اولین مرکز جامع درمان اعتیاد کشور مطابق با شرایط علمی و تجربیات روز دنیا در سال ۱۳۹۸ در اصفهان راه‌اندازی شد و نتایج خوب این مرکز در میزان مانایی افراد و درمان و بهبودی آن‌ها باعث شد مراکز دیگری نیز در سطح کشور راه‌اندازی شود.
به مناسبت هفته مبارزه با مواد مخدر تور خبری بازدید از مراکز درمان اعتیاد، کاهش آسیب(DIC) و اقامتی میان‌مدت زنان و مردان در اصفهان به همت اداره کل بهزیستی استان برگزار شد. این تور با بازدید از مرکز جامع درمان اعتیاد اصفهان آغاز شد؛ مرکزی که گفته می‌شود هدف آن ترک اعتیاد نیست، بلکه تغییر سبک زندگی، باورها و هویت افراد و آماده کردن آن‌ها برای بازگشت به زندگی است.
ساعت ۸ صبح، سکوت و آرامش فضای مرکز با ورود تعدادی از خبرنگاران اصفهانی به هم می‌خورد. پیش‌ازاین، اجازه عکس‌برداری و فیلم‌برداری به خبرنگاران داده نشده بود و تنها می‌توانستند شاهد و روایتگر فرایند درمان اعتیاد در این مراکز باشند.
ساختمان‌های اطراف حیاط مرکزی تقریباً قدیمی و فضاهای ورزشی و فضای سبز پیش‌بینی‌شده ساده و محدود است. مددجویان طبق برنامه روزانه، مراسم صبحگاه و صبحانه را تمام کرده، پیش از حضور ما حیاط مرکز را آب و جارو کرده و حالا در کلاس‌های آموزشی هستند.
این مراکز برخلاف مراکز ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر اجباری نیست و معتادانی که تمایل به ترک و درمان دارند به‌صورت خود معرف یا با معرفی خانواده‌هایشان به این مرکز مراجعه می‌کنند.
پیش‌ازاین در مراکز ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر سازوکارهای لازم برای بازپیوند بیمار به خانواده یا خدمات پس از ترخیص وجود نداشت، در مراکز TC هم برای اشتغال مددجویان فکری نشد، اما در مرکز جامع درمان اعتیاد تلاش شده نقاط قوت مدل‌های درمان اعتیاد باهم تجمیع و پیاده‌سازی شود.
جایی که برای هر فرد نسخه مخصوص پیچیده می‌شود
شیوه درمانی در مرکز جامع درمان اعتیاد هم متفاوت با مراکز دیگر و تجمیعی از روش‌های دیگر درمان اعتیاد در کشور است، درعین‌حال که در این مرکز نسخه واحدی برای همه افراد نوشته نمی‌شود، بلکه برای هر فرد نسخه خاصی نوشته می‌شود.
مددجویان به مدت چهار ماه در این مرکز اقامت دارند و سم‌زدایی برای آن‌ها انجام می‌شود، البته درمان به‌صورت پرهیز مدار است. پس‌ازآن نیز افراد به مدت هشت ماه به‌طور سرپایی مراجعاتی خواهند داشت. گفته می‌شود از هر ۱۰۰ معتادی که به مراکز استاندارد درمان اعتیاد مراجعه می‌کنند، طی سه ماه نرخ بهبودی به‌طور میانگین ۲۰ درصد است، درحالی‌که اگر در طول شش ماه درمان مکمل انجام نشود، بیماری افراد تا حدود ۹۰ درصد عود خواهد کرد، چون اعتیاد یک اختلال مغزی مزمن عودکننده است. به همین دلیل در این مرکز تلاش می‌شود با پیگیری و رصد مستمر، افراد بهبودیافته برای همیشه پاک بمانند.
به گزارش ایسنا، بیشتر افرادی که در این مرکز اقامت دارند جوان هستند و ازآنجایی‌که قرار است اینجا سبک زندگی و هویت جدیدی پیدا کنند اسامی مستعاری برای خود انتخاب کرده‌اند.
"آغاز" به‌عنوان مدیر داخلی مرکز جامع درمان اعتیاد اصفهآن‌همراه ما می‌شود تا فرایند درمان و بخش‌های مختلف این مرکز را به ما نشان دهد. می‌گوید خودش شش سال و نیم است که پاک است.
او که فوق‌لیسانس حقوق داشته و ۲۰ سال در این حرفه فعالیت می‌کرده، می‌گوید که در محیط کار به سمت مواد مخدر کشیده شده، اگرچه با اراده‌ای که داشته توانسته غول اعتیاد را سال‌ها پیش شکست داده و حالا به کمک کسانی بیاید که می‌خواهند از این بلای خانمان‌سوز نجات پیدا کنند.
به‌غیراز برادر آغاز، بخش قابل‌توجهی از کادر مرکز از بهبودیافتگانی هستند که آن‌ها هم برای خودشان نام‌های مستعاری مثل رفیق و همراه دارند.
افرادی که در مرکز هستند سلسله مراتبی دارند که از مسئولیت نظافت شروع می‌شود و به مدیریت می‌رسد. درواقع قرار است به افراد بر اساس مراحلی که با موفقیت پشت سر می‌گذارند جایگاه‌های متفاوتی داده شود.
جایی برای تازه‌واردها
بازدید از مرکز جامع درمان اعتیاد از واحد سم‌زدایی آغاز می‌شود؛ جایی که تازه‌واردها از ۱۰ تا ۱۴ روز در آن اقامت دارند اما هنوز درمان آن‌ها آغاز نشده است. به دلیل اینکه بخش عمده‌ای از معتادان براثر مصرف مواد مخدر دچار آسیب‌های مغزی شده‌اند قبل از ورود به مرکز توسط روان‌پزشک معاینه شده و درمان اعصاب و روان برای آن‌ها آغاز می‌شود.
در مدت اقامت در این ساختمان، سبک زندگی افراد تغییر نمی‌کند و این مرحله درواقع جهت‌یابی و آماده‌سازی برای ورود به قسمت اصلی یعنی اصلاح رفتار و درمان است. بر اساس موادی که به آن اعتیاد دارند متخصص مغز و اعصاب برای آن‌ها نسخه دارویی نوشته و هفته‌ای یک‌بار توسط متخصص ویزیت می‌شوند. شیفت سم‌زدایی در این مدت هم درد آن‌ها است و با آن‌ها صحبت می‌کند، اگر نیاز باشد اعضای تیم‌های درمان‌هم با آن‌ها صحبت و راهنمایی می‌کنند. در این مرکز علم روانشناسی و تجربه بهبودیافتگان برای بازگشت دوباره افراد به زندگی به خدمت گرفته می‌شود.
آغاز می‌گوید: حدود ۱۲ نفر در واحد سم‌زدایی اقامت دارند و در این مدت وضعیت جسمی و روحی بهتری پیدا می‌کنند، البته اوایل نوسانات خلقی دارند، اما به‌مرور قانونمند و آماده شروع درمان می‌شوند.
او با اشاره به اینکه هدف تغییر سبک زندگی، باورها و هویت افراد است، می‌گوید: افرادی که وارد این مرکز می‌شوند برای خودشان یک صفت انتخاب می‌کنند و از این مرحله بازسازی و توانمندسازی آن‌ها آغاز می‌شود.
بازگشت به روال عادی زندگی
آغاز یکی از مشکلات بزرگ زندگی معتادان را نداشتن برنامه می‌داند و می‌گوید: از وقتی فرد گرفتار اعتیاد می‌شود شب و روز ندارد، ممکن است شب‌ها تا دیروقت بیدار بماند و روزها بخوابد، برنامه غذایی و عادات رفتاری مشخصی ندارد، اما اینجا دوباره به روال عادی زندگی برمی‌گردد. ساعت ۶ و نیم صبح بیدارباش است و پس‌ازآن نرمش صبحگاهی، مراسم پرچم و نیایش، صبحانه و کلاس‌های آموزشی سر ساعت مشخص برگزار می‌شود.
پس از گذراندن دوره سم‌زدایی، افراد برای شروع فرایند درمان به بخش دیگری می‌روند که معمولاً این فرایند تا چهار ماه طول می‌کشد. مراجعان این مرکز معمولاً افراد متوسط جامعه هستند که توان پرداخت هزینه‌های آن را دارند، اگرچه بخشی از هزینه‌ها را بهزیستی پرداخت می‌کند، اما باید خودشان خواهان بهبودی باشند و برای رسیدن به این هدف هزینه‌ای هم پرداخت کنند.
هزینه اقامت در مرکز جامع درمان اعتیاد چند؟
هزینه‌ها به‌صورت پلکانی در هر مرحله کم می‌شود، در شروع درمان یک‌میلیون و صد هزار تومان پرداخت می‌کنند، البته مبلغ اصلی دو میلیون است که بخشی از آن را بهزیستی پرداخت می‌کند. مجموعاً حدود سه میلیون برای این مدت پرداخت می‌کنند که شامل هزینه اقامت، درمان و آموزش است.
آغاز که معتقد است اینجا مرکز جامع درمان اعتیاد نیست، بلکه دانشگاه بهبودی است، توضیح می‌دهد: افراد پس از سم‌زدایی، به مدت چهار ماه در این مرکز به‌صورت شبانه‌روزی اقامت دارند و بعدازآن‌هم هشت ماه مشکلات اجتماعی، خانوادگی و روحی آن‌ها پیگیری شده و رها نمی‌شود، برای همین گفته می‌شود اینجا دانشگاهی است که افراد بعد از گذراندن کامل دوره‌ها، فارغ‌التحصیل شده و آماده برگشت به جامعه می‌شوند.
علی‌اکبر ابراهیمی-معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان نیز در این بازدید با اشاره به اینکه مرکز جامع درمان اعتیاد قبلاً اجتماع درمان‌مدار بود، می‌گوید: افراد در اجتماع معتاد می‌شوند و در اجتماع هم باید درمان شوند، اما هدف این مرکز ترک اعتیاد نیست. هدف این مرکز تغییر سبک زندگی و هویت است و به همین دلیل مددجویان در این مرکز ۱۷ ساعت در روز برنامه دارند.
وی خودمراقبی، خودکنترلی، خود راهبری، خود مدیریتی، درک و هویت را مراحلی که باید فرد معتاد برای درمان طی کند برشمرد و می‌افزاید: بعد از گذراندن دوره درمان فرد دیگر معتاد نمی‌شود، و اگر هم معتاد شود به شکل قبل نخواهد بود.
اثربخشی ۴۰ درصدی درمان در مراکز جامع اعتیاد
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان بابیان اینکه از هر ۱۰۰ معتادی که به مراکز درمان استاندارد مراجعه می‌کنند، نرخ بهبود طی سه ماه ۲۰ درصد است، ادامه می‌دهد: در طول شش ماه اگر درمان مکمل انجام نشود، تا ۹۰ درصد اعتیاد عود خواهد کرد، چون اعتیاد یک اختلال مغزی مزمن عودکننده است و به همین خاطر درمان در این مرکز مستمر است.
وی اثربخشی این روش در دنیا را تا ۴۰ درصد اعلام می‌کند و می‌گوید: درمان جامع اعتیاد یکی از بهترین و گران‌ترین درمان‌ها است که به مددجویان در طول دوره درمان خدمات بسیار خوبی ارائه می‌کند. کسانی که یک سال در حالت پرهیز بمانند تا ۵۰ درصد پاک می‌مانند، اما کسانی که پنج سال پاک بمانند، یک انسان سالم‌اند و با بقیه افراد جامعه تفاوتی ندارند.
خانه‌ای گمنام برای زنان
پس از بازدید از مرکز جامع درمان اعتیاد به سراغ یکی از مراکز اقامتی زنان معتاد در اصفهان می‌رویم. مرکزی که در محلی ناشناخته و بدون تابلو و سر در مشخص، پذیرای حدود ۲۶ زنی است که درگیر بلای اعتیاد شده‌اند.
مرکز آینده روشن به‌دوراز مرکز شهر اصفهان، خانه قدیمی و نه‌چندان بزرگی است که توسط زنانی باتجربه پشت سر گذاشتن اعتیاد اداره می‌شود.
ورودی خانه حیاط کوچک اما سرسبز است و دورتادور فضای داخلی خانه نیز تخت‌های دوطبقه چیده شده است.
برخلاف مرکز قبلی، مددجویان این مرکز مشغول کار خاصی نیستند و در کنار هم نشسته‌اند. بیشترشان دختران جوان با چهره‌های معمولی و زیبا هستند که با نگاه‌های کنجکاوشان بازدیدکنندگان را برانداز کرده و با دقت به صحبت‌هایی که ردوبدل می‌شود گوش می‌کنند.
اعتیاد به خاطر وابستگی عاطفی
به گفته مدیر مرکز آینده روشن بیشتر این زنان تحت تأثیر شرایط و از طریق فردی که به او وابستگی عاطفی داشته‌اند، که معمولاً یک غیر هم‌جنس بوده است دچار اعتیاد به مواد مخدر شده‌اند.
او ادامه می‌دهد: برخی از آن‌ها از خانواده کاملاً طردشده و بعد از گذراندن دوره درمان در اینجا جایی برای زندگی ندارند، اما تحت پوشش بهزیستی قرار می‌گیرند و بعد از درمان هم رها نمی‌شوند، بلکه تلاش می‌شود توانمند شده و بتوانند زندگی جدیدی شروع کنند. علاوه بر این، حتماً باید در گروه‌های همتا بمانند و وضعیت آن‌ها پیگیری شود تا خدای‌نکرده بیماری آن‌ها عود نکند.
مدیر مرکز آینده روشن با بیان اینکه در این مرکز زنان ۱۸ تا ۲۹ و ۳۰ تا ۵۴ سال نگهداری می‌شوند، اما زیر ۱۸ سال باید به بیمارستان مراجعه کنند، می‌گوید: استثنائا مددجوی ۱۵ ساله را هم در این مرکز پذیرش کرده‌ایم، اما به‌طورکلی ۱۸ تا ۲۶ سال بیشترین مراجعه‌کنندگان ما هستند.
او با اشاره به اینکه بیشتر زمان معتاد سورچه و شیشه و مواد ترکیبی مصرف می‌کنند درحالی‌که قبلاً این‌طور نبود، در مورد موقعیت مکانی این مرکز نیز می‌گوید: این مرکز خصوصی و زیر نظر بهزیستی است و در مدت حدود چهار سالی که اینجا هستیم خوشبختانه مشکل خاصی نداشته‌ایم.
اعتیاد زنان مهم و متفاوت از مردان
بیتا آگاهی، کارشناس اعتیاد اداره کل بهزیستی استان اصفهان در این بازدید می‌گوید: در شهر اصفهان دو مرکز باز توانی اعتیاد یا به‌اصطلاح کمپ داریم که زنان به مدت یک تا دو ماه در آن اقامت دارند و بعدازآن وضعیت آن‌ها پیگیری می‌شود. این مراکز به‌عنوان مراکز ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر شناسایی می‌شوند و در مدت اقامت افراد از خدمات پزشکی و روانشناسی استفاده می‌کنند، البته ممکن است دوره درمان آن‌ها تمدید شود.
او با اشاره به اینکه در بدو ورود به مرکز از زنان تست کرونا گرفته و معاینات اولیه انجام می‌شود، خاطرنشان می‌کند: اعتیاد زنان مهم و درمان آن‌هم مهم است، اما متفاوت با اعتیاد مردان است. وقتی مردی اقرار به اعتیاد کرده و می‌خواهد درمان شود خانواده معمولاً از او حمایت می‌کند. بیشتر زنان به خاطر ترس از خانواده‌هایشان تا سال‌ها اعتیاد خود را انکار کرده و برای درمان اقدام نمی‌کنند، زمان طولانی درگیری با اعتیاد باعث می‌شود درمان آن‌ها سخت‌تر شده و کار به‌جایی می‌رسد که دیگر اعتیاد را نمی‌توانند پنهان کنند. در این شرایط هم به خود و هم خانواده‌هایشان ضربه می‌زنند.
کارشناس اعتیاد اداره کل بهزیستی استان به تفاوت دیگر اعتیاد زنان و مردان اشاره کرده و می‌گوید: وقتی زنان مصرف مواد مخدر را شروع می‌کنند دو سال طول می‌کشد تا مصرف‌کننده حرفه‌ای شده و کارشان به تزریق بکشد، درحالی‌که این مدت برای مردان تا هشت سال ممکن است طول بکشد و به شرایط جسمی متفاوت زنان و مردان برمی‌گردد.
زنانی که اعتیاد خود را پنهان می‌کنند
وی با اشاره به اینکه متأسفانه آمار اعتیاد زنان به‌طورکلی در دنیا بالا رفته است، می‌گوید: حدود ۸ درصد معتادان استان زن هستند که بیشترشان به دلیل مسائل فرهنگی اجتماعی و خانوادگی اعتیاد خود را پنهان می‌کنند، اما باید تلاش کنیم هرچقدر زودتر به این سمت بروند.
آگاهی با اشاره به احداث مراکز اقامتی برای زنان معتاد، می‌گوید: در شهرستان‌های استان نیز مجوزهای لازم صادر شده و درحالی‌که احداث مراکز اقامتی برای زنان هستیم، اما معتقدیم قبح اعتیاد زنان نباید از بین برود و این کار باید باظرافت خاصی انجام شود.
انتهای پیام
