حلبی‌آبادها یا مناطق آلونک‌نشین اطراف تهران مناطقی با خانه‌های ساده و دست‌ساز‌اند که امکانات اندک آن‌ها عرصه را بر ساکنین آن‌ها تنگ کرده است و موجبات بزه‌های اجتماعی را فراهم کرده است. سکونت‌گاه‌های غیر رسمی مانند حلبی‌آبادها اطراف تهران مسئله‌ای است که مشکلات آن گریبانگیر پایتخت شده است. نه تنها مشکلات فرهنگی و اجتماعی بلکه تاثیر این سکونت‌گاه ها بر اقتصاد و معماری شهر نیز غیر قابل چشم‌پوشی است. در ادامه با گفتگو گسترش نیوز در رابطه با تاثیرات مخرب حلبی‌آبادها بر روندهای اجتماعی و اقتصاد شهری با ایرج رهبر نایب رئیس انجمن انبوه سازان همراه باشید.
ایرج رهبر با اشاره به سطح فرهنگ ساکنین این سکونت‌گاه‌ها گفت: اصولا سکونت گاه‌های غیررسمی و حلبی‌نشین‌ها مشکلات زیاد اجتماعی از لحاظ روابط اجتماعی و به دلیل سطح فرهنگی خاص خود در اجتماعشان دارند و زندگی اجتماعیشان در جایی که هیچگونه رسمیت و هنجار و شکل و فرم خاصی ندارد که برای زندگی مناسب باشد شکل گرفته که این نیز تبعات خاص خود را دارد و مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد. حتی در دولت یازدهم نیز مطرح بود که مسکن اجتماعی می‌خواهند بسازند و همین مسائل نیز مطرح بود. مسکن اجتماعی حلبی آباد نیست و به عنوان یک مسکن اجتماعی رسمیت دارد و شهرداری هم یک زمانی حمله‌ای کرده بود که یک مسکن ۲۰ یا ۳۰ متری بسازد برای همین مساکن اجتماعی نیز تبعات خاص خود را دارد. البته تجربه نشان داده در کشوری مانند انگلیس بعد از جنگ جهانی دوم چنین چیزی به عنوان مسکن اجتماعی ساخته شده بود که به دلیل تبعات و آثار زیان‌باری که داشت خراب کردند. به هرحال طبیعی است در جایی که واحد‌های ۲۰ الی ۲۵ متری دارد و به صورت مشترک سرویس بهداشتی دارد تبعات چنین مساکنی قابل حدس است. در یک خانواده‌ای که ممکن است اعضای زیادی داشته باشند و دارای تعدد فرزندان باشند ممکن است خود خانواده‌ها دچار آسیب و مشکل شوند و این مشکلات در حلبی‌نشین‌ها به مراتب بیشتر است.
رهبر در ادامه به نقش برنامه‌ریزی در کنترل مشکلات حلبی‌آبادها اشاره کرد و گفت: اصولا نباید اجازه داده شود اینطور مساکن غیررسمی شکل بگیرد و رشد کند. در حال حاضر به دلیل رشد جمعیت و فقر این پدیده رو به افزایش است اما از ابتدا نباید این مساکن شکل می‌گرفتند و باید جلوگیری شود نه اینکه به زور متوسل شوند بلکه می‌بایست زیر ساخت‌ها به گونه‌ای باشد که کسی به سمت چنین سکونت‌گاه‌هایی نرود. فقر در جامعه را از بین ببرند یا برنامه‌ریزی ایجاد شغل در مراکز کوچک‌تر مانند روستاها و شهرهای کوچک که معیشت مردم تامین شود هیچوقت مردم مجبور نمی‌شوند از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ حرکت کنند تا معیشت اولیه خود را تامین کنند و در نتیجه جایی برای سکونت نداشته باشند و مجبور شوند در چادر و حلبی‌آباد یا مکان‌های غیر مناسب استفاده کنند. باید از ابتدا فرهنگ و برنامه‌ریزی به گونه‌ای باشد که اجازه اینکار از نظر حکومتی داده نشود و امکاناتی برای شهرها و روستاها فراهم شود تا از این سکونت‌گاه‌ها اجتناب شود.
نائب رئیس انجمن انبوه سازان در پاسخ به علت اصلی شکل‌گیری این سکونت‌گاه‌ها گفت: عامل اصلی دولت است و باید طوری برنامه‌ریزی شود که فقر در کشور نباشد و برنامه‌ریزی کنند تا خانواده‌های حرمت‌دار و باآبرو کشور صاحب شغل و امکانات و رفاه و معیشت شود. افراد از یکجایی متولد شدند و باید جایگاه تولدشان برای ایجاد زندگی به گونه‌ای مناسب شود. در جایی مانند سیستان و بلوچستان و یا نقاط دیگر کشور شغل ایجاد کنیم و امکانات معیشتی برایشان ایجاد کنیم هرگز مردم این شهرها به سمت شهرهای بزرگ و نقاط دیگر کشور روی نمی‌آورند که سرگردان حلبی آبادها شوند. مهیا کردن شرایط و امکانات معیشتی حق طبیعی هرفردی است و در هر کشوری باید فراهم شود.
رهبر در ادامه این گفتگو خاطر نشان کرد: وقتی اینطور مکان‌ها شکل می‌گیرد یک فرهنگ خاصی در آنجا حکم فرماست و معمولا هر نوع فرهنگی در حلبی آبادها زندگی نمی‌کند و معمولا فقر فرهنگی وجود دارد. وقتی می‌بینند امکان گذران زندگی و تامین معیشتشان را ندارند مجبور می‌شوند دست به جرم بزنند و حتی ممکن است در آن محل هم ایجاد جرم نکنند و در داخل شهر و در جاهایی که مرفه هستند و امکانات بیشتری دارند دست به دزدی بزنند و یا ناهنجاری‌های دیگری که قابل قبول اجتماع نیست و دست به اعمال ناشایست دیگری بزنند بنابراین این مشکلات در اغلب این سکونت‌گاه‌های غیررسمی وجود دارد. تمام این مسائل و مشکلات برای گذران معیشت است. کسی که در حلبی آباد زندگی می‌کند هزینه روزمره خود را هم نمی‌تواند تامین کند و نهاد و ارگانی هم وجود ندارد که برای آن‌ها ایجاد شغل کند و خود نیز سرمایه‌ای ندارد که کسب‌وکاری ایجاد کند و یا برای مثال کارگاه تولیدی یا شغل مشخصی وجود ندارد که در ازای آن حقوق دریافت کنند. بنابراین به دنبال تامین معیشت برای خانواده خود هستند و وقتی ناچار باشند و فقر فرهنگی هم در میان آن‌ها حکم فرماست و بر این مبنا دست به هر اقدام و عملی می‌زنند.
گزارش از افسانه سالاری
