به گزارش ایرنا، با وجود همه اظهار بیزاری های داخلی و خارجی در عراق در قبال سلاح های غیر ضابطه مند، هیچ یک از آنها - نه در داخل و نه خارج عراق - نمی خواهند از این پتانسیل انتخاباتی و ابزار فشار برای تحقق دستاوردهای سیاسی چشم پوشی کنند.
بازی سیاسی با مهره «گروه های مسلح خارج از قانون» توسط قدرت های غربی و در راس آن آمریکا و برخی کشورهای منطقه به مراتب پیچیده تر از گروه های سیاسی داخلی است.
از کردستان در شمال عراق گرفته تا مناطق سنی نشین که در ۲۰۱۴ تحت اشغال گروه تروریستی داعش درآمدند به علاوه مناطق شیعه نشین این کشور، همگی این روزها نسبت به تاثیرات سلاح سیاسی بر انتخابات آینده عراق ابراز نگرانی می‌کنند، اما تجارب انتخابات های گذشته گویای آن است که همه این جریان ها از این سلاح برای پیروزی در انتخابات بهره برده اند.
یکی از قدرت های مهم خارجی اثرگذار در عراق که در این روزها از سلاح غیر ضابطه مند بسیار سخن می گوید، آمریکا است که خودش به گفته صاحب نظران یکی از عوامل اصلی انتشار سلاح های مهار نشده است.
آمریکایی ها پس از پیروزی عراق بر گروه تروریستی داعش در ۲۰۱۷، خارج از چارچوب دولت عراق، برخی گروه های مسلح را تشکیل و آموزش دادند.
جدا از اینها، آمریکایی‌ها بدون هماهنگی با دولت مرکزی عراق، برخی از گروه های مسلح را مجهز به انواع سلاح کردند که نمونه برجسته آن نیروهای پیشمرگ وابسته به حزب دمکرات کردستان عراق است.
اثرگذاری عامل خارجی در انتخابات عراق در ۲۰۱۸ به طرز کاملا واضحی، نمود یافت و کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق ناچار شد نتائج آراء ۲۲ مرکز انتخابی از مجموع ۴۸ مرکز انتخابی را در اردن و ۱۶ مرکز انتخابی را در ترکیه به دلیل تخلفات گسترده، باطل کند.
در بعد داخلی نیز بیشترین تخلفات انتخاباتی در استان های سنی مذهب «صلاح الدین» و «الانبار» به علاوه «کرکوک» اتفاق افتاد و کمیسیون عالی مستقل انتخابات، مدیران حوزه های انتخابیه در این سه استان را برکنار کرد.
در کردستان عراق ۶ حزب اپوزیسیون کرد خواهان ابطال نتائج انتخابات در این منطقه به دلیل دستکاری نتائج توسط دو حزب حاکم (دمکرات و اتحادیه میهنی) شدند.
شرایط به جایی رسید که یکی از رهبران سیاسی کرد از نیروهای مسلح کرد (پیشمرگ) وابسته به حزبش خواست تا مقر «جنبش تغییر» و «ائتلاف برای دمکراسی و عدالت» (برهم صالح) را محاصره کرده تا به زور آنها را مجبور به پذیرش نتایج کند.
بنابر این، سلاح های غیر ضابطه مند غیر از سلاح عشایر که در همه عراق منتشر است و بخشی از وسایل ضروری خانه به شمار می‌رود، در دست گروه های مسلح مختلفی در عراق وجود دارد که خارج از چارچوب دولت فعال هستند.
پیشمرگ ها و پ.ک. ک در شمال عراق
براساس گزارش ها تعداد کل نیروهای پیشمرگ معادل نیروهای زمینی ارتش عراق یعنی بیش از ۳۰۰ هزار نفر است که به عنوان یک پتانسیل بزرگ انتخاباتی به شمار می‌روند و برای همین دو حزب حاکم در اقلیم کردستان عراق تحت هیچ شرایطی از این پتانسیل مسلح صرف نظر نمی‌کنند.
پیشمرگ ها تنها گروه مسلح در عراق هستند که حقوق خود را از دولت و بودجه مرکزی عراق می گیرند اما زیر نظر فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق نیستند بلکه وفاداری آنها فقط به اقلیم و دو حزب حاکم کرد است.
احزاب اپوزیسیون کرد مانند جنبش تغییر (گوران)، نسل جدید، جماعت اسلامی (کومال) و اتحاد اسلامی کردستان عراق همواره از این امر گلایه داشته‌اند.
علاوه بر نیروهای پیشمرگ به عنوان وفاداران به دو حزب حاکم، نیروهای حزب کارگران کرد کردستان عراق «پ.ک.ک» یکی دیگر از گروه های مسلح قدرتمند در شمال عراق هستند.
برخی از گروه های اپوزیسیون کرد این نیروها را به عنوان بخشی از سرمایه سیاسی خود در برابر نیروهای پیشمرگ وابسته به دو حزب حاکم قلمداد می کنند برای همین به شدت با تلاش های حزب دمکرات کردستان عراق، برای خارج کردن پ.ک.ک از کردستان عراق مخالف هستند.
جدا از این دو نیروی مسلح کرد، چند گروه دیگر نیز در کردستان عراق وجود دارند که احزاب اپوزیسیون به آنها، به چشم نیروهای بازدارنده در برابر گروه های مسلح وابسته به دو حزب حاکم کردستان عراق نگاه می کنند.
نیروهای قسد (نیروهای حزب دمکراتیک کرد سوریه) مورد حمایت آمریکا نیز اخیرا در کردستان عراق طرفدارانی پیدا کرده به ویژه اینکه از حیث عقائد سیاسی، قسد متفاوت از گروه مسلح وابسته به حزب دمکرات کردستان عراق است.
آمریکا علاوه بر اینکه بدون هماهنگی و اجازه دولت مرکزی سوریه، قسد را آموزش نظامی داده و به آنها سلاح می دهد در عراق نیز بدون هماهنگی با بغداد، گروه های مسلح عراق موسوم به پیشمرگ را به انواع سلاح مجهز کرده است.
آخرین کمک تسلیحاتی آمریکا به پیشمرگ ها در هفته گذشته اتفاق افتاد و بالغ بر سه میلیون دلار اعلام شد و علاوه بر اینها آمریکا به صورت ماهانه بخشی از حقوق این نیروها را از طریق شماره حسابی ویژه که در واشنگتن ایجاد شده برای آنها واریز می کند.
گروه های مسلح اهل سنت
گروه های مسلح اهل سنت یکی از قدیمی ترین نیروهای شبه نظامی بعد از سقوط رژیم صدام، در عراق به شمار می روند.
هسته مرکزی این نیروها را افسران نیروهای سابق ارتش، گارد ریاست جمهوری و فدائی های صدام تشکیل می دادند و از دل آنها بود که گروه های تروریستی «القاعده عراق»، «توحید و جهاد»، «شورا المجاهدین» شکل گرفت و به داعش در ۲۰۱۴ منتهی شد.
گروه تروریستی داعش همچنان در مناطق اهل سنت فعال است و یکی از ابزارهای فشار برای برخی جریان های سیاسی اهل سنت به شمار می رود.
قتل «هاشم المشهدانی» منتسب به ائتلاف انتخاباتی العزم (به ریاست خمیس الخنجر) در ۲۲ ماه می ۲۰۲۱ در منطقه «الطارمیه» (شمال بغداد) توسط افراد مسلح ناشناس یکی از نمونه هایی است که از آن به عنوان استفاده ابزاری جریان های سیاسی اهل سنت از گروه های مسلح یاد شده است.
جدا از گروه های تروریستی به عنوان بخشی از سلاح سیاسی که همچنان در مناطق اهل سنت کاربرد دارند، گروه های مسلح مختلفی وجود دارند که جریان های سیاسی اهل سنت به دنبال بهره برداری سیاسی از آنها در انتخابات آتی هستند.
یکی از این گروه های مهم نیروهای موسوم به «الحشد عشائری» هستند که با داعش در ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ جنگیدند و همگی آنها سنی مذهب اند.
«فالح الفیاض» رییس سازمان الحشد الشعبی با هدف سازماندهی این گروه ها و ممانعت از بهره برداری سیاسی از آنها در سپتامبر ۲۰۲۰ قصد الحاق آنها را به سازمان الحشد الشعبی داشت اما یکی از گروه های سیاسی اهل سنت به شدت به آن اعتراض کرد.
گروه پارلمانی ائتلاف «قوا» در پارلمان عراق در بیانیه ای در همان زمان اعلام کرد که مخالف پیوستن الحشد عشایر به سازمان الحشد الشعبی است.
طبق گزارش های موجود، تعداد نیروهای الحشد عشائری بالغ بر ۲۵ هزار نفر است که می تواند برای جریان های سیاسی اهل سنت یک وزنه موثر در انتخابات باشد.
«حماس عراق» از مهمترین گروه های مسلح عراقی است که تا قبل از ظهور داعش در مناطق اهل سنت به عنوان بخشی از شاخه نظامی حزب اسلامی اهل سنت فعال بود.
بسیاری از عناصر این گروه مسلح به تشکل های دیگر از جمله گروه مسلحی که آمریکا بعد از اعلام پیروزی عراق بر داعش، در پایگاه «عین الاسد» در غرب الانبار تشکیل داده، پیوسته اند.
آمریکا و گروه های مسلح خارج از قانون درعراق
آمریکایی ها بعد از ظهور داعش و شکل گیری الحشد الشعبی با فتوای تاریخی آیت الله «سید علی سیستانی» مرجع عالی دینی عراق، سرمایه گذاری ویژه ای برای ساخت گروه های مسلح اهل سنت را در عراق آغاز کردند.
بارزترین حضور این گروه های مسلح اهل سنت آموزش دیده توسط آمریکا در جریان رزمایش نظامی فروردین ماه سال گذشته (۱۳۹۹) در امارات بود که در کنار نیروهای آمریکایی، اسراییلی و اماراتی شرکت کردند.
هنوز تعداد و حجم این نیروها مشخص نیست اما آنچه مسلم است، این نیروها همگی از اهل سنت عراق هستند که آمریکایی ها به طور ویژه و خارج از اطلاع و هماهنگی با دولت عراق، آنها را آموزش می دهند و سلاح در اختیارشان می گذارند.
برخی منابع خبری می گویند که آمریکا می کوشد از آنها به عنوان هسته اصلی «گارد اقلیم» که برخی جریان های اهل سنت دنبال آن هستند، بهره ببرد.
«عبدالله الخریبط» نماینده پارلمان از اهل سنت و عضو ائتلاف انتخاباتی «محمد الحلبوسی» با نام «تقدم» اخیرا در اظهاراتی خبری گفته است که برنامه انتخاباتی تقدم، طرح ایجاد اقلیم سنی در عراق با مرکزیت الانبار است.
جالب اینکه الحلبوسی در سفر فعلی خود در فرانسه در اظهاراتی گفته است که سلاح غیر ضابطه مند یکی از چالش های جدی است که سلامت انتخابات آینده عراق را تهدید می کند.
«علی الصجری» نماینده مستقل پارلمان عراق در نوامبر ۲۰۲۰ وقتی با «محمد الحلبوسی» رییس پارلمان اختلاف سیاسی پیدا کرد، کلامی از او را در نشست جمعی از رهبران سیاسی اهل سنت، فاش کرد که طی آن، الحلبوسی اعتراف کرده بود که اقدام به تشکیل گروه های شبه نظامی اهل سنت کرده است.
نتیجه
بیزاری هایی که در داخل و خارج عراق از گروه های مسلح خارج از قانون می شود به اعتقاد ناظران در این کشور، فقط برای مصرف تبلیغاتی و بهره برداری سیاسی است، اما هیچ یک از آنها حاضر به صرف نظرکردن از آنها نیستند.
آمریکا همچنان مهمترین تشویق کننده تشکیل اینگونه گروه های مسلح است و نمونه های بارز آن در شکل گیری «قسد» در سوریه، پشتیبانی و تقویت نیروهای مسلح موسوم به پیشمرگ و ایجاد برخی گروه های مسلح اهل سنت بدون هماهنگی و اطلاع دولت مرکزی عراق است.
واشنگتن گاه به اسم «گارد اقلیم اهل سنت» و گاه «دفاع از اقلیم کردستان عراق» و یا «دفاع از شرق فرات (درسوریه)» در شکل گیری این گروه های مسلح خارج از قانون، برای اغراض سیاسی خاص خود و پیشبرد سیاست‌هایش در منطقه بهره می برد.
حمایت آمریکا از گروه های مسلح خارج از قانون در عراق فقط به همین جا منحصر نمی شود بلکه آمریکا عامل اصلی شکل گیری گروه های تروریستی در عراق و عموم منطقه نیز است.
در این راستا «هیلاری کلینتون» وزیر وقت امور خارجه در دولت اول «باراک اوباما» و «دونالد ترامپ» رییس جمهوری سابق آمریکا به صراحت اعتراف کرد که گروه تروریستی داعش ساخته دست دولت آمریکا است.
