به گزارش همشهری آنلاین، تابستان با گرمای کم‌سابقه بر نخلستان‌های سیستان و بلوچستان می‌تابد و نخلکاران نگران کم‌آبی و خشکسالی مضاعف هستند. بیش از ۶۱درصد از گستره استان سیستان و بلوچستان برابر با ۱۱۱ هزار کیلومترمربع درگیر خشکسالی بسیار شدید است. ۲دهه خشکسالی پی‌درپی، درواقع همه ابعاد زندگی و زیست در استان را تحت تاثیر قرار داده و بسیاری از فعالیت‌های روزمره و اقتصادی به‌ویژه کشاورزی استان را با مشکل و مخاطره روبه‌رو کرده‌است.
دراین میان نخلستان‌های استان با تنش‌های کم‌آبی بیشتری مواجه هستند. ربی، مضافتی، هلیله، زاهدی، پیارم، نگال و کوتومی ارقام خرمای تولیدی این استان است که علاوه بر صادرات داخلی، به کشورهای حوزه خلیج فارس، اروپا و روسیه صادر نیز می‌شود.
بیشترین نخلستان‌های سیستان و بلوچستان در شهرستان‌های سراوان، ایرانشهر، نیکشهر و سیب‌سوران واقع شده‌اند که دراین میان خرمای مضافتی و ربی بیشترین سطح زیرکشت خرمای این استان را به خود اختصاص داده‌اند. خرمای ربی به سبب بافت شکلاتی و نیمه خشک، قابلیت نگهداری و شست و شو دارد، رنگ سیاه و روشن و شکل کشیده با هسته کوچک آن موجب شده تا به بازارهای اروپا راه پیدا کند و پرطرفدار باشد. دراین میان خرمای ربی سروان از همه ارقام ممتازتر است.
تبعات تداوم خشکسالی
با وجود ظرفیت یاد شده، کاهش متوالی بارندگی و تداوم خشکسالی در۲دهه اخیر، سیستان و بلوچستان را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده که یکی از تبعات این پدیده تحت تاثیر قرار دادن تولید خرما به عنوان مهم‌ترین محصول باغی این استان است.
خشکسالی و افزایش دما باعث شد تا نخل‌های مثمر استان دچار ضرر و زیان چشمگیری مانند خشکیدگی و ریزش شوند. در شهرستان‌های دلگان، ایرانشهر و بزمان گرمای بیش از حد ناشی از خشکسالی پی درپی سبب بروز عارضه خشکی خوشه خرما شد که این مشکل تولید نخلداران را با کاهش زیادی روبه‌رو کرد.برداشت خرما در سیستان بلوچستان نزدیک به ۶ماه طول می‌کشد، چراکه به دلیل تنوع ارقام کشت شده برخی خرماها زودرس هستند و برخی دیررس. خرمای زودرس در اواخر خردادماه و دیررس در آبان‌ماه برداشت می‌شود، با این وجود باید دید که خشکسالی آیا مجالی به نخلستان‌های استان می‌دهد تا میوه‌های شیرینش را راهی بازارها کند یا نه؟
کاهش شدید تولید
یکی از نخلستان‌داران منطقه سراوان در گفت‌و گو با همشهری اظهار می‌کند: خشکسالی دراین سال‌ها به استان ما آسیب‌های زیادی وارد کرده که بخشی از این خسارت‌ها متوجه کشاورزی استان شده است.
صادق سیدزاده می‌افزاید: به تعبیری عامیانه باید بگویم که نخلستان‌های ما از تشنگی می‌سوزند. امسال بارش چندانی نداشتیم، خیلی از چاه‌ها و چشمه‌ها خشک شده‌اند و در کل آبی برای آبیاری نخلستان‌ها وجود ندارد. به همین دلیل در شرایط کنونی کشت و تولید خرما هیچ منفعتی برای نخلداران ندارد. این باغدار بیان می‌کند: تا ده سال پیش از نخلستان‌مان بیش از ۸ تن خرما برداشت می‌کردیم، اما در یکی دوسال اخیر به دلیل خشکسالی میوه‌دهی نخلستان‌ها به ۳تن هم نمی‌رسد و امسال هم احتمالا میوه‌دهی کمتری هم داشته باشیم.
سیدزاده ادامه می‌دهد: خشکسالی سبب شده شمار زیادی از نخلستان‌های منطقه سیب و سوران خشک شود. این خسارت جبران ناپذیرتر است، چون یک درخت خرما زمان زیادی طول می‌کشد تا به ثمر بنشیند حالا شاهد خشک شدن آنها هستیم.
این نخلستان‌دار سراوانی می‌افزاید: اکنون زمان برداشت خرمای نوبرانه در مناطق جنوبی استان است و برداشت خرمای منطقه سراوان از یک‌ماه و نیم دیگر آغاز می‌شود. با این وجود نخلستان‌داران ما اصلا خوشحال نیستند، چراکه بی‌آبی روی کیفیت محصول اثر مستقیم می‌گذارد.
سیدزاده اضافه می‌کند: خشکسالی یک دردسر است و فروش محصول دردسری دیگر، چون خرماکاران ما در شرایط خوب آب و هوایی باز با مشکل روبه‌رو هستند. ما برای فروش خرما موانع زیادی داریم بهترین خرمای ایران در سراوان تولید می‌شود، اما خریدار ندارد. دلالان و واسطه‌ها شرایط را به‌گونه‌ای رقم زده‌اند که چیز زیادی نسیب کشاورزان نمی‌شود.
آغاز برداشت نوبرانه
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان هم می‌گوید: برداشت خرما از نخلستان‌های مناطق جنوبی استان آغاز شده است.
امان الله طوقی اظهار می‌کند: برداشت خرما از نیمه خردادماه در استان سیستان وبلوچستان با ارقام زودرس شامل کتومی، نگال و آشوبه شروع و با ارقام دیررس مایکلی و هلیله در آبان ماه به پایان می‌رسد.
وی با بیان اینکه ۴١درصد از تولیدات محصولات باغی سیستان و بلوچستان به خرما اختصاص دارد، می‌افزاید: سطح زیرکشت محصولات باغی استان ١٠٣هزار و ٣٨٨ هکتار است که ۶٠درصد آن به خرما اختصاص دارد.
این مسئول ادامه می‌دهد: برداشت خرمای مضافتی با سطح زیرکشت ٢٨هزار و ۴٠٠هکتار و خرما ربی با سطح زیرکشت ۲٢هزار و ۵٠٠هکتار که بیشترین نخلستان‌ها را به خود اختصاص داده‌اند از نیمه اول مرداد ماه دراین استان آغاز می‌شود.
وی عنوان می‌کند: از ۶٢ هزار و٩١۴ هکتار نخلستان موجود در سیستان و بلوچستان، ۴٩هزار و ٧١٨ هکتار آن بارور بوده و سالانه بیش از ۲۵٠هزار و ٨٩٨تن انواع خرما تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان می‌گوید: نقش پررنگ بخش خصوصی در خرید، بسته‌بندی، نگهداری و صادرات و حمایت از سرمایه گذاران این محصول راهبردی بسیار اساسی است.
طوقی همچنین با اشاره به اصلاح و نوسازی نخلستان‌های سیستان و بلوچستان اضافه می‌کند: با توجه به استعداد و توانمندی استان در تولید خرما، توسعه کشت ارقام جدید تجاری و بازارپسند نظیر خرمای پیارم و مجول در دستور کار سازمان جهاد کشاورزی قرار دارد.
آتش‌سوزی در نخلستان‌ها
آتش سوزی نخلستان‌ها در یک ماه گذشته نیز از دیگر معضلات و مشکلاتی است که نخلستان‌داران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. براساس گزارش‌های ارائه شده عامل اغلب این آتش‌سوزی‌ها انسان بوده است. همچنین در بیشتر موارد ذکر شده است عده‌ای از افراد برای گردش به نخلستان‌ها می‌روند و درآنجا آتش روشن می‌کنند. از آنجا که دمای بالای هوا موجب خشک شدن علف‌ها شده است شرایط را برای آتش‌سوزی بیشتر فراهم کرده است.
