گرمای بی سابقه هوا منجر به تشنگی درختان تهران شده است. تشنگی درختان تهران نیز برگ ریزان آنها را در میانه اولین ماه تابستان به همراه داشته و به نظر می رسد گرمای شدید هوا، منجر به خزان زودرس درختان تهران شده است. البته علی محمد مختاری، رئیس سازمان بوستان ها و فضای سبز شهرداری تهران در گفت و گو با رکنا تاکید کرد که این سازمان برای جلوگیری از خزان زودرس درختان در این گرمای طاقت فرسا، فاصله میان آبیاری درختان تهران را کاهش داده است؛ اقدامی که البته منجر به وارد شدن فشار بیشتری به منابع آب زیرزمینی تهران شده است، زیرا بخش اصلی فضای سبز تهران با استفاده از آب های زیرزمینی آبیاری می شود. در این شرایط البته شهروندان هم می توانند با جمع آوری آب های اضافه منازل خود و ریختن آنها پای درختان در جهت رفع تشنگی درختان تهران به شهرداری تهران کمک کنند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، ماه اول تابستان است و پاییز در شهر فرا رسیده؛ این را می توان از ریزش برگ درختانی فهمید که در بوستان ها و در حاشیه خیابان های شهر قرار گرفته اند؛ برگ ریزانی عجیب که معمولا باید از اواخر شهریور آغاز شود، اما در اوج گرمای تیرماه شروع شده است و این روزها تهرانی ها اگر نگاهی به زیر پای برگ های زرد و قهوه ای را می بینند که مشاهده آنها در این زمان از سال تعجب آور است و اگر به بالای سر خود نگاه کنند، درختانی را می بینند که بخش زیادی از برگ های خود را از دست داده اند.
اما چرا درختان تهران در میانه تیرماه به این حال و روز افتاده اند؟ کارشناسان محیط زیست مهمترین علت وقوع این اتفاق را گرمای بی سابقه هوا توصیف می کنند و تاکید دارند این گرما باعث شده است که با وجود افزایش حجم آبیاری درختان تهران در هفته های اخیر، برگ بسیاری از آنها روز به روز خشک تر شود. در واقع می توان گفت درختان تهران این روزها تشنه اند و همین تشنگی باعث شده است که برگ آنها زودتر از موعد ریخته شود.
البته علی محمد مختاری، رئیس سازمان بوستان ها و فضای سبز شهرداری تهران معتقد است که برگ ریزان این روزهای درختان پایتخت نشانه ای از خزان زودرس نیست، بلکه این روزها چون درجه حرارت هوا بیش از حد معمول تابستان هر سال بالا رفته است، نوعی تنش و شوک به گیاهان وارد می شود که موجب ریختن برگ آنها می شود، ولی نمی توان صرف ریختن برگ ها را به خزان زودرس تعبیر کرد.
مختاری در گفت و گو با رکنا اما از این مساله ابراز نگرانی کرد که تداوم این برگ ریزان در روزهای آتی می تواند منجر به خزان زودرس درختان پایتخت شود. او البته از این گفت که سازمان بوستان ها برای جلوگیری از این مساله، فاصله زمانی آبیاری بین درختان پایتخت را کاهش داده و به جای این که به آنها هر سه روز یک بار آب بدهد، فاصله زمانی این آبیاری را به دو روز یک بار رسانده است.
همچنین به گفته رئیس سازمان بوستان ها، این نهاد برای بهره وری بیشتر آبی که پای درختان پایتخت ریخته می شود، بخشنامه ای صادر کرده است تا ساعات آبیاری به زمان هایی منتقل شود که هوای شهر خنک تر است؛ براساس این بخشنامه آبیاری درختان فضای سبز و کنار خیابان در تهران در ماه های تیر و مرداد باید در ساعت های 5 تا 10 یا 17 تا 20 انجام می شود، زیرا اگر آبیاری درختان در فصل تابستان در زمان های گرم روز انجام شود، هم درختان آسیب می بینند و هم 50 درصد حجم آب تبخیر می شود.
او تاکید دارد با این روش هایی که سازمان بوستان های شهرداری تهران به کار برده است، اکنون با وجود گرمای بی سابقه هوا و تنش ایجادشده در گیاهان، هنوز عمده درختان پایتخت سبز هستند و مشکل چندانی از نظر خزان زودرس درختان در بوستان ها و فضای سبز تهران وجود ندارد و شهرداری تا حد امکان تلاش می کند تا درختان تهران دچار خزان زودرس نشوند.
مختاری در ادامه صحبت هایش به این مساله هم اشاره کرد که سازمان بوستان های شهرداری تهران برای صرفه جویی در منابع آبی، در آبیاری درختان پایتخت بیشتر از روش هایی مانند آبیاری قطره ای و آبیاری بارانی استفاده می کند که هم در جهت جلوگیری از هدر رفت آب موثر است و هم موجب می شود که آب مورد نیاز به درخت نرسد.
رئیس سازمان بوستان های شهرداری تهران این نکته را هم گوشزد کرد که این سازمان ناظران زیادی را به کار گرفته است تا بر نحوه آبیاری درختان پایتخت از سوی پیمانکاران شهرداری نظارت کنند تا این پیمانکاران در آبیاری درختان و صرفه جویی در این امر کوتاهی نکنند.
بیشتر حجم آبی که با استفاده از آن درختان فضاهای سبز و حاشیه معابر تهران آبیاری می شوند، از منابع آب زیرزمینی تامین می شود. اقدامی که به گفته مختاری، از سال 87 و براساس طرح جامع آب خام تهران آغاز شده است و البته براساس این طرح و تفاهم نامه ای که اخیرا میان شهرداری تهران و وزارت نیرو انجام شده، قرار است در افق 1410، بیشتر حجم آب مورد استفاده برای آبیاری درختان پایتخت از پساب تصفیه شده تامین شود و استفاده از آب های زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز حداقل به میزان 80 میلیون متر مکعب کاهش یابد.
هم اکنون اما آبیاری درختان تهران به وسیله چاه هایی انجام می شود که شهرداری در سال های گذشته در مناطق مختلف حفر کرده است و به گفته رئیس سازمان بوستان های شهرداری تهران، این سازمان بیش از 500 منبع ذخیره آب نیز برای شرایط بحرانی ایجاد کرده است که با استفاده از هدایت برف و باران، پر می شوند و چون این منابع به شبکه آب خام فضای سبز وصل هستند، حتی در صورتی که برخی چاه های شهرداری بسته شود، بازهم می توان از آب این چاه ها برای آبیاری فضای سبز استفاده کرد.
اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که وقتی در شرایط گرمای بی سابقه هوا، نیاز درختان شهر به آبیاری بیشتر می شود و سازمان بوستان ها فاصله میان زمان آبیاری درختان را کاهش می دهد، عملا حجم آب بیشتری از منابع زیرزمینی تهران مصرف می شود و همین مساله به تشدید فرونشست تهران دامن می زند.
نکته ای که مختاری ضمن اشاره به آن تاکید کرد: در حال حاضر هرچقدر نیاز آب فضای سبز بیشتر شود، استفاده از منابع آب زیرزمینی نیز افزایش می یابد؛ ولی ما به دنبال آن هستیم که هر چه زودتر استفاده از چاه ها را در آبیاری بوستان ها کنار بگذاریم و به جای آن، از پساب تصفیه شده در آبیاری فضای سبز استفاده کنیم تا به حد امکان، به کاهش سرعت فرونشست دشت ورامین و مناطق جنوبی تهران کمک کنیم.
رئیس سازمان بوستان های شهرداری تهران در همین راستا عنوان کرد: هم اکنون بخش زیادی از آبیاری گیاهان کمربند سبز اطراف تهران که وسعت آن حدود 44 هزار هکتار است، با استفاده از پساب تصفیه شده انجام می شود. البته ما در بخش زیادی از قسمت هایی که جنگل کاری کرده ایم، منابع آب مربوط به آبیاری آن را نیز در ارتفاعات ایجاد کرده ایم و آب را با استفاده از پمپ به این جنگل ها هدایت می کنیم.
وی در ادامه تصریح کرد: برنامه ما این است که تا افق 1410، استفاده از منابع آب های زیرزمینی را به میزان 80 میلیون متر مکعب کاهش دهیم و زمانی هم که بتوانیم تمام آبیاری فضای سبز را با استفاده از پساب تصفیه شده انجام دهیم، حتما این کار را انجام خواهیم داد.
مطابق آمارهایی که مختاری ارائه می دهد، هم اکنون سالانه 175 میلیون متر مکعب برای آبیاری بوستان ها، فضای سبز و پوشش گیاهی حاشیه معابر تهران مصرف می شود که از این میان 14 میلیون متر مکعب مربوط به پساب تصفیه شده و مابقی مربوط به منابع آب زیرزمینی است؛ در این میان قرار است در افق 1410، حجم آبیاری سالانه فضای سبز پایتخت به 210 میلیون متر مکعب برسد که البته بخش زیادی از این آب مربوط به پساب های تصفیه شده خواهد بود.
آن طور که رئیس سازمان بوستان های شهرداری تهران می گوید، علت افزایش حجم آبیاری گیاهان فضای سبز از 175 میلیون متر مکعب به 210 میلیون متر مکعب در 10 سال آتی نیز این است که هم در این مدت قرار است بر تعداد درختان اضافه شود و هم به دلیل این که در سال های آینده، دمای هوای تهران به دلیل نوسانات اقلیمی افزایش می یابد، نیاز درختان به آبیاری نیز بیشتر می شود.
برگ ریزان این روزهای درختان تهران را چه خزان زوردس بنامیم و چه تنش ایجادشده به علت گرمای هوا، نکته مهم این است که درختان پایتخت در حال حاضر تشنه هستند و علاوه بر این که شهرداری باید برای آبیاری مناسب آنها برنامه ریزی کند، شهروندان نیز وظیفه دارند که هرکدام به نوبه خود برای رفع تشنگی درختان در حد توانشان اقدام کنند.
در این باره باید توجه داشت که ما در طول زندگی روزمره خود آب های زیادی را در منازلمان به هدر می دهیم، از آبی که هر بار برای شستن برنج استفاده می کنیم تا آب زیادی که در هنگام شستن و میوه ها به هدر می دهیم. حال اگر هر کدام از خانواده ها بتوانند مثلا آب حاصل از شستن برنج یا میوه های خود را جمع آوری کنند و فقط درختان مقابل خانه خودشان را آبیاری کنند، قطعا بخش زیادی از تشنگی درختان حاشیه معابر رفع می شود.
این نکته ای است که رئیس سازمان بوستان ها و فضای سبز شهرداری تهران هم به آن اشاره کرد و اظهار داشت: مهمترین کاری که مردم می توانند برای درختان پایتخت انجام دهند، این است که آب های اضافی را که در طول فعالیت های روزمره شان جمع می شود، جمع آوری کنند و پای درختان جلوی خانه شان بریزند. البته بهتر است مردم این کار را در فصل تابستان در ساعات بعد از ظهر انجام دهند تا بخش کمتری از این آب تبخیر شود.
مختاری با اشاره به این که مدیران مجتمع های مسکونی نیز می توانند برای آبیاری فضای سبز داخل و جلوی مجتمع ها از پساب تصفیه شده استفاده کنند، عنوان کرد: مدیران این مجتمع ها می توانند از شرکت آب و فاضلاب تهران درخواست کنند که دستگاه تصفیه پساب در اختیار آنها بگذارد تا آنها به جای استفاده از آب شهری یا منابع آب زیرزمینی، برای آبیاری فضای سبز از پساب تصفیه شده استفاده کنند.
وی در پایان تصریح کرد: ما همچنین از همه مردم درخواست داریم برای کاهش فشار به منابع آبی تهران، تا حد امکان در مصرف آب صرفه جویی کنند و آب را به هدر ندهند، چون همه ما موظفیم که آب را برای آیندگان حفظ کنیم و اگر ما در صرفه جویی در مصرف آب کوتاه کنیم، آیندگان ما را نخواهند بخشید.
