به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، صد و هشتاد و یکمین نشست اوپک، اگرچه نام نشست عادی را به دوش می‌کشید اما فضایی برای خداحافظی با پرسابقه‌ترین وزیر نفتی بود که تا امروز در این سازمان حضور داشته است.
بیژن زنگنه که نخستین بار آذرماه سال ۷۶، در نشست صد و سوم اوپک در جاکارتا، به عنوان وزیر نفت ایران حاضر شده بود، حالا جلسه صد و هشتاد و یکم آخرین آوردگاه وی در اوپک بود. اوپک به همین مناسبت، نماهنگی آماده کرده بود که در آن به ۱۶ سال حضور زنگنه به عنوان وزیر نفت ایران و شرکت در جلسات اوپک اشاره داشت.
نکته مهم در این بین، مهر تایید وزرای نفت سایر کشورهای عضو اوپک بر ذکاوت و هوش زنگنه بود و حتی وزیر نفت عربستان نیز از دوستی با وی گفت و خواست که این دوستی تا پایان عمر ادامه‌دار باشد.
طولانی‌شدن جلسه کارشناسی اوپک‌پلاس و تعویق آن به روزهای آینده اما این فرصت را فراهم کرد تا کمی غیررسمی‌تر با بیژن زنگنه که حدود ۳۰ سال سابقه وزارت از جهاد سازندگی تا نفت را دارد به گفت و گو بنشینیم.
در این گفت و گو زنگنه از روزهای سخت چانه‌زنی در وین تا مخالفت با تصمیم برای افزایش قیمت بنزین گفت. وی آرزو کرد که ایران به جایگاه واقعی خود در جهان و منطقه برسد و تاکید کرد که همه عمر خود را صرف همین موضوع کرده است.
متن کامل این گفت و گو را که با خبرنگاران ایرنا و شانا به انجام رسیده در ادامه می‌خوانید.
چانه‌زنی در اوپک برای منافع حداکثری
- آقای وزیر! شما ۱۶ سال سابقه حضور در جلسات محتلف اوپک را داشته‌اید. به نظر شما بهترین و بدترین جلسات برای شما، در این سال‌ها کدام جلسات بوده است؟
زنگنه: در تمام این سال‌ها، خیلی سختی داشتیم. عجیب اینکه در هر دورانی که به عنوان وزیر انتخاب شده‌ام، همواره دوران‌هایی بوده که بازار نفت دچار تلاطم می‌شد و ما باید برای تعادل بازار نفت به توافق می‌رسیدیم که این توافق‌ها بسیار سخت بود.
یک مرحله بسیار سخت هم بازگشت نفت ایران به بازار، در سال ۹۴-۹۵ بعد از تحریم‌ها بود که بسیار مشکل بود. در این رابطه جلسه بسیار سختی در الجزایر داشتیم که آنجا به چارچوب توافق رسیدیم و بعد از آن نیز جلسه سختی در وین برگزار شد و در نهایت ایران توانست به سهمیه قبلی خود بازگردد. بهترین جلسات نیز زمانی بود که به توافق می‌رسیدیم و تاثیر آن را در بهبود زندگی مردم می‌دیدیم.
سختی حضور در جلسات اوپک از آن جهت است که وقتی به عنوان مسئول در جلسه‌ای شرکت می‌کنم، این حس را دارد که بار سنگین خواست‌های یک ملت ۸۵ میلیونی روی دوشم است و این کار را سخت‌تر می‌کند. اینکه چه طور این بار را به نتیجه برسانم زیرا چشم امید یک ملت چه رسمی و چه غیررسمی به این جلسات است و نوسان دو دلاری قیمت نفت معنایش این است که دو میلیارد دلار درآمد کشور کم و زیاد شود.
البته اینکه تصمیمات را چطور بگیریم تا منافع حداکثری ایجاد شود، در هر اجلاس متفاوت بوده است. در مواردی به بن بست رساندن مذاکرات می‌تواند موثر باشد اما به بن بست رساندن نیز برای کوتاه مدت راهبرد به شمار می‌رود و نمی‌توان در طولانی مدت از آن استفاده کرد. ضمن اینکه دیگران هم بیکار نمی‌نشینند.
وزیر نمی‌شوم
- اگر به عقب بازگردید کدام تصمیم را نمی‌گیرید؟
زنگنه: وزیر نمی‌شوم.
من برای تحقق آرزوی بزرگی وزیر شدم تا تولید نفت و گاز کشور را بالا ببرم و درآمد آن به عنوان اهرم، صرف سرمایه‌گذاری و توسعه کشور شود اما عده‌ای در داخل و دشمنان در خارج اجازه ندادند تا تولید نفت ایران در ۴۳ سال گذشته حتی به ۴ میلیون بشکه در روز برسد.
آرزویی که برای کشورم داشتم همان بود که در سند چشم‌انداز ذکر شده است که همانا رسیدن ایران به جایگاه اول اقتصادی و فنی در منطقه است.
من دلم می خواست کشوری داشته باشیم که دیگران حسرت ما را بخورند و تمام زندگیم را برای این هدف گذاشتم. ما به راحتی می‌توانیم روزانه ۶ میلیون بشکه نفت تولید کنیم و درآمد آن به جای سرریز در بودجه و یا صادرات نفت خام، می‌تواند در صنایع پایین‌دستی هزینه شده و درآمد عظیمی برای کشور ایجاد کند.
اگر این اتفاق بیافتد، نزدیک ۳۰ میلیارد بشکه نفت بیشتری می‌توان تا سال ۱۴۲۰ فروخت که به معنای ۲ هزار میلیارد دلار درآمد جدید برای کشور است که می‌تواند تمام چهره فقر، بدبختی و بیکاری و عدم رشد را تغییر دهد و کشور را از نظر تکنولوژی وارد دوران جدید کرده وتولید ناخالص داخلی را افزایش دهد و درآمد سرانه بالا برود. در این شرایط مردم دستشان در جیب خودشان خواهد بود و راحت‌تر زندگی می‌کنند.
خودم را مسئول وضعیت فعلی می‌دانم
- سهم خودتان را از وضعیت فعلی کشور در طول ۴۰ سال گذشته چقدر می‌دانید؟
زنگنه: من خودم را از ابتدای انقلاب تاکنون در همه چیز مسئول می‌دانم. اینگونه نیست که بگویم من نبودم بلکه هر جا بودم، خودم را مسئول می‌دانم.
- ایران در تلاش است تا با رفع تحریم‌ها صادرات نفت خود را افزایش داده و به بازارهای انرژی جهان بازگردد. چه توصیه‌ای در این زمینه به وزیر نفت دولت سیزدهم می‌کنید؟
زنگنه: من مدیر سیاسی ارشد کشور هستم و هر تجربه‌ای که در این زمینه دارم با استدلال به دولت آینده ارائه خواهم داد. حتی گزارش این جلسه اوپک و استدلال خودم را به آقای رئیسی می‌دهم. با هر فردی نیز که وزیر شود صادقانه یا به وی یا هر تیمی که آقای رئیسی تعیین کنند، همکاری خواهم کرد اما تصمیم با خودشان است که از این تجربیات چگونه استفاده کنند.
البته به نظر من، بازگشت به بازارهای جهانی نفت کار سختی نیست. هرچند که فشار زیادی بر وزارت نفت ایجاد خواهد شد اما این گونه نیست که قابل تحمل و گذار نباشد. دلم می‌خواست در دوران خودم این اتفاق بیافتد تا اینکار سخت را انجام دهم زیرا تجربه اینکار را داشتم و می‌دانستم چه مسیری را انتخاب کنم اما باز هم همه اینها را هر کسی که به وزارت نفت بیاید -اگر بخواهند- منتقل خواهم کرد.
ریزه‌کاری‌ها و مسائل را خواهم گفت. ان شالله خوب عمل کنند تا هم به نفع جمهوری اسلامی باشد و هم آسیبی به کل بازار نرسد.
فضای مناسبی برای تغییر قیمت حامل‌های انرژی نیست
- به وزیر آینده نفت توصیه می‌کنید قیمت حامل‌های انرژی را تغییر دهد؟
زنگنه: نه اصلا. در واقع تا زمانی که زمینه اجتماعی و سیاسی آن آماده نشود هر کاری که انجام دهیم هزینه‌های اجتماعی‌اش آنقدر زیاد است که ارزش ندارد.
در حال حاضر اصلا فضایی مناسبی برای تغییر قیمت‌ها نیست و هر کاری که بخواهد انجام شود، باید زمینه‌سازی مناسبی ایجاد شده که چند سال زمان می‌برد. از همین رو تا چند سال آینده هیچ کس نمی‌تواند وارد بحث قیمت‌ها شود.
- آقای وزیر! شما در سال‌های ابتدایی دولت یازدهم یکبار اعلام کردید که شب‌هایی که باید پول یارانه به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها پرداخت می‌شد، از استرس و نگرانی نمی‌خوابیدید. اکنون که یارانه معیشتی نیز به یارانه‌ها اضافه شده، شرایط چگونه است؟
زنگنه: ساز و کار پرداخت پول یارانه به دولت تغییر کرده است و قرار شد سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی تمام پول‌های نفت را بگیرند و گفتند مستقیم به آنها بدهیم و از همین رو دیگر لازم نیست منابع پرداخت یارانه را از مجموعه‌های وزارت نفت تامین کنیم. درآمد حاصل را مستقیم به حساب آنها می‌ریزیم.
شرایط کشور بسیار سخت است
- با توجه به اینکه دولت آینده در حال چیدن وزرا برای گرفتن رای اعتماد از مجلس است، آیا گزینه‌ای برای وزارت نفت به آقای رییسی پیشنهاد داده‌اید؟
زنگنه: نه اصلا قرار نبوده و نیست و وظیفه‌ای هم ندارم که گزینه‌ای برای وزارت نفت اعلام کنم. همچنین اصلا اینکار درست هم نیست.
ایشان با آگاهی و تسلط خودشان تصمیم می‌گیرند و از من هر مشورتی بخواهند در خدمتشان هستم اما هیچ پیشنهادی برای هیچ انتصابی نمی‌دهم.
پس از پایان دولت اصلاحات نیز چیزی نگفتم و در دولت نهم و دهم برنامه این بود که هیچ همکاری و مشورتی ندهم، زیرا ایشان را از ابتدا قبول نداشتم.
اما دولت آقای رییسی هر کمک و مشورتی که بخواهند می‌دهم اما پست و حکمی نمی گیریم. اینکار را نیز به خاطر ایران انجام می‌دهم زیرا شرایط کشور اکنون فوق العاده سخت است هر دولتی که بیاید با شرایط فوق العاده سختی رو به رو است.
بر عکس اینکه برخی فکر می کنند با کارهای سریع و راه حل های سریع موفق می شوند من فکر می کنم راه حل سریع وجود ندارد و شرایط خیلی سخت است همه باید کمک کنیم تا فشاری که به مردم می آید تا حد امکان کم شود.
- برخی کشورهای تولید کننده نفت نگران شکنندگی بازار با افزایش صادرات نفت ایران هستند. آیا بازگشت نفت ایران باعث شوک به بازارهای جهانی می‌شود؟
زنگنه: بازگشت نفت ایران، شوکی قیمتی به بازار منتقل نمی‌کند زیرا اوپک به اندازه کافی عاقل است. اوپک پلاس نیز با اوپک کار می‌کند و اعضای آن نیز تصمیمات عاقلانه‌ای می‌گیرند و حتما برگشت ایران را به خوبی درک و هضم می‌کنند.
- شما اعلام کردید که یکی از مهمترین اقدامات وزیر نفت دولت سیزدهم باید بازگرداندن ایران به بازار نفت باشد. در عرصه داخلی اولویت با کدام اقدام است؟
زنگنه: مهمترین کار وزیر، برگشتن به بازارهای جهانی است. در بحث داخلی نیز باید مواظب تامین سوخت مردم مانند بنزین و گازوئیل و به ویژه در زمستان تامین گاز باشد.
همچنین در مورد نفت طرح‌های زیادی اجرا کردیم که با برداشته شدن تحریم‌ها، تولید نفت در فاصله بسیار کوتاهی به پیش از تحریم‌ها برسد اما بالاخره اینها باید پیگیری شود.
