و افزود: فرایند شکل‌گیری این کمیته طی شده است و به زودی فعالیت خود را آغاز می‌کند.
وی با بیان اینکه معماری ساختمان‌ها در شهرهای کوچک با سختی‌ها و چالش‌های خاص خود مواجه است، تصریح کرد: ویژگی‌های فرهنگی موجود، سبب شده تا خلاقیت و نوآوری‌هایی که در شهرهای بزرگ وجود دارد، در شهرهای کوچک کمتر اجرا شود.
معاون شهرسازی و معماری اداره‌کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری، اصلاحیه ماده 100 قانون شهرداری را از روزنه‌های امید برای ساماندهی ساخت‌وسازها و جلوگیری از تخلفات این حوزه دانست و گفت: نهادهای مربوطه درصدد هستند با اصلاح ماده 100، اصول شهرسازی را بیش از پیش قانونمند و با تخلفات شکل گرفته در حوزه شهرسازی و معماری به طور جدی برخورد کنند. علیزاده، فرهنگسازی و تبلیغات را از دیگر راهکارهای استانداردسازی الگوهای معماری و هدایت آن به سمت الگوهای استاندارد و بومی دانست و افزود: تبلیغات خوبی در این حوزه شکل نگرفته و چنانچه بتوان در این خصوص نقشه‌های جذاب و در عین حال ساختارمند و متعالی را به مردم ارائه داد، بی‌شک مردم نیز در استفاده از این طرح و نقشه‌ها استقبال می‌کنند.
رد پای مدرنیته
سرپرست عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرکرد نیز در پاسخ به انتقادات شکل گرفته درباره معماری ساختمان‌های این شهر گفت: شکل‌گیری معماری‌های بی‌هویت و یکسان تنها متوجه شهرکرد نیست بلکه رواج مدرنیته در سال‌های گذشته و غالب شدن زندگی شهرنشینی با گسترش جمعیت شهرها، سبب شکل‌گیری بلندمرتبه‌سازی بدون توجه به سبک معماری ساختمان‌ها شده است.
اکبر شاهوردی افزود: در چنین شرایطی از یک سو پیمانکاران با تمرکز بر جنبه‌های مادی و بدون توجه به نوع معماری مجتمع‌های مسکونی، ساختمان‌سازی کردند و از سوی دیگر تولیدکنندگان مصالح ساختمانی از تولید مصالح قدیمی فاصله گرفتند و مبادرت به تولید مصالحی کردند که متناسب با ذائقه و سلیقه روز باشدکه بیشتر گرایش به سبک‌های مدرن و غیربومی دارد.
وی تصریح کرد: آموزشگاه‌های خصوصی نیز برخلاف دروس دانشگاهی، معماری‌های مدرن و پرمخاطب را به دانشجویان رشته معماری و شهرسازی آموزش می‌دهند که به طور کلی می‌توان گفت همه این موارد در شکل‌گیری معماری‌های یکسان و بی‌هویت در شهرها از جمله شهرکرد بسیار موثر بوده است.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری شهرکرد ادامه داد: ساماندهی امور شهری تنها به یک دستگاه و نهاد مربوط نمی‌شود بلکه دستگاه‌های متعددی در این رابطه نقش و رسالت دارند، از همین رو متوجه کردن همه انتقادات به مدیریت شهری منطقی نیست بلکه عوامل مختلفی را می‌توان در نابه‌سامانی شهرسازی دخیل دانست.
شاهوردی درباره رسالت شهرداری شهرکرد در زمینه حفظ و بازآفرینی بافت فرسوده شهر که دارای شاخص‌های معماری قدیمی است، اظهار کرد: ساماندهی بافت فرسوده برعهده ستاد بازآفرینی متشکل از نهادها و دستگاه‌های مختلف است اما شهرداری به عنوان یکی از اعضای این ستاد، برنامه‌ها و طرح‌هایی ارائه داده و در حال اجرای این برنامه‌ها است. با این توضیحات باید گفت با توجه به افزایش جمعیت و بالا رفتن هزینه‌های زندگی به ویژه تامین مسکن به هر روی گریزی از آپارتمان‌سازی نیست اما باید سبک و معماری این سازه‌ها را به سبک و معماری بومی شهرها نزدیک کرد، سبکی که با شرایط اقلیمی و فرهنگی شهر تناسب داشته باشد.
