با توجه به شیوع ویروس کرونا و مدت زمان زیادی که در فضای مجازی قرار گرفتیم ممکن است اثرات مثبت و یا حتی منفی بر روی افراد ایجاد کند. یکی از اثرات مثبتی که فضای مجازی این روزهای کرونایی برجای گذاشته است کسب و کار اینترنتی می‌باشد که خیلی از کسب و کار‌ها به صورت اینترنتی شدند و رونق پیدا کردند و افراد هم برای خودشان و در امان ماندن از ویروس کووید ۱۹ از خرید اینترنتی استفاده می‌کنند که همین موضوع باعث صرفه جویی در وقت و زمان می‌شود.
اگر استفاده از فضای مجازی را کنترل نکنیم، بر روی افراد اثرات منفی می‌گذارد. این روز‌ها که تحصیل به صورت مجازی و با نرم افزار شاد امکان پذیر شده است، اگر حواس بزرگتر‌ها نباشد اثرات منفی را برای فرزندان آن‌ها به همراه خواهد داشت.
آیا فضای مجازی بر سبک زندگی تأثیرگذار است؟
چرخیدن در فضای مجازی به ویژه اینستاگرام و دیدن چشم و هم چشمی خانواده‌ها، بسیاری از زندگی‌ها را نابود کرده و آرامش را از خانه‌ها برچیده است.
ربابه نوری روانشناس بالینی و دانشیار دانشگاه خوارزمی در این باره گفت: فضای مجازی متشکل از انواع نرم افزار‌ها و برنامه‌ها است که افراد از آن‌ها استفاده می‌کنند. امکانات فضای مجازی به گونه‌ای است که به رشد فرد کمک کرده و او را در معرض آموزش‌های متفاوتی قرار می‌دهد و دسترسی به خیلی از خدمات را ممکن کرده است و مسلما بر سبک زندگی افراد نیز اثر مثبت می‌گذارد.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه فضای مجازی می‌تواند بر سبک زندگی افراد تأثیر مثبت و هم مخرب داشته باشد، گفت: بسیاری از افراد تصویری از زندگی خودشان در فضای مجازی ارائه می‌دهند که ممکن است دیگران فکر کنند که واقعاً این بهترین سبک از زندگی است و حتی ممکن است رفتار‌های ناسالم را در فضای مجازی تبلیغ کنند.
نوری تصریح کرد: این نکته مهم است که کاربر چقدر تحلیل و برداشت می‌کند، چقدر رشد کرده و چقدر توانمند است که بتواند از امکانات متفاوت موجود در فضای مجازی استفاده کند. اثر مثبت و یا منفی بستگی به میزان رشد و تجزیه و تحلیل افراد دارد.
چگونه در شرایط کرونایی فعالیت کودکان در فضای مجازی را کنترل کنیم؟
با توجه به شرایط کنونی که در جامعه حاکم است، فضای مجازی در اختیار کودکان و نوجوانان قرار گرفته است و احتمال اینکه اثرات نامطلوبی را به همراه داشته باشد وجود دارد،
نوری روانشناس بالینی در این باره گفت: نوجوانان در سنین شکل گیری هویت و تفکراتشان هستند و والدین باید نظارت آشکار و لازم را بر آن‌ها داشته باشند. یعنی به فرزندانشان بگویند که ما به عنوان پدر و مادر مسئول و آگاه باید بدانیم که چه استفاده‌هایی از فضای مجازی و برنامه‌ها دارید و نحوه فعالیت فرزندان باید گاه به گاه بررسی شود و این بررسی‌ها بهتر است به صورت تصادفی باشد.
این روانشناس بالینی تصریح کرد: در حال حاضر به دلیل شرایط کرونا، تحصیل از طریق فضای مجازی امکان پذیر است و چاره‌ای جز در اختیار قرار دادن گوشی به فرزندان نیست، اما والدین باید زمانی را برای درس خواندن، بازی و ارتباط برقرار کردن با دوستان مشخص کنند.
وی افزود: در روزهای کرونایی که والدین زمان بیشتری را در کنار فرزندانشان هستند، باید نحوه استفاده آن‌ها از گوشی و لپ تاپ را کنترل کنند و به عنوان پدر و مادر مسئول با فرزندشان صحبت کنند و با آن‌ها وقت بگذارنند و همراه نوجوان خود باشند.
نوری تصریح کرد: میزان آگاهی پدران و مادر‌ان از فضای مجازی مهم است، چراکه اکثر والدین این فضا را نمی‌شناسند و نحوه استفاده از نرم افزار‌ها و امکانات فضای مجازی را بلد نیستند.
این روانشناس بالینی گفت: گاهی اوقات والدین از یادگیری اجتناب می‌کنند، لذا باید آگاه باشند که چه اطلاعاتی را فرزندانشان دریافت می‌کنند، چه تصاویر و فیلم‌هایی را می‌بینند. در این میان والدین وظیفه دارند که فرزندانشان را از اطلاعات ناسالم و نامناسب در امان نگه دارند.
چگونه از آسیب‌های فضای مجازی در امان بمانیم؟
نوری در خصوص اینکه ما چگونه از فضای مجازی به طور سالم و مثبت در جهت رشد و بهبود سبک زندگی خود استفاده کنیم و خودمان را از آسیب‌ها در امان نگه داریم، گفت: دو توانمندی در افراد وجود دارد که هر چقدر این توانمندی‌ها قوی‌تر باشند، فرد از آسیب‌های مجازی در امان می‌ماند.
این روانشناس بالینی تصریح کرد: هدفمند بودن یکی از این دو توانمندی است؛ در بسیاری از مواقع فرد به خاطر اینکه بیکار است یا حوصله ندارد و یا غمگین است، به جای انجام کار‌های اساسی خود، به فضای مجازی پناه می‌برد و بدون هدف ساعت‌ها در نرم افزار‌ها و سایت‌ها وقت خود را هدر می‌دهد و در نهایت نه تنها بعد از مدتی حالش خوب نمی‌شود، بلکه کسل‌تر نیز می‌شود؛ بنابراین بسیار مهم است که واقعاً هدف فرد از فعالیت در فضای مجازی چیست؟
نوری گفت: بعضی از افراد برای کسب اطلاعات و یا برقراری ارتباط با دوستان و اقوام از این فضا استفاده می‌کنند و چون هدفمند هستند حالشان خوب است. این افراد از طریق فضای مجازی در انواع و اقسام کلاس‌های آموزشی شرکت می‌کنند و دانش و تجربه خود را افزایش می‌دهند.
وی افزود: توانمندی دیگری که باعث اثرگذاری مثبت فضای مجازی بر فرد می‌شود و به بهبود سبک زندگی او کمک می‌کند، توانایی تفکر نقاد است، یعنی فرد هر آن چیزی را که در فضای مجازی می‌بیند و می‌شنود بی حساب و کتاب قبول یا رد نکند و ارزیابی و تجزیه و تحلیل کند و آن موضوع را بسنجد. اگر فرد دو توانمندی مذکور را داشته باشد می‌تواند از فضای مجازی به خوبی استفاده کند، در غیر این صورت تأثیر مخربی برجای خواهد گذاشت.
اینکه فضای مجازی چه تأثیری روی ما می‌گذارد به خودمان برمی‌گردد و اگر هدفمند از این رسانه جمعی استفاده کنیم حالمان خوب است. قبل از شیوع ویروس کرونا بسیاری از افراد شاغل علاقمند به یادگیری انواع زبان و هنر و ... بودند، اما فرصتی پیدا نمی‌کردند و در حالی که اکنون می‌توانند از آموزش‌های مجازی استفاده کنند.
حتی اثر مثبت فضای مجازی به شب یلدا هم تأثیر گذاشته و بهتر است برای حفظ جان خودمان و عزیزانمان به جای دورهم جمع شدن از تماس تصویری استفاده کنیم. اگر فضای مجازی وجود نداشت خیلی از کار‌ها به سختی انجام می‌شدند، پس اگر هدفمند از فضای مجازی استفاده کنیم قطعاً اثرات مثبتی را در زندگی خود شاهد خواهیم بود.
