درمان موثر سرطان با کمترین عوارض جانبی

در سال‌های اخیر ایمنی درمانی انقلابی در زمینه درمان سرطان ایجاد کرده است؛ با این حال واکنش‌های التهابی در بافت‌های سالم اغلب عوارض جانبی را در پی داشته است که می‌تواند جدی باشد و منجر به قطع دائمی درمان شود. این سمیت هنوز به درستی درک نشده و مانع اصلی استفاده از روش ایمنی درمانی است.

دانشمندان دانشگاه ژنو (UNIGE)، سوئیس و دانشکده پزشکی هاروارد موفق شده‌اند تفاوت بین واکنش‌های ایمنی مضر و سلول‌های تومور را هدف قرار دهند. در حالی که مکانیسم‌های ایمنی مشابه هستند، جمعیت سلول‌های مختلف متفاوت است. این مطالعه که در مجله Science Immunology منتشر شده است، می‌تواند منجر به درمان‌های هدفمند، موثر و بهتر برای بیماران سرطانی شود. این روش با تحریک گسترده سیستم ایمنی بدن بیمار، جان بسیاری را نجات داده است.

میکائیل پیتت، دارنده کرسی بنیاد ISREC در انکو ایمونولوژی در گروه آسیب شناسی دانشکده پزشکی UNIGE، می‌گوید: هنگامی که سیستم ایمنی بدن به این شدت فعال شود، واکنش التهابی ناشی از آن می‌تواند اثرات مضر داشته و گاهی به بافت سالم آسیب جدی برساند. ما می‌خواستیم بدانیم که آیا بین یک پاسخ ایمنی مطلوب که هدف آن از بین بردن سرطان است و یک پاسخ ناخواسته که می‌تواند بر بافت سالم تاثیر بگذارد، اختلافاتی وجود دارد یا خیر. شناسایی عناصر متمایز بین این دو واکنش ایمنی امکان توسعه رویکرد‌های درمانی جدید، موثرتر و کمتر سمی را فراهم می‌کند.

دانشمندان با استفاده از نمونه‌های بیوپسی کبدی از بیماران تحت درمان با CHUV و HUG که دچار چنین واکنش‌های سمی شده بودند، مکانیسم‌های سلولی و مولکولی را بررسی کردند تا شباهت‌ها و تفاوت‌ها را نشان دهند.

به نظر می‌رسد در یک واکنش سمی مربوط به ایمنی درمانی، دو نوع سلول ایمنی (جمعیت ماکروفاژ و نوتروفیل) مسئول حمله به بافت سالم هستند، اما در از بین بردن سلول‌های سرطانی نقش ندارند. در مقابل نوعی سلول دیگر (جمعیتی از سلول‌های دندریتیک)، در حمله به بافت سالم نقش ندارد، اما برای از بین بردن سلول‌های سرطانی ضروری است.

پیتت توضیح می‌دهد: درمان‌های ایمنی می‌توانند باعث تولید پروتئین‌های ویژه‌ای شوند که سیستم ایمنی بدن را تهدید کرده و پاسخ التهابی ایجاد می‌کنند. در تومور این پروتئین‌ها مورد استقبال قرار می‌گیرند، زیرا به سیستم ایمنی بدن اجازه می‌دهد سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. در بافت سالم وجود همین پروتئین‌ها می‌تواند منجر به تخریب سلول‌های سالم شود. این واقعیت که این پروتئین‌های التهابی توسط سلول‌های مختلفی در تومور‌ها و بافت‌های سالم تولید می‌شوند، یافته جالبی است.

سلول‌های دندریتیک بسیار نادر هستند در حالی که ماکروفاژ‌ها و نوتروفیل‌ها شیوع بیشتری دارند. برخی از ماکروفاژ‌ها از مراحل رشد جنینی در بیشتر اعضای بدن ما وجود دارند و در طول زندگی ما در آنجا باقی می‌مانند. برخلاف تصور قبلی این ماکروفاژ‌ها لزوما التهاب را مهار نمی‌کنند، اما هنگامی که توسط روش‌های ایمنی درمانی تحریک می‌شوند، می‌توانند یک واکنش التهابی مضر را در بافت سالم محل زندگی خود ایجاد کنند و روشن کنند که چرا سمیت می‌تواند اندام‌های مختلف را تحت تاثیر قرار دهد.

 

زمانی که ماکروفاژ‌ها توسط دارو‌ها فعال می‌شوند، پروتئین‌های التهابی تولید می‌کنند. این‌ها به نوبه خود نوتروفیل‌ها را فعال می‌کنند که واکنش سمی را انجام می‌دهند. پیتت می‌گوید این امکان محدود کردن عوارض جانبی ایمنی درمانی با دستکاری نوتروفیل‌ها را فراهم می‌کند.

تیم تحقیق با مطالعه واکنش‌های ایمنی موش‌هایی که فعالیت سلولی آن‌ها با استفاده از ابزار‌های ژنتیکی تعدیل شده بود، کشف آن‌ها را تایید کردند. آن‌ها توانستند روزنه‌ای را شناسایی کنند که می‌تواند برای از بین بردن این عوارض جانبی مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع، نوتروفیل‌ها برخی از فاکتور‌ها را برای توسعه سمیت تولید می‌کنند، از جمله TNF-α که می‌تواند یک هدف درمانی باشد.

پیتت می‌گوید مهارکننده‌های TNF-α در حال حاضر برای تعدیل پاسخ ایمنی در افراد مبتلا به آرتروز استفاده می‌شود و شاید بتواند در شرایط سرطانی برای مهار اثرات سمی نوتروفیل‌ها در طی ایمونوتراپی مفید باشد؛ علاوه بر این، مهار نوتروفیل‌ها می‌تواند یک روش موثرتر برای مبارزه با سرطان باشد؛ علاوه بر ایجاد پاسخ سمی، برخی از این سلول‌ها رشد تومور را نیز تقویت می‌کنند؛ بنابراین با کنترل آن‌ها می‌توانیم یک اثر مفید دو برابر داشته باشیم: غلبه بر سمیت در بافت‌های سالم و رشد سلول‌های سرطانی.