امروز پانزدهم تیر ماه ۱۴۰۰ خورشیدی مصادف با بیست و پنجم ذی القعده ۱۴۴۲ قمری، روز دحو الارض است. «دحو» به معنی گسترش و وسعت است و برخی آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی اش گفته اند.
دحو الارض، یعنی چه و چه اعمالی در این روز وارد است؟
گسترده شدن زمین یعنی این که در ابتدا، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود و این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جا گرفته، خشکی ها از زیر آب سر برآورده و به مرور زمان گسترده شدند. در حقیقت، زمین در آغاز به صورت پستی و بلندی و دارای شیب های تند بود و بعدها باران های سیلابی باریدن گرفت، ارتفاعات زمین شسته و دره ها گسترده شدند. به تدریج زمین های مسطح و قابل استفاده برای حیات بشر و کشاورزی تشکیل شد که به مجموعه این رخدادها و گسترده شدن دحو الارض می گویند. برای این روز مبارک، آداب و اعمالی وارد شده که می توان به روزه مستحب این روز، ادعیه و نمازها اشاره کرد، همچنین برای شب بیست و پنجم ذیقعده احیا و شب زنده داری توصیه شده است.
برای روز دحو الارض علاوه بر روزه و غسل، نمازی دو رکعتی وارد شده که وقت آن هنگام بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر است و در هر رکعت پس از سوره حمد پنج مرتبه سوره شمس خوانده می شود و پس از سلام می گویی لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم.
آنگاه اینگونه دعا می کنی «یا مقیل العثرات اقلنی عثرتی، یا مجیب الدعوات اجب دعوتی، یا سامع الاصوات اسمع صوتی و ارحمنی و تجاوز عن سیئاتی و ما عندی یا ذا الجلال و الاکرام» یعنی ای کسی که لغزش ها را نادیده می گیری، لغزشم را نادیده گیر؛ ای اجابت کننده دعاها، دعایم را اجابت کن؛ ای شنوای صداها، صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی هایم و آنچه نزد من است درگذر؛ ای صاحب بزرگی و بزرگواری.
روایتی از خروج انسان از لاک خاکی خود
حجت الاسلام علی‌رضا سبحانی‌نسب به مناسبت ۲۵ ذی القعده گفت: دحوالارض یک نگاه ایدئولوژیک به یک حقیقت علمی یا یک حقیقت آفرینشی است. بنا بر آنچه دانشمندان هستی‌شناس می گویند ابتدا جهان آب بود و به مرور خشکی هایی از آن بیرون آمد و قابل سکونت شد. در روایات داریم این اتفاق که خشکی از آب بیرون آمد از جایی رخ داده که اکنون کعبه است.
دحو الارض از یک امر طبیعی به یک امر فراطبیعی تعالی پیدا کرده است. یعنی یک امر خاکی به امری آسمانی تبدیل شده است. دحو الارض در واقع خروج زمین از آب نیست بلکه درباره خروج انسان از لاک خاکی خود و توجه به آسمان است.
مدیر انتشارات جمال اضافه کرد: این حقیقت می خواهد همه افراد را توجه دهد به اینکه این کار ساخته طبیعت نیست؛ بلکه به امر خدا انجام شده و فضائل و پاداش هایی برای برخی اعمال و مناسک در روز دحوالارض قرار داده شده تا نگاه مردم را به این واقعه که از یک نظر طبیعی است و درباره زمین و خاک و آب، به طرف حقیقتی سوق دهد مبنی بر این که این جهان آفریننده ای دارد.
وی ادامه داد: خدا برای اعمال این روز مانند دعا، روزه و نمازهای آن پاداش هایی بسیار جذاب قرار داده است و این فضائل مورد توجه کسانی است که به مناسک دینی توجه دارند. دحو الارض یک حکایت ایدئولوژیک از حقیقتی است که در مورد فیزیک جهان به وجود آمده ولی آثار معنوی دارد.
این پژوهشگر مذهبی افزود: اگر برخی روایات ما درباره دحوالارض و چگونگی خروج زمین از آب نبود، هیچ گزاره تاریخی دیگری درباره این واقعه نداشتیم.
وی اضافه کرد: توجه دادن به اینکه این واقعیتی که گاهی مواقع به عنوان یک امر طبیعی غیر ماورایی، غیر معنوی و غیرمقدس به آن نگاه می شود در روایات ما به عنوان یک امر خارق عادت بشر و مقدس و معنوی و دارای اثر معرفی شده است.
نخستین رحمت آسمانی در دحوالارض
سبحانی نسب افزود: لذا در روایات آمده در همین روز برخی اتفاقات رخ داده است و این مسئله نشان دهنده آن است که دین ما توجه به ایام خاصی دارد و می توان آن را از ایام‌الله دانست اگرچه همه روز ها متعلق به خداست ولی خدا توجه خاصی به این روز داشته و به ما نیز سفارش شده به این روز توجه خاص داشته باشید. لذا گفته اند روزه بگیرید یا اعمالی انجام دهید. در این روز دعای خاصی وارد شده که به ماجرای خروج زمین از آب اشاره می کند.
بر اساس روایات نخستین رحمت آسمانی به حضرت آدم در روز دحوالارض بوده یا زمانی که کشتی حضرت نوح بر کوه جودی نشست همین روز بوده است. یعنی در گذر زمان این اتفاق رخ داده یا تولد حضرت ابراهیم و حضرت عیسی در ۲۵ ذیقعده بوده است. بر اساس بعضی از روایات قیام حضرت مهدی (عج) یا یک اتفاق بزرگ نهضت حضرت
در این روز رخ خواهد داد.
این کارشناس دینی افزود: بنابراین دحوالارض حکایت از یک امری در طبیعت دارد ولی چون به امر خدا انجام شده و عنایت خاصی بر آن وجود داشته، این روز به عنوان یک روز مقدس شمرده شده و ارزش معنوی دارد. یعنی روزی است که اگر مومنین مناسک خاصی در آن انجام دهند، نسبت به زمان های دیگر ارزشمندتر است لذا در این روز نماز و روزه وارد شده است و فضیلت روزه آن به عنوان یکی از چهار روز در سال است؛ همچون روز عید غدیر که بر آن تاکید شده است.
عنایت خاص باری‌تعالی در زمان‌ها و مکان‌های خاص
وی افزود: در بعضی از روایات آمده آن قدر از نظر معنوی روزه این روز ارزشمند است که کفاره ۷۰ سال خطای انسان است. البته ۷۰ در زبان عربی به عنوان یک عدد کثیر یاد می شود و نشان از اهمیت آن دارد. در واقع هر عبادتی در روز دحوالارض دارای یک ارزش معنوی چند برابری است.
سبحانی نسب اضافه کرد: هر اتفاقی که در هر جای هستی بیافتد، چون به اراده خداست امر شریفی است ولی گاهی خدا به یک مکان یا زمان خاص توجه خاصی دارد و عمدتا برای توجه دادن به ماست. مثلا همه روزها به خدا تعلق دارد ولی در قرآن بعضی از روزها به نام ایام الله آمده است. اگر خدا به یک زمان یا مکان یا واقعیتی شرافتی می دهد، توجه خاصی بوده که همواره حکمت آن بر ما معلوم نیست و اگر دحو الارض در هر جای دیگری در دنیا رخ می داد، شرافت خاصی پیدا می کرد.
وی افزود: در بعضی روایات آمده است گاهی مرقد امام حسین شرافتی بیش از کعبه در نزد خدا دارد و دحو الارض شرافتی است که خدا به کعبه داده تا اولین جایی باشد که سر از آب بیرون بیاورد.
