زهرا ماندنیان فرد-همشهری آنلاین:
اوایل دهه 90 مقدمات حضور و فعالیت فناوری نانو که از رشته های نوپا در کشور محسوب می‌شود در شهر بوشهر و در سطح آموزش پرورش این استان فراهم شد. در آن روزها چشم‌انداز روشنی برای آینده این رشته نوپا تصور نمی‌شد اما با تلاش شبانه‌روزی، موانع موجود از پیش رو برداشته شد. به طوری که در قالب برنامه 5ساله، موفقیت‌ها و رتبههای ممتازی توسط خشنود و شاگردانش در عرصه ملی و بین‌المللی به دست آمد. در ادامه گفت وگوی همشهری با مجتبی خشنود، بنیان‌گذار رشته نانو در آموزش و پرورش استان بوشهر را می‌خوانید.
موضوع نانو در استان بوشهر از کی و چگونه آغاز شد؟
از سال ۹۰ با توجه به علاقه‌مندی و رشته تحصیلی‌ام، یک برنامه ۵ ساله را در جلسه حضوری ستاد توسعه فناوری ریاست جمهوری ارائه دادم. پس از آن با تمام توان کار را شروع و فناوری نانو را به آموزش و پرورش استان وارد کردم. این آغاز فعالیت علمی استان در رشته نانو بود. برگزاری نمایشگاه کشوری نانو فناوری در دانشگاه خلیج فارس و آموزش بیش از 2هزار نفر از دانش آموزان از دیگر اقدامات بود و در نهایت موفق شدیم با همکاری نهادهای اجرایی و علمی استان، این رشته را در سطح عالی قرار دهیم.
در این مسیر چه کسانی نقش آفرینی بیشتری داشتند؟
در طی این مسیر که رسما از سال ۹۱ شروع شد، مدیران کل آموزش و پرورش استان و برخی از اعضای هیات علمی دانشگاه خلیج‌فارس، همکاری شایسته‌ای داشتند. در سال های ۹۲ تا ۹۶ نیز دبیرخانه کشوری فناوری نانو به استان بوشهر و به میزبانی پژوهش‌سرای شهید خوشبخت بوشهر تعلق گرفت. وزارت آموزش و پرورش، استانداری و فرمانداری و مدیران آموزش و پرورش شهرستان بوشهر همکاری مناسبی را در این زمینه داشتند.
در حال حاضر جایگاه نانو استان در سطح ملی و بین‌المللی چگونه است؟
استان بوشهر تا سال ۹۶ جزو پیشتازان این علم نوین در کشور بود و در آموزش و پرورش کشور نیز طی 3 سال از ۹۳ تا ۹۵ بی‌رقیب و استان برتر کشور بود. همچنین در سطح بین المللی اساتید دانشگاهی استان پژوهش‌های بسیار موثری را در این رابطه داشتند.
فرآیند انتخاب دانش‌آموزان مستعد در حوزه فناوری نانو چگونه بود؟
در سال ۹۴، استان بوشهر در طرحی خلاقانه برای اولین بار در کشور درس نانو را به سبد درسی متوسطه دوره دوم وارد کرد و 5هزار دانش آموز به طور مستقیم با این علم آشنا شدند. در همان سال با برنامه‌ریزی مدون ۵ ساله که از سال ۹۱ شروع شد، انقلاب علمی نوینی در استان رقم خورد که تا اکنون نیز ادامه دارد. در برگزاری دوره‌های تخصصی با حضور اساتید برتر کشور، استعدادهای نوینی از بین دانش‌آموزان استان کشف شد و به جرات می‌توان گفت جهاد علمی در علم نانو در استان بوشهر رقم خورد و استان‌های دیگر از بوشهر الگو گرفتند.
دانش‌آموزانی که میخواهند در این حوزه فعالیت کنند باید از کجا شروع کنند؟
کسانی که علاقه‌مند به فعالیت در این رشته هستند، می‌توانند از مقطع ابتدایی با استفاده از مراجع علمی که برای این مقطع تهیه شده است و شرکت در دوره‌های آموزشی که در پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی سطح استان و کشور برگزار می‌شود و همچنین شرکت در المپیاد کشوری نانو فناوری از پایه نهم، شروع کنند.
موفقیت‌های علمی استان در این سال‌ها چه بود؟
در این سال‌ها به ویژه در ۶ سال منتهی به سال ۹۸ استان بوشهر موفقیت‌های چشمگیری را به دست آورد. این استان با کسب چندین مدال نقره و برنز و دیپلم افتخار در المپیاد کشوری نانو فناوری، ۳ سال پیاپی به عنوان استان برتر در ترویج علم نانو شناخته شد.
آیا تجهیزات و امکانات در رسیدن به این نتایج تاثیر داشت؟
در سال ۹۳ با حضور معاون فناوری معاونت توسعه فناوری ریاست جمهوری، معاون وزیر آموزش و پرورش، نماینده ولی فقیه در استان بوشهر، مسئولان استانی، مسئولان ستاد توسعه فناوری نانو کشور، مدیران برتر پژوهش‌سراهای کشور و با همت خیرین علمی، مجهزترین آزمایشگاه فناوری نانو دانش‌آموزی کشور در پژوهش‌سرای شهید خوشبخت استان افتتاح شد. تجهیزات این آزمایشگاه نقش بسزایی در موفقیت استان و دانش آموزان در رقابت‌های ملی و جشنواره‌های پژوهشی کشور داشت.
اکنون وضعیت امکانات استان را چگونه ارزیابی می کنید؟
در حال حاضر دو پژوهش‌سرا در استان بوشهر مجهز به این تجهیزات هستند و همچنین اخیرا در دانشگاه خلیج فارس آزمایشگاه تخصصی فناوری نانو افتتاح شده است.
دانش‌آموزان کلان‌شهرها در مقایسه با سایر نقاط کشور از نظر رتبه‌آوری ملی در رشته‌های علمی شرایط بهتری دارند. آیا این موضوع درباره رشته نانو هم صادق است؟
خیر. در این زمینه استان‌های محروم البته در سطح دانش‌آموزی موفق بوده‌اند و پرچم‌دار این علم نوین هستند. دلیل آن هم در کنار حمایت مسئولان، حضور افراد خلاق و علاقه‌مند به این علم است که بدون چشم داشت، دست به جهاد علمی می‌زنند. وگرنه باز هم کلان‌شهرها حرف اول را می‌زدند.
چه توصیه ای به دانش‌آموزان علاقه‌مند به فعالیت در این رشته دارید؟
توصیه‌ای که به دانش‌آموزان علاقه‌مند دارم، خودباوری و ایجاد انگیزه در خود است. حمایت مجدانه خانواده‌ها از دانش آموزان نیز سبب پیشرفت علمی و اجتماعی آنها و همچنین پیشرفت استان و کشور می‌شود. روزی که فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردم، کمتر کسی فکر می‌کرد دانش‌آموزان استان بوشهر طلایه‌دار این علم در کشور شوند.
من برای موفقیت استانم در این علم خالصانه و مجدانه تلاش کردم و چون به هدف والای خود ایمان داشتم از هیچ کوششی فروگذار نکردم. امروز با افتخار اعلام می‌کنم، هر وقت از نانو در سطح دانش‌آموزی صحبت می‌شود نام استان بوشهر به زبان می‌آید.
چه کمبودهایی در این حوزه احساس می کنید؟
هم اکنون یکی از فعال‌ترین پارک‌های علم و فناوری کشور در حوزه شرکت‌های فناور مربوط به علم نانو، پارک علم و فناوری خلیج‌فارس استان بوشهر است. اما کمبود نیروی انسانی پیگیر و علاقه‌مند داریم. کسانی که این راه پر از موفقیت را ادامه دهند و استان بوشهر را در همه زمینه‌های علمی نوین پیشتاز کنند و البته حمایت مسئولان از این نیروهای جوان و با استعداد.
افتخاراتی چون، پژوهش‌سرای برتر کشور (2بار)، پژوهش‌سرای برتر استان (5بار)، دبیرخانه کشوری نانو فناوری (۶سال)، داشتن مجهزترین آزمایشگاه نانو فناوری دانش‌آموزی کشور، افتتاح سه مرکز علمی پژوهشی پارک علم و خلاقیت و آزمایشگاه زمین‌شناسی و زیست فناوری در کارنامه استان بوشهر می‌درخشد.
