از جمله پدیده های طبیعی که طی سال های اخیر برخی نشانه های آن در گلستان آشکار شده، ریزدگرد است که طبق بررسی کارشناسان از صحرای قره قوم ترکمنستان برخاسته اما آرام آرام این پدیده به محدوده جنگلی منطقه جنوبی گلستان نیز رسیده است.
تغییرات آب و هوایی سال های اخیر، افزایش دما که در برخی روزها به حدود ۵۰ درجه نیز رسید و وزش بادهای شدید، امکان مشاهده ریزگرد در برخی مناطق به خصوص بخش های شمالی گلستان را افزایش داد.
نوربخش داداشی مدیرکل هواشناسی گلستان در تایید گسترش ریزگرد در استان گفت: طی ۳۰ سال اخیر تغییرات اقلیمی ( افزایش دما، کاهش بارش ها، افزایش تبخیر، بی نظمی در بارش ها) در گلستان شدید بوده و پیامدهای منفی ناشی از آن بیشتر شده است.
در این پیوند، گزارش اداره کل منابع طبیعی گلستان حاکی است که در حال حاضر در ۳۰۶ هزار هکتار معادل نزدیک به ۳۴ درصد از مساحت عرصه های طبیعی این استان اثرات بیابان وجود دارد.
براساس این گزارش، اراضی در معرض بیابانی شدن گلستان در حوزه شهرستان های گنبدکاووس، مراوه تپه، گمیشان و آق قلا قرار دارد و بر این اساس نباید بیابان زایی در گلستان را ساده قلمداد کرد.
یک کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با اشاره به این که صحرای قره قوم ترکمنستان از عوامل اصلی ایجاد بیابان در این استان محسوب می شود گفت: علاوه بر آن، خشکسالی سال های اخیر و فشار زیاد در بهره برداری از این عرصه ها، احتمال تبدیل مراتع شمال استان به بیابان را افزایش داده است.
ابوطالب قزلسفلی به خبرنگار ایرنا افزود: تلاش برای سرمایه گذاری و توجه به بیابان زدایی در گلستان باید تقویت شود و نباید فکر کنیم به دلیل سکونت در استانی سبز، از امکان هجوم گرد و غبار در امان هستیم.
وی بر تقویت جذب اعتبار از محل منابع مختلف به ویژه مشارکت گرفتن از بخش خصوصی برای مقابله با بیابان زایی گلستان تاکید کرد و افزود: با منابع دولتی اندک، جلوگیری از تبدیل ۳۰۰ هزار هکتار عرصه منابع طبیعی در معرض آسیب استان به بیابان، حدود یک قرن زمان خواهد برد.
وی معتقد است: با سرمایه گذاری در حوزه مقابله با بیابان زایی در شمال گلستان می توان معیشت مرزنشینان استان را تامین کرده و مانع مهاجرت آنان شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان نیز گفت: طرح نجات ۵۰ هزار هکتار از بیابان‌های استان در قالب برنامه پنج ساله برای اجرای پروژه‌های آبخیزداری و احیا، آماده واگذاری به بخش خصوصی است.
عبدالرحیم لطفی ادامه داد: طبق برآورد اولیه، نجات هر هکتار مرتع در خطر بیابان زایی گلستان به بیش از ۳۵ میلیون ریال اعتبار نیاز است.
به گفته وی برای سرعت بخشیدن به طرح های بیابان زدایی گلستان، اعتبارات دولتی به تنهایی پاسخگو نبوده و نیاز به مشارکت دستگاه های غیردولتی و بخش خصوصی که در این مناطق با تملک اراضی مشغول فعالیت هستند، وجود دارد.
وی افزود: زمستان پارسال از محل اعتبارات دولتی و مشارکت بخش خصوصی از جمله تعاونی مرتعداران منطقه در چهار هزار و ۵۰۰ هکتار طرح مقابله با بیابان زایی با اجرای پروژه های ایجاد هلالی آبگیر، کپه کاری، بذرپاشی و بوته کاری، اصلاح و احیا و قرق مراتع به اجرا در آمد.
لطفی اضافه کرد: حدود ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی مناطق شمالی و مرزی استان گلستان در معرض بیابانی شدن و تبدیل به دشت رسوبی شور قرار دارد که ۵۰ هزار هکتار آن در اولویت اجرای پروژه های آبخیزداری از جمله بوته‌کاری، ایجاد ذخیره نزولات آسمانی، بذرپاشی، بانکت بندی (تامین آب در مناطق خشک با احداث جوی های کوچک افقی که در روی خطوط میزان قرار می گیرند) و ایجاد باد شکن (کنترل ریزگردها) شناسایی شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: انتفال و غرس نهال در حدود ۳۰۰ هکتار از اراضی گنبدکاووس، مراقبت و آبیاری ۷۷۰ هکتار از اراضی گنبدکاووس،مراوه تپه و آق قلا، حفاظت و قرق سه هزار و ۵۰۰ هکتار در گنبدکاووس و مراوه تپه و مدیریت چرا در ۲ هزار هکتار از مراتع گنبدکاووس و آق قلا از جمله برنامه های بخش مرتع و بیابان این اداره کل در مقابله بیابان زایی و خشکسالی در سال جاری است.
وی همچنین اجرای پروژه مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه پایدار روستایی ( ترسیب کربن ) در ۲۷ هزار و ۴۱۷ هکتار شامل ۱۳۰ هکتار نهال‌کاری، مدیریت هرزآب (بانکت بندی) در ۴۰ هکتار،علوفه کاری یا بذر پاشی یونجه در ۳۰ هکتار، زراعت چوب در ۴۰ هکتار، ایجاد باغچه گیاهان دارویی در سه هکتار، اجرای کشاورزی حفاظتی در ۱۱ هکتار، اجرای پروژه مدیریت پسماند در پنج روستا، پیگیری مقدمات راه اندازی بوم گردی در ۲ روستا، راه اندازی ۲ صندوق اعتباری خرد روستایی و تشکیل ۹ کمیته توسعه روستایی در گالیکش و مینودشت را از دیگر برنامه های این اداره کل عنوان کرد.
با این وجود، کارشناسان و مسوولان مرتبط با حوزه مقابله با بیابان زایی در گلستان معتقدند: تدوین سیاست های کشاورزی و سازگاری با اقلیم منطقه، توسعه همکاری های بین المللی در حوزه مقابله با خشکسالی و گرد و غبار، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، تکمیل ایستگاه سنجش هواشناسی گرد و غبار و افزایش و اجرای مدیریت ریسک با خشکسالی و سیل در گلستان باید جدی گرفته شود.
گلستان دارای تنوع اقلیمی از نیمه مرطوب معتدل تا نیمه خشک، گرم و سرد بوده و منابع طبیعی آن شامل کوهستان‌های مرتفع، دشت هموار، مناطق پست و شوره زار و دریا است.
اراضی زیر پوشش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزون بر یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۲۴۴ هکتار بوده که شامل ۴۵۲ هزار هکتار جنگل، ۸۶۲ هزار هکتار مرتع، ۲۰ هزار هکتار اراضی ساحلی و اراضی مستثنیات و ۶۲ هزار و ۴۲۰ هکتار اراضی موات است.
در گلستان یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفر در ۳۳ نقطه شهری و هزار و ۷۵ روستا سکونت دارند که از طریق کشاورزی و دامپروری تامین معاش می کنند.
