به گزارش بهداشت نیوز، بعضی از لخته‌های خون در سیاهرگ‌ها تشکیل می‌شوند که اغلب در پاها یا لگن هستند. وقتی این اتفاق می‌افتد به آن ترومبوز ورید عمقی می‌گویند.
ترومبوز شریانی مشابه ترومبوز ورید عمقی است؛ اما شریان‌ها (سرخرگ‌ها) را گرفتار می‌کند نه وریدها (سیاهرگ‌ها) را. شریان‌ها به طور کلی بزرگ‌تر بوده و خون بیشتری را حمل می‌کنند. ترومبوز شریانی می‌تواند اتفاقات خطرناکی به دنبال داشته باشد مثلاً حمله قلبی یا سکته مغزی.
در این مطلب به شما می‌گوییم علائم ترومبوز شریانی چیست و علت‌ها، فرایند تشخیص آن و گزینه‌های درمانی را توضیح می‌دهیم.
علائم ترومبوز شریانی به محل تشکیل لخته خون بستگی دارد. برخی از علائم ترومبوز شامل موارد زیر می‌شود:
. درد در یکی از پاها
. تورم دست یا پا
. درد قفسه سینه
. بی‌حسی در یک طرف بدن
. ضعف در یک سمت بدن
. تغییرات ذهنی
اما خیلی از افراد علامتی از لخته خون در شریان خود را تجربه نخواهند کرد تا زمانی که جریان خون به سمت قسمت‌هایی از بدن مسدود شده و عوارضی ایجاد نماید.
عوارض ترومبوز شریانی
عوارض و نشانه‌های احتمالی ترومبوز شریانی:
. حمله قلبی: علائم حمله قلبی شامل درد قفسه سینه، درد فک، پشت یا گردن، تنگی نفس و سبُکی سر می‌شود.
. سکته مغزی: علائم سکته مغزی شامل بی‌حسی، مشکل در راه رفتن، از دست دادن کامل یا نسبی بینایی در یک چشم، دوبینی، تکلم شُل و وارفته و اختلال حواس و گیجی می‌شود.
علل ایجاد ترومبوز شریانی
هرکسی می‌تواند دچار ترومبوز شریانی شود؛ اما عده‌ای بیشتر در معرض این عارضه‌اند. شایع‌ترین دلیل ترومبوز شریانی، آسیب آن در اثر گرفتگی عروق (تصلب شرایین) است. تصلب شرایین زمانی روی می‌دهد که در دیواره‌ی عروق پلاک تجمع پیدا کند. عروق شروع به باریک شدن و سفت شدن می‌کنند و در نتیجه فرد در معرض ترومبوز عروقی قرار می‌گیرد.
در کووید 19
یک مطالعه نشان داد ترومبوز شریانی در تقریباً 4 درصد افرادی که به طور جدی درگیر کووید 19 می‌شوند روی می‌دهد. کسانی که کووید 19 و ترومبوز شریانی دارند معمولاً علائمی بروز می‌دهند. ضمناً ممکن است بیشتر از یک شریان به یک باره درگیر شود. طبق اطلاعات و یافته‌ها این اتفاق به دلیل عوارض زیر روی می‌دهد که در افراد دچار کووید 19 شدید نیز می‌تواند به وجود بیاید:
. کاهش جریان خون در پاها
. آسیب به عضله میوکاردیوم قلب
. هایپرکواگولاسیون؛ وضعیتی که خون به راحتی لخته می‌شود
در این مطالعه به پزشکان توصیه می‌شود برای افرادی که دچار کووید 19 شدید هستند، از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده کنند تا ریسک تشکیل لخته خون در عروق را کاهش دهند.
ریسک فاکتورها
عادت‌های رفتاری فرد و بیماری‌هایی که دارد می‌تواند او را در معرض ابتلا به ترومبوز شریانی قرار دهد. برخی از ریسک فاکتورهایی که می‌تواند سبب لخته شدن خون در یک شریان شوند شامل موارد زیر هستند:
. سیگار کشیدن
. دیابت
. فشارخون بالا
. کلسترول بالا
. چاقی
. نداشتن رژیم غذایی متعادل
. سابقه‌ی ترومبوز شریانی در خانواده
. ورزش نکردن
. بالا بودن سن
تشخیص
فرد باید شرحی کامل از سوابق پزشکی خود به پزشک ارائه دهد. همچنین بیمار باید به پزشک بگوید که آیا مشکوک به داشتن یک لخته خون یا ریسک‌فاکتورهای تشکیل لخته خون هست یا نه. پزشک معاینه‌ی کاملی به عمل می‌آورد تا علائم را بررسی نماید. اگر پزشک مشکوک به حمله قلبی باشد، یک آزمایش خون برای چک کردن پروتئینی به نام تروپونین تجویز می‌کند.
برای شناسایی یک لخته خون، پزشک معمولاً تست تصویری را برای دیدن عروق توصیه می‌کند. ممکن است سونوگرافی انجام شود زیرا یک لخته خون می‌تواند صدای عروق را تغییر بدهد. الکتروکاردیوگرام نیز که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه می‌گیرد ممکن است برای تشخیص انسداد جریان خون به کار رود. در برخی موارد، پزشک ممکن است رویکردهای تهاجمی‌تری را توصیه کند، مانند آنژیوگرام یا همان آنژیو.
درمان
پزشکان معمولاً راه‌های زیر را برای درمان ترومبوز عروقی تجویز می‌کنند:
داروهای رقیق‌کننده خون
پزشک ممکن است برای کمک به حل شدن لخته خون، داروی رقیق‌کننده خون تجویز کند. داروهای ترومبولیتیک، خط اول درمان ترومبوز عروقی هستند. ترومبولیتیک‌ها گروهی از رقیق‌کننده‌های قوی‌تر خون هستند که می‌توانند یک لخته خون را سریع‌تر حل کنند اما ممکن است سبب خونریزی خطرناک هم بشوند.
برخی از افراد ممکن است نیاز به تداوم مصرف این داروها داشته باشند تا خطر تشکیل یک لخته خون دیگر را کاهش دهند. کسانی که در آستانه‌ی زایمان یا عمل جراحی قرار دارند نباید این داروها را مصرف کنند. کسی که دچار تصلب شرایین، سکته مغزی یا حمله قلبی می‌شود ممکن است نیاز داشته باشد این درمان را مادام‌العمر ادامه دهد.
عمل جراحی
اگر انسداد در شریان منتهی به قلب روی بدهد نیاز به عمل جراحی بای پس و اندآرترکتومی کاروتید می‌باشد. در عمل بای پس، جراح یک رگ خونی از قسمتی دیگر از بدن را گرفته و با آن انسداد را میان‌بر می‌زند. در اندآرترکتومی کاروتید، جراح تجمع چربی را از عروق گردن که می‌تواند موجب سکته مغزی شود برمی‌دارد. همچنین ممکن است پزشک توصیه به یک رویکرد مداخله‌ای به نام آنژیوپلاستی کرونر کند که برشی در آن وجود ندارد و یک استنت یا بالون برای باز کردن شریان جاگذاری می‌شود.
شناسایی علت ترومبوز عروقی
پیدا کردن علت اصلی تشکیل لخته خون اهمیت دارد. مثلاً ممکن است یک لخته خون علامتی از سرطان در افرادی باشد که ریسک فاکتوری ندارند.
تغییرات در سبک زندگی
عده‌ای ممکن است نیاز به تغییراتی در سبک زندگی و تغذیه خود داشته باشند تا احتمال تشکیل پلاک در عروق را کاهش دهند. وقتی لخته خون سبب عوارضی می‌شود فرد نیاز به اقدامات درمانی بیشتری خواهد داشت.
ترومبوز عروقی بسیار خطرناک است و می‌تواند عوارض مرگ‌آوری داشته باشد؛ اما پیشگیری آن خیلی بهتر از درمان است. برای پیشگیری از بروز ترومبوز عروقی:
. هر تغییری را که پزشک توصیه کرده اعمال کنید.
. دستورات پزشک را اجرا کرده و داروها را طبق دستور مصرف نمایید.
. اگر علائمتان تغییری کرد یا بدتر شد به پزشک اطلاع بدهید.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟
در صورتی که سابقه لخته شدن خون را دارید و علائم جدید زیر نیز ظاهر شده‌اند با پزشک تماس بگیرید:
. درد در قفسه سینه
. تنگی نفس
. علائم سکته مغزی مانند بی‌حسی در یک سمت بدن
عوارض مرتبط
تعدادی از عوارض ممکن است با ترومبوز شریانی مرتبط باشند:
. کبودی زیر پوست. کبودی به آسیبی گفته می‌شود که در رگ‌های ریز خونی در پوست رخ داده. این اتفاق زمانی می‌افتند که چیزی باعث خونریزی در زیر پوست می‌شود. جریان خون زیاد در بدن می‌تواند به رگ‌های عمقی‌تر آسیب بزند و خطر لخته خون را افزایش دهد.
. هموروئید. هموروئید یا بواسیر یک رگ خونی برآمده و متورم در مقعد یا رکتوم است. هموروئید می‌تواند سبب خونریزی، درد و التهاب حین اجابت مزاج شود. یک هموروئید ترومبوزی زمانی روی می‌دهد که کیسه‌ها در مسیر مقعد به سمت بیرون مقعد حرکت کرده و با لخته خون پُر می‌شوند.
. ترومبوز ورید عمقی. ترومبوز ورید عمقی، یک لخته خون در ورید است نه در شریان. ریسک فاکتورها در این دو عارضه مشابه‌اند و بیشتر افراد در پاهای خود دچار این عارضه می‌شوند. لخته خون در صورت عدم درمان می‌تواند از جای خود کنده شده و به سمت ریه‌ها رفته و آمبولی ایجاد کند.
. سندرم نفروتیک. سندرم نفروتیک نوعی بیماری کلیوی است که سبب می‌شود کلیه‌ها نتوانند خون را به طور مؤثر تصفیه کنند. در نتیجه پروتئین وارد ادرار می‌شود. در بیشتر موارد، آسیب رگ‌های خونی در کلیه‌ها سبب این عارضه می‌شود. سندرم نفروتیک می‌تواند منجر به تشکیل لخته خون شود.
ترومبوز شریانی می‌تواند کُشنده باشد. کسانی که فکر می‌کنند ممکن است دچار این عارضه باشند نباید درمان را به تأخیر بیندازند، حتی اگر مطمئن نیستند یا فقط ریسک فاکتورهای آن را دارند. درمان فوری می‌تواند زندگی یک فرد را نجات دهد.
منبع: تبیان
