در این کتاب که به صورت پژوهشی تالیف شده است برای اولین بار به اصلاحات ساختاری بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور ، به همراه قالب جدید ارائه بودجه پرداخته شده است و همچنین تغییرات تطبیقی بودجه (قبل و بعد از ساختار جدید) مورد تاکید قرار گرفته است.
پوشش تغییر نظام بودجه ریزی کشور و تحلیل بودجه ریزی عملیاتی از نقاط برجسته و متمایز این کتاب است.
در این کتاب تلاش شده است، علاوه بر تشریح مفاهیم، اصول و روش های بودجه به تشریح فرآیند بودجه‌ریزی در ایران، از زمان شکل‌گیری مقدمات تهیه بودجه تا مرحله نظارت و کنترل پرداخته شود.
در پیشگفتار این کتاب ۷ ویژگی خاص برای این کتاب بیان شده است.
۱. از نظر نحوه ارائه مطالب، تلاش‌ها متوجه بیان کاربردی مسائل به منظور فهم اجرایی و عملیاتی بوده است، که علاوه بر پژوهشگران و دانشجویان و مهارت آموزان، مدیران اجرایی درگیر با مسائل بودجه نیز بتوانند از آن استفاده نمایند.
۲. طبق برنامه ششم توسعه، نظام بودجه ریزی کشور باید به سمت بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد (عملیاتی) حرکت کند. سازمان برنامه و بودجه در سال‌های گذشته از منظر بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد تلاش کرده است تا اعتبار دستگاه ها را براساس شاخص هایی نظیر هزینه واحد، در لایحه بودجه ارائه کند. این تلاش در جای خود قدم مثبتی تلقی می‌شود، اما عملیاتی کردن بودجه مستلزم فراهم کردن برنامه زمانی مشخص، تنظیم چارچوب قانونی، استفاده از اطلاعات و شاخص های معتبر، ایجاد سیستم حسابداری قیمت تمام شده، ایجاد سیستم اطلاعات مدیریتی، پیش‌بینی انعطاف پذیری ساختار سازمانی و آموز ش‌های فنی می‌باشد. تمرکز این کتاب نیز باتوجه به تغییر نظام بودجه‌ریزی، بر پایه نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد (عملیاتی) قرار گرفته و در ارائه مطالب تغییرات بودجه و مفاد و بخشنامه‌ها و ضوابط و دستورالعمل‌ها در نظر گرفته شده است.
۳. باتوجه به اصلاحات ساختاری بودجه، در این کتاب آخرین تحولات ساختاری و سازمانی مدنظر قرار گرفته و علاوه بر آن تلاش شده است، مطالب در قالب ساختار جدید بودجه‌ریزی بیان شوند.
۴. ارائه تصویری قابل فهم و طبقه‌بندی لایحه و قانون بودجه از دیگر وجوه متمایز کننده کتاب حاضر است، که این امر باعث ایجاد دیدگاهی جامع، به مسائل و برنامه‌های زیرساختی و توسعه‌ای کشور و چگونگی تزریق و تخصیص اعتبارات به طرح ها در قالب بودجه خواهد شد.
۵. ارائه یک فصل از کتاب به اصلاحات ساختاری بودجه، و نیز تخصیص یک فصل به نحوه اجرای بودجه از دیگر وجوه تمایز کتاب حاضر به شمار می‌رود. اهمیت نحوه اجرای بودجه بخصوص برای مدیران اجرایی و با توجه به تغییرات ساختاری بودجه؛ از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. یکی از عمده ضعف‌های حوزه مدیران اجرایی در کشور ما آشنا نبودن مدیران با نحوه اجرای بودجه (مراحل تفصیلی) می‌باشد.
۶. جلوگیری از ورود مطالب حاشیه‌ای که مربوط به سایر حوزه‌های مدیریت و اقتصاد و حسابداری می‌باشند نیز با حساسیت خاصی دنبال شده است. در این کتاب تمرکز بر روی بودجه‌ریزی دولتی است و از ارائه مطالبی که ارتباط چندانی به حوزه بودجه‌ریزی نداشته، پرهیز شده است.
۷. با توجه به گستردگی قانون بودجه و مرتبط بودن آن با قوانین مختلف (برنامه پنجساله، قانون محاسبات عمومی، قانون برنامه و بودجه، قانون اساسی، قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی و همچنین قوانین اضافه شدن برخی مواد به آنها، احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، قانون استفاده متوازن از امکانات کشور و توزیع عادلانه، ضوابط اجرایی، سند چشم‌انداز و ...) به منظور ارائه دیدی منسجم و جلوگیری از تشتت مطالب، در هرجا به اصلی از قوانین مرتبط با بودجه اشاره شده، بلافاصله به منظور دسترسی سریع و منظم و هدفمند خواننده، آن اصل ذکر شده و نیاز خواننده به جستجوی قوانین مرتبط را تا حد امکان مرتفع ساخته است.
با وجود تمام تلاش‌های صورت گرفته برای ارائه کتابی جامع و متمایز با تمرکز و تاکید بر روند عملیاتی و اجرایی بودجه و ارائه مطالب قابل فهم برای تحلیل لایحه و قانون بودجه و نظام بودجه‌ریزی دولتی در ایران و مراحل آن، این کتاب خالی از اشکال و نقص نیست. نگارنده از تمام صاحبنظران، اساتید و محققان درخواست دارد بمنظور غنی‌تر شدن مطالب کتاب در آینده، چنانچه نظر خاص یا اصلاحی دارند آن را از طریق مختلف با نگارنده در میان بگذارند.
انتهای پیام
