«محمدرضا فرقانی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره تحولات اخیر میدانی و سیاسی افغانستان گفت: پیشروی‌های نظامی طالبان طی هفته‌های اخیر موجب شده است تا این گروه هم از نظر میدانی و هم از نظر سیاسی دست برتر را صحنه افغانستان داشته باشد.
وی با اشاره به خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان اظهار داشت:در حال حاضر دولت افغانستان با مشکلات مختلفی روبه‌رو شده است.با خروج نیروهای نظامی آمریکا، هم آموزش نیروهای نظامی افغانستان متوقف شده و هم روحیه آنها به شدت افت کرده است و آنها خود را بدون حامی تصور می‌کنند.
این کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: تفاوت دیدگاه‌ها بین سیاستمداران و سران دولت افغانستان در نحوه رویارویی و مقابله با طالبان نمود بیشتری یافته و جناح‌های مختلف دولت افغانستان در این رابطه اختلافات‌شان بیشتر شده و همین مسئله در کاهش روحیه نیروهای نظامی افغانستانی اثر گذاشته است.
آمریکا اشرف غنی را مایوس کرد
فرقانی درباره سفر سران دولت افغانستان به آمریکا و دیدار «محمد اشرف غنی» با «جو بایدن» گفت: سفر اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان در راس یک هیات سیاسی از جمله «عبدالله عبدالله» به واشنگتن و دیدارهایی که وی در آمریکا انجام داد، نشان داد دولت مرکزی افغانستان نمی‌تواند به حمایت عملی و میدانی آمریکا چشم امید داشته باشد. به عبارت دیگر، آمریکا اشرف غنی را مایوس و امید حمله به مواضع طالبان را منتفی کرد.
وی با بیان اینکه نحوه استقبال از اشرف غنی نشان از بی‌توجهی به وی توسط دولت آمریکا دارد، خاطرنشان کرد: علیرغم رایزنی رییس‌جمهور افغانستان با همتای آمریکایی خود، به نظر می‌رسد انتظارات اشرف غنی برآورده نشده است. پس از دیدار هم مشاهده کردیم که کنفرانس خبری مشترک روسای جمهور دو کشور برگزار نشد و تنها اشرف غنی در میان خبرنگاران حاضر شد و به سوالات پاسخ داد.
این دیپلمات پیشین درباره دیدگاه آمریکا نسبت به افغانستان ابراز داشت: واشنگتن به کابل فشار می‌آورد تا دیدگاه‌های خود را تعدیل کرده و شرایط طالبان را برای پیشرفت مذاکرات صلح بپذیرد. در واقع، شرط اصلی طالبان کناره‌گیری دولت اشرف غنی و روی کار آمدن دولت موقت برای پیشبرد امور در هنگام مذاکرات صلح است تا پس از دستیابی به توافق، انتخابات سراسری برای تشکیل دولت دائمی برگزار شود.
دولت اشرف غنی اقبال مردمی را از دست داده است
به گفته فرقانی، بخش عمده‌ای از سیاستمداران و مقامات دولت افغانستان از جمله عبدالله عبدالله معتقدند دولت اشرف غنی باید کنار برود و دولت موقت اداره کشور را برعهده بگیرد. اشرف غنی تاکنون در مقابل درخواست طالبان مقاومت کرده اما «زلمای خلیل‌زاد» نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان نیز به صورت ضمنی گفته است که شرط طالبان باید عملی شود.
وی درباره درگیری‌های میدانی و نظامی در مناطق افغانستان نیز بیان کرد: طالبان در دو جبهه غرب و شمال متمرکز شده و پس از تصرف هلمند، به نظر می‌رسد درصدد تصرف استان فراه است. این در حالی است که قبلا تصور می‌شد در این مناطق، مردم با طالبان همراهی نکنند و دولت افغانستان نیز در سیاست‌های اعمالی به این مسئله توجه می‌کرد اما با حملات طالبان این سیاست به شکست انجامیده است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه دولت اشرف غنی نه تنها در عرصه نظامی از طالبان شکست خورده بلکه اقبال مردمی را هم از دست داده است، یادآور شد: در آخرین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، تنها ۲۰ درصد مردم این کشور در آن مشارکت داشتند و اشرف غنی هم با حدود ۱۰ درصد آرا و با حواشی بسیار به ریاست جمهوری رسید.
طالبان متعهد شده به مراکز استان‌ها حمله نکند
فرقانی درباره احتمال حمله نظامی آمریکا به مواضع طالبان گفت: براساس توافق دوحه میان آمریکا و طالبان، واشنگتن پذیرفته بود که وارد درگیری نظامی با طالبان نشود و طالبان نیز متعهد شده بود که به نیروهای آمریکا و ناتو حمله نکند تا زمینه خروج آنها از افغانستان فراهم شود.
وی با بیان اینکه اکنون طالبان اعلام کرده که براساس توافق دوحه، به مراکز استان‌ها حمله نمی‌کند، گفت: به همین خاطر حملات طالبان متمرکز بر شهرستان‌ها و مناطق روستایی است. با این حال، تا زمانی که طالبان به نیروهای آمریکایی حمله نکند، به نظر نمی‌رسد که ارتش ایالات متحده به طالبان حمله کند.
سفیر پیشین ایران در افغانستان درباره رویکرد روسیه و چین نسبت به تحولات افغانستان اظهار داشت: روسیه و چین هم نسبت به تحولات اخیر افغانستان نگرانی خود را دارند. طی یکی، دو سال اخیر و با توجه به مذاکرات آمریکا با طالبان و توافق دوحه، زمینه برای مطرح شدن طالبان به عنوان یک گروه رسمی فراهم شده و از آن بعد، شاهد مذاکرات کشورهای مختلف با طالبان هستیم.
مسکو و پکن، واشنگتن را مسئول شرایط موجود در افغانستان می‌دانند
فرقانی با بیان اینکه روسیه، چین، ایران، اتحادیه اروپا و برخی از کشورهای همسایه افغانستان گفت‌وگوهایی را با طالبان آغاز کرده‌اند، تصریح کرد: حتی هند - که طالبان را یک گروه و ابزاری از سوی پاکستان می‌داند – به مذاکرات صلح علاقه‌مند شده است به طوری که وزیر امور خارجه هند در سفر اخیر خود به قطر اعلام کرد که دهلی‌نو از پروسه صلح در افغانستان حمایت می‌کند که به معنای پذیرش طالبان است.
وی افزود: مسکو و پکن به دلیل مخاطراتی که ناامنی در افغانستان می‌تواند برای آنها به همراه داشته باشد و همچنین منافع‌شان تحولات افغانستان را رصد می‌کنند. این دو کشور هرچند که با دولت کابل ارتباط دارند اما مراوداتی نیز با طالبان برقرار کرده‌اند.
این کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به دیدگاه روسیه و چین نسبت به رویکرد آمریکا در افغانستان خاطرنشان کرد: روسیه و چین آمریکا را به عنوان کشوری می‌دانند که با خروج غیرمسئولانه نیروهایش از افغانستان در حال زمینه‌سازی برای ناامن‌سازی، بحران و جنگ داخلی در افغانستان است. در واقع، آنها واشنگتن مسئول شرایط موجود در افغانستان می‌دانند.
برای پیشبرد صلح در افغانستان باید جسارت و شجاعت به خرج داد
فرقانی درباره رویکرد ایران نسبت به طالبان هم ابراز داشت: ایران در طی یکی، دو سال اخیر تماس‌هایی را با طالبان برقرار کرده و ارتباطات با این گروه به ارتباطات دیپلماتیک تبدیل شده و رایزنی‌هایی میان طرفین انجام شده است.
به گفته این دیپلمات پیشین، ایران تحولات اخیر افغانستان را با حساسیت و دقت ویژه‌ای دنبال می‌کند و شرایط را تحت نظر دارد و طرفین را به پرهیز از خشونت و اقدامات افراطی و همچنین گفت‌وگوهای بین‌الافغانی دعوت کرده است اما در هیچ کدام از موضع‌گیری‌هایش جانبدارانه عمل نکرده است.
وی با بیان اینکه ایران با دولت مرکزی کابل ارتباطات رسمی و دیپلماتیک داشته و همواره تلاش‌های خود را متوجه تقویت دولت مرکزی افغانستان کرده است، عنوان کرد: برای پیشبرد صلح در افغانستان باید جسارت و شجاعت به خرج داد و هم دولت افغانستان و هم طالبان با درک شرایط و واقعیت‌ها و در نظر گرفتن ملاحظات و نگرانی‌های کشورهای منطقه برای برقراری صلح، ثبات و آرامش اقدام کنند.
طالبان دچار تغییر نگرش شده است
فرقانی با بیان اینکه لازم است دولت افغانستان از موضع خرد و عقلانیت در مذاکرات صلح شرکت کند، یادآور شد: طالبان هم باید بداند افغانستان راه حل نظامی ندارد. هرچند راه حل نظامی می‌تواند کفه ترازو را به نفع آنها سنگین‌تر کند اما این مسأله پایدار نیست و مرهمی برای مردم رنج‌کشیده افغانستان نیست بنابراین لازم است طرفین با از خودگذشتگی و عقلانیت وارد عمل شوند.
وی درباره دگرگونی‌های طالبان در چند دهه اخیر بیان کرد: طالبان مانند هر گروه دیگری دچار تغییر مواضع و نگرش شده و می‌توان گفت طالبان امروز با طالبان دهه ۹۰ بسیار فرق می‌کند. طالبان در آن سال‌ها از گرفتن فیلم و عکس به عنوان کار حرام جلوگیری می‌کرد اما اکنون دفتر سیاسی و هیات دیپلماتیک تشکیل داده، رایزنی سیاسی می‌کند و از آن رایزنی‌ها فیلم و عکس می‌گیرد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه در نحوه برخورد طالبان در مسائل فرهنگی و اجتماعی هم تغییر قابل توجهی را شاهدیم، گفت: طالبان قبلا با مظاهر تمدن مخالفت می‌کرد و استفاده از آنها را حرام می‌دانست اما در سال‌های اخیر، شاهد چنین اقداماتی از سوی آنها در شهرهای تصرف شده نبودیم یا آنها مانع از ادامه تحصیل دختران نشده‌اند.
حمله به کنسولگری ایران در مزارشریف توسط لشکر صحابه انجام شد
فرقانی با اشاره به حساسیت‌ها و نگرانی‌های مردم ایران نسبت به طالبان اظهار داشت: آنچه موجب نگرانی و حساسیت مردم ایران نسبت طالبان شده، اقداماتی مانند حمله به کنسولگری ایران در مزارشریف در سال ۷۷ است اما طالبان هیچ وقت به صورت رسمی انجام این کار را نپذیرفته و به ما رسما گفته است که ما این کار نکرده‌ایم. به نظر می‌رسد آن اقدام توسط نیروهای خودسر پاکستانی همراه با طالبان که عضو لشکر صحابه بوده و نیروهای جهادی حضور داشته‌اند، انجام شده است.
وی با بیان اینکه ایران و همسایگان افغانستان نسبت به حضور و نقش‌آفرینی نیروهای خودسر و افراطی همراه با طالبان نگرانند، تصریح کرد: طالبان باید اعتمادسازی کرده و اقدام به رفع نگرانی ایران و همسایگان افغانستان کند. طالبان باید پاسخ دهد آیا نیروهای افراطی و خودسر در جمع آنها حضور دارند یا خیر؟ آیا نیروهای وهابی و سرسپرده برخی کشورهای منطقه در کنارشان هستند؟
این کارشناس مسائل بین الملل یادآورشد: طالبان باید وضعیت و نسبت‌شان را با داعش، القاعده و گروه‌های افراطی مشخص کنند. این گروه‌ها در حملات یکی، دو ماه اخیر در افغانستان دست داشتند. اگر طالبان به این سوالات پاسخ ندهد، باعث اوجگ‌یری حساسیت‌ها در میان اقلیت‌های قومی و مذهبی افغانستان و کشورهای منطقه می‌شود.
