پدیده سگ‌گردانی که طی دهه‌های گذشته به عنوان رفتاری غریب در کوچه و خیابان‌های شهر توسط تعداد محدودی از افراد انجام می‌شد، طی چند سال اخیر به عنوان یک معضل آشنا و در حال پیشرفت که زمینه‌ساز سلب آسایش شهروندان شده، شناخته می‌شود. بسیاری از شهروندان نسبت به این پدیده گلایه‌مند هستند؛ گلایه‌ای که بحق بوده و باید برای آن راه چاره یافت. اینکه برخی افراد علاقه به نگهداری از حیوانات خانگی بویژه سگ دارند، محور این گزارش نیست اما نحوه نگهداری و جلوگیری از آسیب رساندن این حیوانات به دیگر شهروندان وعدم رعایت حقوق مردم نکته‌ای اساسی و قابل توجه است که باید برای آن تدبیر کرد.
به گزارش وطن امروز متاسفانه طی سال‌های اخیر گرایش به نگهداری سگ‌ها از حالت عادی خارج شده و علاقه‌مندان به این حیوان به سمت نگهداری از سگ‌هایی با ترکیب ژنی «گرگ و سگ» یا دیگر نژادهای عظیم‌الجثه و وحشی رفته که این موضوع می‌تواند زنگ خطری برای سلامت شهروندان به حساب آید. گاه حمله این نوع سگ‌ها به انسان‌ها خبرساز شده که نمونه‌هایی از آن را می‌توان با یک جست‌وجوی ساده در اخبار مشاهده کرد.
برای مثال، سال گذشته خانمی باردار در حالی که قصد فرار از دست یکی از این سگ‌های خانگی را داشت به زمین خورد و فرزندش سقط شد. همچنین آبان‌ماه سال گذشته جوانی 28ساله از اهالی اصفهان به منظور محافظت از خواهرزاده خردسالش از حمله سگی که بدون نظارت رها شده بود، سنگی را به سمت آن پرتاب می‌کند که مالک سگ در پاسخ به این واکنش مبادرت به ایراد ضرب‌وجرح با چاقو و در نهایت قتل آن جوان می‌کند.
توجه به این نکته نیز ضروری است که عموما برخی صاحبان سگ‌های عظیم‌الجثه به دنبال نمایش قدرت هستند که در این زمینه نیاز است دستگاه‌های متولی، نظارتی دقیق و جدی داشته باشند، چرا که در صورت بروز هرگونه حادثه و حتی حمله احتمالی این سگ‌ها به افراد، چارچوب قانونی مشخصی جهت پیگیری وجود ندارد. با توجه به حساسیت موضوع سگ‌گردانی در جامعه به نظر می‌رسد مجلس شورای اسلامی، شورای شهر، قوه قضائیه و نیروی انتظامی باید در این زمینه وارد عمل شده و قانون لازم و جامعی را تدوین کنند. تعریف شدن حدود و ثغور استفاده از حیوانات خانگی در قانون می‌تواند حجم بالایی از آشفته‌بازار حیوانات خانگی را سامان بخشیده و بار دیگر آرامش را به بوستان‌ها و معابر شهری بازگرداند.
هم‌اکنون در آمریکا و اروپا قوانین محکمی در زمینه استفاده از حیوانات خانگی وجود دارد و در صورتی که آن حیوان موجب آسیب به شهر یا فرد شود، قانون به صورت جدی با صاحب آن برخورد می‌کند. این در حالی است که در ایران قوانین خاصی در این زمینه وجود ندارد جز چند تابلو در ورودی پارک‌ها که ورود حیوانات به پارک را ممنوع اعلام می‌کند.
آنچه در پارک‌های کشور ما می‌گذرد حکایت از آن دارد که نه آن تابلو نصب‌شده در ورودی پارک قدرت اجرایی دارد و نه قانونی برای جلوگیری از سگ‌گردانی در پارک‌ها در نظر گرفته شده است. لذا با توجه به افزایش آمار سگ‌گردانی در پارک‌ها و بوستان‌ها، دیگر این اماکن نه‌تنها محلی برای آرامش و تمدد اعصاب خانواده‌ها به حساب نمی‌آیند، بلکه به محلی برای ایجاد ترس و دلهره آنان مبدل شده‌اند. البته غیر از پارک‌ها، رواج سگ‌گردانی در خیابان‌ها و معابر نیز یک فضای دلهره و وحشت را برای شهروندان، بخصوص کودکان و زنان ایجاد کرده است.
حال سوال این است: با توجه به اینکه امنیت جانی و روانی شهروندان تا به این حد در مخاطره است، آیا نباید قانون جامعی در این زمینه به تصویب برسد؟
متاسفانه با وجود تمام این چالش‌ها، روز گذشته خبری از شورای پنجم شهر تهران مخابره شد که بر اساس مصوبه آن شورا، صرفا سگ‌گردانی در محل بازی کودکان در بوستان‌های پایتخت ممنوع است و همچنان پارک‌ها برخلاف قانون شاهد حضور افرادی که علاقه به سگ‌گردانی دارند، خواهند بود.
آیا با این قانون می‌توان امنیت روانی افراد را در پارک‌ها تامین کرد آن هم در حالی که پیش از این اکثر شهروندان از شرایط به وجود آمده در پارک‌ها به خاطر سگ‌گردانی گلایه‌مند بوده‌اند؟
گفتنی است این طرح مبهم و بی‌اساس در شورای شهر پنجم از سوی حجت نظری مطرح شده و با قید یک فوریت به تصویب رسیده است. وی در دفاع از این طرح گفت: به طورکلی در حال حاضر در اکثر بوستان‌های پایتخت یا می‌توان گفت همه بوستان‌ها، با وجود ممنوعیت حضور حیوانات، حیوان‌گردانی اتفاق می‌افتد و این موضوع ممکن است با مخالفت بسیاری از شهروندان مواجه باشد. وی در ادامه تأکید کرد: باید جایی برای بازی کودکان و آرامش آنها فراهم کنیم، چرا که به دلیل افزایش ورود حیوانات خانگی، بسیاری از خانواده‌ها برای حضور در بوستان‌ها با چالش مواجه شده‌اند. وی گفت: این طرح ناظر بر سلامت کودکان و خردسالان است و از باب اجرای مصوبه شهر دوستدار کودک و تأمین سلامت شهروندان باید اجرایی شود.
* مخاطره سگ‌گردانی در شهر
موضوع سگ‌گردانی چالشی مهم و حادثه‌ساز است که تاکنون به آن در جامعه توجهی نشده و در صورتی که این موضوع به صورت جدی مورد بررسی قرار نگیرد، می‌تواند زمینه‌ساز مخاطرات جدی حتی در حوزه بهداشت و سلامت شهروندان باشد. استاد دانشگاه و فعال محیط‌زیست در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» درباره رعایت حقوق حیوانات و مخاطرات سگ‌گردانی در شهر گفت: هر موجود زنده‌ای حق حیات دارد و نیازمند یک زندگی کیفی و غریزی است، بنابراین حقوق حیوانات به هر شکل ممکن باید رعایت شود به شرط اینکه لطمه‌ای به زندگی بشر وارد نشود.
پیمان محمدزاده با بیان اینکه 19 آذرماه روز جهانی حقوق حیوانات است، گفت: در ایران قانون مدونی برای حمایت از حیوانات وجود ندارد. این خلأ را می‌توان از نوع حضور حیوانات در شهر دریافت. متاسفانه به حیوانات خانگی بویژه سگ‌ها نگاه ابزاری می‌شود و گاه افراد برای نمایش خود از این حیوانات استفاده می‌کنند. این نمایش می‌تواند برای افرادی که در مجاورت آن قرار می‌گیرند خطرآفرین باشد یا ترس و واهمه‌ای را برای آنان ایجاد کند. وی در پاسخ به این سوال که آیا با توسعه جوامع شهری دیگر نیازی به نگهداری از سگ وجود دارد یا خیر، گفت: استفاده از سگ و گربه در محیط‌های روستایی رایج بوده و هست اما امروز بعضی با هدف پر کردن خلأ‌های عاطفی و نیازهای روحی و همچنین به دلیل فاصله‌گیری از بچه‌آوری و... رو به نگهداری از این حیوانات آورده‌اند.
فعال محیط‌زیست تاکید کرد: هرچند احساس داشتن به یک حیوان موضوع بدی نیست اما این رویکرد از هر نظر اشتباه است، چراکه چنین پدیده‌ای علاوه بر اجحاف در حق حیوانات، نارضایتی‌هایی را برای مردم نیز ایجاد می‌کند. حیوانات خانگی قربانی دست‌اندازی و بهره‌کشی صنعت بی‌رحمانه‌ای هستند که آنها را بازیچه تفنن و سرگرمی بشر کرده است.
وی تاکید کرد: یقینا پارک‌ها و خیابان‌های شهر به دلیل نوع طراحی‌ای که دارند نمی‌توانند پذیرای این حجم بالا از حیوانات باشند. از سوی دیگر قانون، ورود حیوانات به پارک‌ها را منع کرده است ولی ما می‌بینیم این قانون تاکنون به اجرا درنیامده و مردم از این موضوع ناراضی هستند. محمدزاده ادامه داد: سگ‌ها نیاز به گردش در بیابان، استفاده از نور آفتاب و... دارند که محبوس کردن‌شان در خانه‌های محقر و آپارتمانی و قرار دادن آنها در مکان تاریک جفا به حال آنهاست. از طرفی نگهداری این حیوانات در منازل از نظر شرعی و دینی نیز به دلایل مختلف اشتباه است.
علاوه بر این از حیث بهداشتی نیز سگ‌ها به دلیل بیماری‌های انگلی، کنه‌ها و ترشحات بزاقی می‌توانند خطرآفرین باشند، بنابراین نگهداری و گرداندن سگ‌ها در محیط‌های عمومی اقدامی نادرست است. وی با اشاره به اینکه متاسفانه با تغییرات ژنتیکی‌ای که توسط انسان روی سگ‌ها رخ داد گونه‌های جدیدی از این حیوان شکل گرفته است که تا سال‌ها قبل نمونه‌ای از آنها دیده نمی‌شد، بیان داشت: باید به این نکته هم توجه کرد که نوع توجه به گونه‌های حیوانی از سوی انسان گاه زمینه‌ساز از بین رفتن دیگر گونه‌های حیوانی می‌شود. برای مثال هم‌اکنون توجه ویژه‌ای به سگ‌ها و گربه‌ها می‌شود که همین موضوع باعث ازدیاد موالید آنها شده و عملا با افزایش جمعیت آنها دیگر گونه‌های حیوانی با مخاطره رو‌به‌رو می‌شوند.
