مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران با بیان این که کرونا موضوع قابل پیش‌بینی نبود و همه شهرهای دنیا برای تاب‌آوری در مقابل آن دوره دیدند، اذعان داشت کرونا در کنار تمامی معایبش، توانست جامعه را به سمت عصر دیجیتال سوق دهد و همه ناچار شدند خود را با آن وفق دهند.
یکی از برنامه‌های روز دوم چهارمین همایش تهران هوشمند، گفتگوی ویژه با «محمد فرجود»، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران بود. او در ابتدای این گفتگو با اشاره به این که موضوع کرونا قابل پیش‌بینی نبود می‌گوید تمامی شهرهای دنیا دوره‌هایی را در این زمینه گذراندند تا بتوانند برای این حوزه آماده شوند و مقابل آن تاب‌آوری داشته باشند:
«طبیعتا تهران نیز به عنوان یک شهر بزرگ بسیار تحت تاثیر پاندمی کووید ۱۹ بود که در کنار همه مشکلات و آسیب‌هایی که به جوامع رساند، همه ارکان جامعه را به ناچار به سمت عصر دیجیتال سوق داد. در شهرداری سعی کردیم خیلی سریع زیرساخت‌ها را فراهم کنیم. شاید جزو اولین شهرهایی بودیم در ایران که زیرساخت دورکاری، جلسات مجازی و ... را ایجاد کردیم و این موضوعات به خوبی جا افتاده و اکنون نیز ادامه دارد.»
فرجود در ادامه به بحث خدمات‌دهی آنلاین اشاره کرده و می‌گوید این موضوع یکی از حوزه‌هایی است که نقش شهرداری تهران در آن پررنگ نبود اما شهر تهران عملکرد موفقی داشت. بخش خصوصی به خوبی توانست با شرایط سازگار شده و شاخص رسیدن به خدمات آنلاین و استقبال مردم بسیار خوب بود.
وی معتقد است هنگامی که حرف از «تهران هوشمند» زده می‌شود، در کنار زیرساخت‌های شهری مثل شبکه‌های ارتباطی موبایل و ثابت، آمادگی شهروندان برای پذیرش فناوری و ...، پاسخ‌گویی مناسب نهادهای خدمت‌دهنده اهمیت بسیاری دارد و شهرداری تهران در این موضوع نیز نمره قبولی خوبی گرفته است:
«شهرداری تهران برای دوران شیوع کرونا به خصوص با پلتفرم «تهران من»، آمادگی خوبی داشته و زمانی که این بیماری شیوع پیدا کرد کاربران ما زیاد شد. این تلاش‌ها در کنار پشتیبانی، نگهداری از سرویس و ... با توجه به ۳ میلیون کاربر برای یک نهاد عمومی مثل شهرداری کار آسانی نبوده است اما توانستیم از پس آن بربیاییم.»
فرجود در پاسخ به این سوال که آیا تهران را شهر هوشمند می‌بیند، گفت: «من تهران را شهری می بینیم که هوشمندی در آن است و در خیلی از شاخص‌های شهر هوشمند وضعیت خوبی دارد اما در یک سری از شاخص‌ها نتوانسته موفق عمل کند.یکی از دلایل آن این است که برای این شاخص‌ها تمامی ابعاد شهر هوشمند را می‌بینند در حالی که در تهران مدیریت یکپارچه‌ای وجود ندارد.»
او در ادامه به مثال‌هایی درباره هوشمندسازی شهر تهران اشاره کرده و می‌گوید زمانی که تهران طرح ترافیک یا پارک حاشیه‌ای خود را مدیریت می‌کند موضوع جدید و هوشمندانه است.
مدیر فاوای شهرداری تهران معتقد است برخلاف چند سال گذشته که صرفا درباره شهر هوشمند صحبت‌هایی مطرح می‌شده است، در حال حاضر برای این موضوع برنامه داریم، پیگیری کرده و گام به گام جلو رفته‌ایم و شاخص‌های خوبی از شهر هوشمند در تهران بهبود پیدا کرده است که تمامی این‌ها حاکی از این است که در مسیر هوشمندسازی تهران در حال حرکت هستیم اما مشخصا این انتهای کار نیست.
او ابراز امیدواری کرد با رفع موانع در زمینه هوشمندسازی شهر، ترافیک و آلودگی تهران رفع شود، اگرچه ریشه‌های ایجاد آن لزوما در شهرداری تهران نیست: «در سیستم حکمرانی شهری ما، شهرداری اختیارات زیادی ندارد. به نظرم شهرداری تا حد خوبی زیرساخت‌های خود را آماده این کار کرده است. اما بایستی بتواند بقیه را با خود همراه کند و در این زمینه نیاز به حمایت دولت است تا تکلیف سایر نهادها برای شکل‌گیری این همکاری‌ها را مشخص کند.»
فرجود با تاکید بر این که تمام شهرهایی که اقدامات جدی، با برنامه و مستمر برای حرکت به سمت شهر هوشمند داشته‌اند به حوزه نوآوری توجه ویژه‌ای کرده‌اند، گفت: «شهرداری در این دوره سعی کرده تا حد زیادی دوست‌دار نوآوری باشد. رویکرد از بالا همیشه این بوده و یکی از ۵ محوری که برای تهران هوشمند قرار داده‌ایم، بحث نوآوری بوده است.»
او در ادامه به اقدامات شهرداری تهران در این زمینه اشاره کرده و می‌گوید ما داده‌ها و سرویس‌های داده محورمان را در اختیار عموم قرار دادیم تا برنامه‌نویس‌ها بتوانند با درگاه API شهرداری تهران، به این داده‌ها دسترسی پیدا کنند.
فرجود معتقد است مسیر توجه به نوآوری با دو چالش بزرگ همراه است. یکی ماهیت ساختار حکم‌روایی و بروکراسی است که با مسیر توجه به استارتاپ‌ها و نوآوری‌ها همخوان نیستند و شورای شهر جدید بایستی در این زمینه اقداماتی را انجام داده تا خدمات نوآورانه راحت‌تر ارائه شوند. همچنین مشارکت یکی از حلقه‌هایی است که باید تقویت شود تا تعیین گردد چطور شهرداری‌ها می‌توانند با استارتاپ‌ها همکاری داشته باشند.
شهر هوشمند شهری است که سرویس می‌دهد و برای این امر باید داده و تحلیل داده داشته باشد. یعنی باید بداند شهروندان کجا هستند و چه نیازهایی دارند. این موضوع به نظر می‌رسد با حریم خصوصی در تضاد است. مدیر فاوای شهرداری تهران در پاسخ به این سوال به تعریفی از شهر هوشمند اشاره کرده و گفت: «عموما شهر هوشمند را شهری تعریف می‌کنند که از داده برای مدیریت امور روزمره خود استفاده می‌کند. اگر بخواهیم هوشمندی را برای یک انسان بگوییم، انسانی است که می‌داند کجا درد دارد فلذا شهر هم باید این گونه باشد. بایستی با داده مدیریت شود تا بتواند تصمیمات درستی برای خود بگیرد.»
او در ادامه به اهمیت بحث نظام حکمرانی داده‌ها اشاره کرد که بایستی تکلیف داده‌ها و مدیریت آن‌ها مشخص شود.
فرجود معتقد است بحث آزادی اطلاعات با حفظ حریم شخصی، حقوق شهروندی در فضای سایبری و امنیت اطلاعات در تضاد نیست. زمانی که در شهر هوشمند درباره داده‌ها حرف می‌زنیم، منظور کلان‌داده‌ها هستند. دیتاهایی که غیر شخصی بوده و تصاویر درستی از کلان شهر می‌دهند. در نتیجه درباره شهر هوشمند می‌توان گفت که خیلی از داده استفاده می‌کند اما به همان اندازه به حریم شخصی و امنیت اطلاعات می‌پردازد.
وی در پاسخ به این سوال که شهروندان درباره شهر هوشمند بایستی چه مطالباتی داشته باشند، گفت:
«به نظر من مهم ترین چیزی که بایستی خواسته شود استمرار داستان شهر هوشمند است. این مسیری که شروع شده باید ادامه پیدا کند به خصوص در بخش‌هایی که به یک استانداردی رسیده است. همچنین پلتفرم‌هایی مشابه «تهران من» بایستی در دسترس قرار گیرند تا خدمات بیشتری به مردم ارائه شود.»
به اعتقاد فرجود مهم ترین اتفاقی که باید در آینده تهران بیفتد، گذاشتن یک سری نقاط هدف در راستای شهر هوشمند است: «به طور مثال موضوع شهرسازی در تهران و این روندی که در پروانه‌ها داریم بایستی با نگاه تحول دیجیتال دیده شود. همچنین کلیه پرداخت‌ها و تعاملات شهرداری با شهروندان و بخش خصوصی با حذف کاغذ صورت پذیرد.»
او با بیان این که یکی از مهم‌ترین مطالبه‌ها بایستی هوای بهتر، ترافیک کمتر و ارائه فضای بهتری برای زیست به مردم باشد، می‌گوید توجه به محله محوری بسیار مهم است و همه چیز فناوری نیست. در شهر هوشمند بایستی فضاهای شهری بازآفرینی شده و برای زیست مردم و فعالیت اجتماعی آن‌ها آماده شود.
