به گزارش همشهری آنلاین به نقل از خبرگزاری مهر، مینوش شعبانی، در خصوص عوارض طولانی مدت بعد از کرونا، اظهار کرد: با طولانی شدن پاندمی، به نظر می‌رسد کووید -۱۹ برای بیماران مبتلا، بعد از بهبود نیز گرفتاری‌هایی ایجاد می‌کند. البته بسیاری از بیماران خوشبختانه ریکاوری کامل پیدا می‌کنند، اما در درصدی از مبتلایان هم علائم ماندگار می‌شود.
وی ادامه داد: بسیاری از ارگان‌ها در جریان ابتلاء به کرونا درگیر می‌شوند و در کنار همه این ارگان‌ها، سیستم ایمنی و حتی روان بیماران نیز متحمل آسیب می‌شود. شرایط برای درصد کمی از افراد مبتلا که ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها برخی علائم را با خود همراه داشته باشند، کلافه کننده خواهد بود و عملکرد زندگی‌شان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شعبانی تصریح کرد: باید به این نکته توجه شود حتی مبتلایانی که در بیمارستان بستری نشده‌اند و افرادی که در فاز حاد بیماری نیازی به کمک گرفتن از پزشک پیدا نکرده‌اند، هم ممکن است دچار طولانی شدن همان علائم خفیف یا بعضاً پیدایش علائم جدید در طی هفته‌های بعد شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اطلاعات مرتبط با عوارض طولانی مدت کووید ۱۹ را بسیار محدود دانست و گفت: اطلاعات موجود، حاصل تلاش‌های دست و پا شکسته دو سه ماه اخیر و تجربه‌های پیشین از ویروس‌های هم خانواده کووید ۱۹، مثل سارس و مرس است. البته مطالعات متعددی در سراسر دنیا، از جمله ۶ مطالعه ۶ ماهه در انگلیس و یک مطالعه دو ساله در نیویورک در این خصوص آغاز شده است و در واقع باید منتظر گذشت زمان و حاصل این نتایج بود.
علایم تهدید کننده سلامت روان در دوران کرونا
شعبانی ادامه داد: در بیمارانی که بیماری اولیه شدیدتری داشتند و در نهایت هم در بیمارستان بستری شدند، عوارض بعد از کرونا و درگیری مزمن شدیدتری گزارش شده است. البته نه فقط در ریه، در تمام ارگان‌های مربوطه. در شواهد قبلی هم نشان داده شده که در بیماری‌ای همچون سارس، عوارض تا سال‌ها هم ادامه داشته است.
وی در ارتباط با عوارض مزمن کووید ۱۹، افزود: این عوارض ممکن است بعد از ماه‌ها، حتی بیشتر از ۶ ماه ادامه پیدا کند، اما انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا (IDSA) به طور دقیق عنوان می‌کند اگر بیشتر از سه هفته علائم با بیمار باشد، اصطلاح «نشانگان پس از کووید-۱۹ حاد» (Post-Acute Covid-19) و اگر بیشتر از ۱۲ هفته طول بکشد«نشانگان مزمن پس از کووید-۱۹» (Chronic Post Covid Syndrome) به آن اطلاق می‌شود.
شعبانی ادامه داد: بسته به شدت بیماری اولیه مریض و بستری شدن یا نشدن وی، نوع علائم مزمن متفاوت است. بیماری که در بخش مراقبت ویژه بستری شده و خدمات متعدد درمانی دریافت کرده باشد، خود به خود جدا از درگیری‌های ابتلاء به کرونا، عوارضی را تجربه خواهد کرد، از طرفی برای این دسته از بیماران، علائم پسا-کووید ۱۹ شدیدتر و احتمالاً طولانی‌تر خواهد بود.
متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، افزود: درصد بالایی از بیماران هم که بهبود پیدا می‌کنند، ممکن است این ریکاوری ظاهری و بالینی باشد و آسیب‌هایی به ارگان‌های آنها وارد شده باشد که ادامه دار شود.
شعبانی در خصوص علائم شایع که شامل درصد بالاتری از بیماران مزمن می‌شود، گفت: خستگی، تنگی نفس، سرفه، درد قفسه سینه، کاهش یا از دست دادن تمرکز، اختلالات حافظه، افسردگی، اختلالات اضطرابی و استرسی پس از حادثه، درد عضلانی، سردرد، تب‌هایی که قطع و وصل و بالا پایین می‌شود، از علائمی است که بیشتر گزارش شده است.
عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ادامه داد: پزشکان پیش بینی می‌کردند که این بیماری ویروسی باعث بروز مشکلات عدیده مزمن می‌شود، اما این موضوع اوایل پاندمی دغدغه مهمی نبود. در آینده نزدیک با حجم بالایی از این بیماران روبه رو خواهیم بود و شاید این رخداد دست کمی از سونامی نداشته باشد.
وی تصریح کرد: معما از مراجعه بیماران جوانی شروع می‌شود که مشکل خاص زمینه‌ای ندارند و در زمان ابتلاء به کووید -۱۹ هم علائم خفیفی را تجربه کرده اند. اینها مدعی هستند صبح‌ها با خستگی بسیار بیدار می‌شوم، وقتی به سرکار می‌روم اصلاً انرژی ندارم و کلافه هستم، همین شرایط موجب می‌شود به مرور زمان برخی اختلالات روحی و روانی، اضطراب و افسردگی در فرد ظاهر شود.
این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، در خصوص میزان شیوع این سندرم، گفت: طبق مطالعه‌ای که در کشور ایتالیا با تحت نظر قرار دادن جمعیت آماری ۱۴۳ نفر به مدت ۲ ماه بعد از اتمام فاز حاد بیماری، انجام شده، بالغ بر ۸۰ درصد از یک سری علائم رنج می‌بردند که از این تعداد حدود ۳۰ درصد آنها دو علامت و حدود ۵۰ درصد سه علامت به بالا به همراه داشتند. همچنین حدود ۴۵ درصد از کل این بیماران از کاهش کیفیت زندگی گله‌مند بودند.
وی افزود: بیمارستانی در پاریس نیز به طور میانگین هفته‌ای ۳۰ مورد نشانگان پسا-کووید گزارش می‌کند که اکثر آنها خانم‌هایی با حدود ۴۰ سال سن هستند.
به گفته شعبانی، خستگی، تنگی نفس، درد مفاصل، درد سینه، سرفه، اختلال چشایی و بویایی، خشکی چشم، قرمزی چشم، سردرد، خلط گلو، کاهش اشتها، درد گلو، سرگیجه، درد عضلانی و اسهال از شایع‌ترین علامت‌های مزمن است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ادامه داد: با توجه به اینکه تقریباً ریه اولین اندامی است که درگیر می‌شود، بسیاری از بیماران از طولانی شدن سرفه‌های خشک یا خلط دار شکایت می‌کنند. موضوع سرفه تحت حاد و مزمن به مدت ۳ تا ۸ هفته ناشی از ابتلاء به ویروس‌های تنفسی و برونشیت همیشه مطرح بوده است، اما به طور کلی طولانی شدن علائم، نیاز به ویزیت حضوری توسط پزشک را پررنگ‌تر می‌کند. البته بررسی تیمی از متخصصان نتیجه بهتری به همراه دارد.
وی با تاکید بر لزوم مراجعه حضوری به پزشک، افزود: افراد تا جایی که امکان دارد از ویزیت‌های تلفنی پرهیز کنند، چراکه بررسی برخی علائم خطر به صورت تلفنی امکان پذیر نیست.
شعبانی با اشاره به اینکه اکثر بیماران بستری بعد از ترخیص علائم ماندگاری را تجربه می‌کنند، گفت: در برخی مواقع دیده شده حتی بعد از گذشت یک ماه از بروز بیماری، اسکار بیش از یک سوم از بافت ریه را گرفته است. در مطالعه‌ای در اتریش نشان داده شده که ۸۸ درصد از بیماران بستری ۶ هفته بعد از ترخیص ضایعات واضحی داشته اند و در هفته دوازدهم این رقم به ۵۵ درصد کاهش یافته است.
وی اظهار کرد: زمانی که اختلال در عملکرد سیستم ایمنی رخ دهد، گویی تمام ارگان‌های بدن درگیر شده است. یکی دیگر از ارگان‌هایی که احتمال درگیری آن درجریان ابتلاء به کرونا بالاست، قلب است. در فاز حاد حدود یک سوم از افراد دچار علائم قلبی می‌شوند و بعد از ریکاوری، برخی مشکلات التهابی باعث می‌شود عوارض مزمن قلبی را شاهد باشیم. البته این اختلالات بیشتر افرادی که سابقه بستری دارند را درگیر می‌کند.
شعبانی در خصوص مشکلات نورولوژیک (عصب‌شناختی) ناشی از ابتلاء به کووید ۱۹، عنوان کرد: بر اساس مرور سیستماتیک چندین مقاله، به طور متوسط حدود ۲۰ درصد افراد سردرد را تجربه می‌کنند. این سردرد نمونه‌ای از علائمی اسن که قبلاً اشاره شد که لزوماً نمی‌توان تلفنی بیمار را ویزیت کرد و تشخیص افتراقی های مختلف دارد. باید شرح حال مناسب گرفته شود تا علت آن ریشه یابی شود. اختلالات سرگیجه در ۷ درصد و اختلال بویایی و چشایی در ۵ تا ۸ درصد افراد گزارش شده است. اینکه تا چه زمانی این علائم ادامه دارد، اصلاً مشخص نیست حتی ممکن است تا ۶ ماه هم با بیمار همراه باشد. علائمی همچون تشنج و سکته مغزی، علائم غیرشایعی هستند.
وی، مهم‌ترین عارضه را درگیری سلامت روان دانست و افزود: این مشکل نیاز به بررسی و اطلاع رسانی گسترده دارد.
شعبانی خصوص نشانگان خستگی مزمن نیز ادامه داد: خستگی مزمن و اختلال تمرکز قبلاً هم به دلایل ناشناخته و احتمالاً به دلیل ویروس‌های دیگر مطرح بوده ولی افراد مبتلا باید بدانند که با انجام بعضی کارها می‌توان سیر بهبودی را تسریع کرد؛ مثل رعایت برخی نکات بهداشتی، از جمله بهداشت خواب بسیار اهمیت دارد. همچنین ورزش نیز کمک کننده است. البته برای شروع ورزش بعد از گذر از دوران بیماری باید به برخی نکات توجه و در صورت امکان با پزشک مشورت کرد.
وی افزود: برای مثال اگر فرد مبتلا، ورزشکار باشد و بیماری بدون علامت حادی را هم تجربه کرده باشد، باید به تدریج بعد از حداقل یک هفته بدون هیچ علامتی، با نصف فعالیت قبل شروع کند. حال این زمان وقفه برای افرادی که عوارض ریوی و قلبی را تجربه کرده اند باید طولانی‌تر باشد و بر تمرینات تنفسی تمرکز کنند. همچنین افرادی که در جریان کرونا دچار التهاب عضله قلب شدند باید بعد از گذشت سه تا ۶ ماه از بهبودی، ورزش را شروع کنند.
به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، طب سوزنی، ماساژ، مصرف داروهای ضد افسردگی با دز کم و آرامبخش برای رف مشکل خواب تحت نظر پزشک و داشتن تغذیه سالم در کاهش نشانگان خستگی مزمن نقش بسزایی دارد.
وی در پایان اظهار کرد: استفاده از ماسک، رعایت فاصله گذاری اجتماعی، پرهیز از حضور در اجتماعات، داشتن خواب راحت و کافی، داشتن تغذیه سالم و ورزش هوازی حداقل سه روز در هفته، بهترین راه‌های پیشگیری از ابتلاء به کرونا است.
