عدم توانایی در خوابیدن یا بی خوابی ، اختلال در چرخه خواب و بیداری، اختلالات مربوط به مراحل خواب یا بیداری نسبی، آپنه خواب (بروز وقفه‌های تنفسی در طول خواب)، نارکولپسی (حملات خواب در طول روز)، خواب آلودگی مفرط و فلج خواب یا بختک نمونه هایی دیگر از اختلالات خواب هستند.
خواب طبیعی شامل دو مرحله اول با حرکات سریع چشم و مرحله دوم بدون حرکات سریع چشم می شود. در خواب مرحله اول که معمولاً همراه با رویا بوده، مغز فعال است اما در مرحله دوم آرامش و آسایش در خواب ایجاد می شود. در خواب طبیعی مراحل خواب از اول به دوم به طور پیوسته تکرار می شوند.
هر چرخه خواب حدود ۹۰ دقیقه طول کشیده و در طول یک خواب ۷ یا ۸ ساعته، این چرخه ۴ تا ۶ بار تکرار می شود. از منظر پزشکی اگر این چرخه دچار اختلال شود عارضه اختلالات خواب بروز کرده است. در صورتی که اختلالات خواب درمان نشوند، باعث ایجاد عوارض منفی شده و می توانند به مشکلات جسمی و روحی تبدیل شوند.
چرا دچار مشکل در خوابیدن می شویم؟
استرس، مشکلات مرتبط با سلامت جسمی یا روحی، برنامه های فشرده و سایر عوامل بیرونی می توانند دلایل اصلی ایجاد اختلالات خواب باشند. برخی بیماری ها نیز خود از عواملی هستند که می توانند باعث اختلال در خواب شوند.
آلرژی ها، آنفولانزا، سرما خوردگی ها و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی به دلیل اینکه تنفس را در شب دشوار می کنند، معمولاً منجر به بروز مشکلات خواب می شوند.
عدم تعادل هورمونی و بیماری های دستگاه ادراری نیز باعث ایجاد بیماری نوکتوریا یا تکرر ادرار شبانه شده که این تکرر ادرار در خواب فرد بیمار، اختلال ایجاد می کند.
به گزارش سیناپرس،درد ثابت و دائمی که نشانگر درد مزمن است می‌تواند به خواب رفتن را دشوار کرده یا باعث بیدار شدن زود هنگام فرد شود. در برخی موارد، درد مزمن ممکن است با اختلالات خواب تشدید شود. استرس و اضطراب، اغلب بر کیفیت خواب تأثیر منفی می گذارند. کابوس دیدن، حرف زدن در خواب یا راه رفتن در خواب نیز ازجمله دیگر اختلالات خواب محسوب می شوند که منشأ روانی دارند.
به تازگی تیمی از پژوهشگران دانشگاه اسن آلمان در تحقیقات خود دریافتند ارتباط مستقیمی بین اختلالات خواب و بروز حملات و سکته های قلبی و مغزی وجود داشته و افراد دارای اختلال خواب به نسبت سایر افراد، دوره نقاهت طولانی تری را پس از وقوع سکته طی می کنند.
پژوهشگران دانشگاه لافبورو بریتانیا نیز در یک پروژه تحقیقات خود، پلتفرمی برای درمان اختلالات خواب و بی خوابی ابداع کرده اند. این پلتفرم با شناسایی رفتار شخص بیمار، به کنترل افکار و نگرانی های فرد بی خواب پرداخته و از این طریق عادات خواب او را بهبود می بخشد.
نتایج برخی پژوهش های جدید نشان می دهد پیشرفت سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن هم ممکن است با مشکلات خواب در ارتباط باشد.
چگونه متوجه شویم که دچار اختلال خواب هستیم
علائم اختلالات خواب به توجه به شدت و نوع این عارضه، متفاوت هستند. اگر اختلالات خواب درنتیجه یک بیماری دیگر به وجود آمده باشد، ممکن است علائم متفاوت و متنوعی از خود بروز دهند. از علائم کلی اختلالات خواب می توان به اشکال در به خواب رفتن یا در خواب ماندن، احساس خستگی در طول روز، نیاز شدید به چرت زدن در طول روز، تحریک پذیری یا اضطراب و نداشتن تمرکز و افسردگی اشاره کرد.
اختلال خواب را مدیریت کنید
برای تشخیص اختلالات خواب، پزشک در مرحله نخست یک معاینه فیزیکی انجام داده و با جمع آوری اطلاعاتی در مورد علائم و سابقه پزشکی بیمار و در صورت نیاز انجام آزمایش های مختلف، دلیل بروز عارضه را شناسایی کرده و داروهای مورد نیاز را تجویز می کند.
پلی سومنوگرافی برای ارزیابی سطوح اکسیژن، حرکات بدن و امواج مغزی، الکتروانسفالوگرام برای بررسی فعالیت الکتریکی در مغز، آزمایش خون برای تشخیص نارکولپسی و سایر مشکلات سلامتی زمینه ای ازجمله آزمایش های لازم در این رابطه است. افراد مبتلا به اختلالات خواب باید در نظر داشته باشند که به هیچ عنوان نباید به صورت خودسرانه داروی خواب آور مصرف کنند.
هنگامی که اختلالات خواب در اثر یک بیماری دیگر ایجاد نشده باشند، درمان ارائه شده، معمولاً شامل ترکیبی از درمان های پزشکی و تغییرات سبک زندگی است. شناخت رفتار درمانی برای بی خوابی یک تکنیک درمانی بدون دارو محسوب می شود. قرص های خواب آور، داروی آلرژی یا سرما خوردگی، مکمل های ملاتونین، دارو های مربوط به مشکلات سلامتی زمینه ای، کنترل مشکلات دستگاه تنفس یا جراحی برای آپنه خواب و محافظ دندانی دندان قروچه می توانند راه کارهایی برای درمان اختلالات خواب باشند.
ایجاد تغییرات در سبک زندگی همچون تغذیه سالم، انجام ورزش به صورت منظم، کاهش استرس و اضطراب و داشتن نظم در ساعات خواب می تواند به درمان این اختلالات کمک کند.
برای پیشگیری از ایجاد اختلالات خواب می‌توان یک روند سالم و منظم را در سبک زندگی انتخاب کرد. گنجاندن سبزیجات و ماهی در رژیم غذایی و کاهش مصرف مواد قندی، کاهش اضطراب و استرس، انجام ورزش منظم، داشتن برنامه خواب منظم، نوشیدن آب کم در هنگام خواب، خودداری از مصرف کافئین از ساعات عصر به بعد، خوردن وعده های کم کربوهیدرات و کم حجم در وعده شام و پرهیز از مصرف تنباکو و الکل به جلوگیری از ایجاد اختلالات خواب کمک می کند.
در صورت داشتن افکار منفی بهتر است پیش از خواب از مشاهده اخبار، فیلم های نامناسب و ترسناک یا مطالعه کتاب هایی که باعث بروز هیجان‌های منفی می شوند، خودداری کرد. اگر احساس خواب نمی کنید به رختخواب نروید چراکه ممکن است زمان زیادی را در رختخواب بمانید تا خواب آلوده شده و به خواب بروید و در این زمان افکار منفی باعث ایجاد اختلال در خواب می شود.
باورهای غلط در مورد اختلال خواب
مصرف دارو های خواب آور، موجب اعتیاد شده و نباید زیاد مصرف شود: این باور غلط است اگر پزشک معالج دوره خاص یا طولانی برای مصرف دارو های خواب آور تجویز کند بیمار باید آن را پذیرفته و به طور منظم مصرف کند.
شمارش گوسفندان به خوابیدن کمک می کند: این باور اشتباه است چراکه بررسی ها نشان می دهد مدت زمانی که شمارش گوسفندان پیش از خواب طول می کشد از زمانی که فرد صرف خوابیدن بدون شمارش می کند بیشتر است. به‌جای شمارش گوسفندان بهتر است مسائل آرامش بخش و مثبت را تصور کنید.
فردی که در خواب راه می رود را بیدار نکنید، می میرد: این باور غلط است اگر فردی که دچار اختلال در خواب بوده و در حالی که خواب است راه می رود را بیدار کنید تنها باعث شوکه شدن و گیجی فرد می شوید و خطر مرگ او را تهدید نمی کند.
