به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در نخستین سال‌های ابتدایی دهه 90 وقتی مسئولان در مناسبت‌های مختلف از جمله روز قلم، اختتامیه‌های جوایز کتاب سال یا نقد کتاب از واژه‌ای به نام «کتاب‌سازی» یاد می‌کردند، کمتر کسی تصور می‌کرد که این وضعیت به اندازه‌ای بغرنج شود که حالا در آستانه قرن جدید با فاجعه‌ای که بسیاری آن را مخرّب‌تر از کتاب‌سوزی‌های تاریخ یاد کرده‌اند، روبرو شویم.
کتاب‌سازی‌ها امروز چنان در بدنه نشر ریشه دوانده است که تشخیص نسخه اصل یا بدل کتاب برای مخاطب به آسانی ممکن نیست؛ زیرا ظاهراً کتاب‌سازی‌ها با مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و توسط ناشر دارای پروانه نشر منتشر می‌شوند، در این میان ضعف قوانین و جدی نگرفتن چنین جرم‌هایی از یک سو و انفعال ناشران و نهادهای ذی‌ربط در حوزه فرهنگ از سوی دیگر موجب شده است تا عرصه برای کتاب‌سازان باز باشد و آنها یکّه‌تاز این میدان در وضعیت اقتصادی بغرنج صنعت نشر باشند.
امروز راسته کتابفروشان خیابان انقلاب را دو بازار می‌گردانند؛ یکی بازار کتابفروشان و شبکه توزیع رسمی کتاب در ایران و دیگری بازاری که اگرچه در سال‌های گذشته پنهان و زیرزمینی فعالیت می‌کرد، اما حالا به مدد نبود نظارت‌ها و ارائه و اهتمام برای برخورد آزادانه، خود را میهمان آسفالت‌های داغ خیابان انقلاب کرده است. مشتریان پر و پاقرصی هم دارد و تنها به انقلاب و راسته کتاب‌فروشانش اکتفا نکرده است در عمده ترمینال‌‌های مسافربری، ایستگاه‌های مترو، راه‌آهن، فرودگاه و پاساژ‌های شهر عرض اندام می‌کند. پرفروش‌های بازار را در کنار کمیاب‌ها، لغو مجوز شده‌ها، آن ور آبی‌ها روانه خانه مشتریانش می‌کند، بی‌آنکه بسیاری از آنها بدانند کتابی که می‌خرند چگونه منتشر شده و چرا می‌تواند در این اوضاع نامناسب اقتصادی با تخفیف‌های عجیب و غریب فروش رود.
کتابسازها پرفروش‌های ناشران را شکار کرده و با دست بردن در ترجمه و ایجاد تغییراتی اقدام به انتشار کتاب با طرح جلد متفاوت و مترجمی دیگر که عموماً هم حضور خارجی ندارند، می‌کنند. از آنجایی که حق التألیف و ویراستاری برای کتاب پرداخت نشده است، هزینه تمام شده بسیار کمتر از نسخه اصلی است. علاوه بر آن قیمت کتاب‌های کتاب‌سازی شده نیز بیش از قیمت کتاب ناشر است در نتیجه دست برای تخفیف‌های عجیب و غریب باز است.
اما بازار کتابسازها تنها به پایتخت و مردمانش ختم نمی‌شود؛ بلکه امروز در عمده شهرها و استان‌های کشور بساطشان گسترده شده است. کتابسازها در مشهد کتابفروشی زده‌اند و در قم نیز ورود کرده‌اند. اگرچه بازها توسط بازرسان اتحادیه ناشران قم و اداره کل ارشاد با آنها برخورد شده است، اما همچنان به حیات خود ادامه می‌دهند.
حمید خرمی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان استان قم، در این زمینه به تسنیم گفت: متأسفانه به دلیل عدم نظارت و رقابت اقتصادی چند سالی است که نشر با مسائلی چون قاچاق و کتابسازها مواجه شده و ضربات سنگینی نیز متحمل شده است، تشکل‌های صنفی و وزارت ارشاد نیز به نظر من تا جایی که امکان داشته است، از این موضوع جلوگیری کرده‌اند. حداقل در قم که اینگونه بوده است.
وی ادامه داد: در اداره ارشاد استان قم برای کتاب‌هایی که مشخص شده بود، کتاب‌سازی است در مواردی مجوز نشر صادر نشد. به نظر من بهترین راه مقابله نیز همین همکاری اتحادیه‌های صنفی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.همانطور که قاچاقچیان کتاب و کتابسازها روز به روز بر فعالیت خود اضافه می‌کنند، ما نیز در مقابله باید بروز باشیم نه اینکه با چند مورد برخورد کنیم و مابقی را به حال خود رها کنیم.
خرمی با اشاره به بازرسی‌های اتحادیه گفت: مراکز پخشی بودند که در قیمت کتاب دست برده بودند و بدون اطلاع ناشر کتاب را گران‌تر توزیع می‌کردند، ما با دستور مقام قضایی ورود کرده و برخورد کردیم.
وی فعالیت کتابسازها در حوزه دین را اندک دانست و اضافه کرد: در حوزه کتاب‌های دینی نمی‌توان چندان کتاب‌سازی کرد، اما در حوزه رمان و داستان به ویژه در ترجمه حجم کتاب‌سازی‌ها در قم نیز به مانند تهران بالاست؛ البته باید توجه داشت که برخی از کتاب‌هایی که مشمول کتاب‌سازی می‌شوند را در تهران چاپ کرده و در قم توزیع می‌کنند اما یکسری دیگر را نیز در همین قم منتشر کرده‌اند.
رئیس اتحادیه ناشران قم در عین حال تاکید کرد که وضعیت در قم به اندازه مشهد و تهران بغرنج نیست؛ زیرا به دلیل حساسیت موضوع کتاب‌های دینی نظارت‌ها بسیار بیشتر است. علاوه بر این ما چندان دست‌فروش کتابی نیز در شهر قم نداریم، کتابفروشی‌ها نیز چون همه دارای پروانه کسب هستند کمتر احتمال دارد به توزیع چنین کتاب‌هایی بپردازند.
وی با اشاره به تخلفاتی که در بازرسی‌های اخیر اتحادیه کشف شده بود، یادآور شد: کتابی در چند کتابفروشی قم توزیع شده بود که ناشر اصلی آن ادعا می‌کرد این کتاب‌ها قاچاق است، ما موضوع را بررسی کردیم و تشخیص داده شد که حق با ناشر است، کتاب در تهران به صورت قاچاق منتشر و در قم توزیع شده بود.
انتهای پیام/
