به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به دلیل تغییر وضعیت شیوع ویروس کرونا و تشدید وضعیت در استان تهران، برگزاری این مراسم آیینی "مسلمیه" را در این آستان لغو کرد.
"مسلمیه" مراسمی است که هرسال در ماه ذی‌الحجه به مدت سه‌شب در شهرری برگزار می‌شود. آغاز این مراسم، شب هفتم ذی‌الحجه مصادف با شب شهادت امام‌باقر(ع) و پایان آن شب نهم مصادف با شب شهادت مسلم بن عقیل (ع) است. در این سه‌شب، هیئت‌ها و دسته‌های عزاداری شهرری و تهران، با حرکت در خیابان‌های اطراف حرم عبدالعظیم حسنی و اجتماع در آن، به نوحه‌خوانی و عزاداری می‌پردازند. مسیر متداول حرکت دسته‌ها از میدان حرم به بازار حضرت عبدالعظیم و از آنجا به حرم است. به نوعی این مراسم، طلیعه‌ی عزاداری محرم و صفر برای هیئت‌ها و مداحان تهران و ری است.
از عمر مراسم مسلمیه، بیش از 120 سال می‌گذرد. نخستین بانیان این مراسم هیئت‌هایی چون "جان‌نثاران صنف بزاز" و بعد از آن "نوباوگان قنات‌آباد" بودند و به‌تدریج هیئتهای دیگر مانند جامعه مداح تهران به آن افزوده شدند. از جاذبه‌های این مراسم، اجرای "چهارپایه‌خوانی" مداحان است که به‌طور سنتی در دسته‌روی‌های تاسوعا و عاشورای بازار تهران انجام می‌شود. مشهور است که بانی چهارپایه‌خوانی در مسلمیه، محمد عرب حائری مشهور به "حاج مرزوق" مداح عراقی ساکن ایران بوده است.
مراسم مسلمیه در سال گذشته، به دلیل شیوع ویروس کرونا بدون حضور جمعیت در حرم مطهر سیدالکریم برگزار شد. البته برخی از هیئتهای مذهبی با تجمع در اطراف این آستان مقدس، به برپایی روضه‌های دورهمی و راه‌اندازی دسته‌جات عزاداری پرداختند.
ستاد ملی کرونا در سال گذشته ابتدا، مجوز برگزاری مراسم مسلمیه در اطراف صحن سیدالکریم را صادر کرده بود اما چند ساعت پیش از برگزاری مراسم، خبر لغو این مراسم از سوی ستاد ملی کرونا اعلام شد.
حجت‌الاسلام جلالی معاون وقت سازمان تبلیغات اسلامی، این اقدام ستاد ملی کرونا را سختگیرانه اعلام کرد و در این باره گفت: قرار بود امشب (دوشنبه 6 مرداد 1399) مراسم مسلمیه توسط هیأت رزمندگان در جوار حرم سیدالکریم (ع) برگزار شود تا یک الگو برای برگزاری مراسم‌های محرم در فضای باز باشد اما با توجه به اینکه دوستان ستاد ملی کرونا، مجوز هم صادر کرده بودند ساعتی پیش از برگزاری آن، مجوز مراسم را لغو کردند. در حالیکه همه افرادی که در آن مراسم بودند اعم از سخنرانان و مداحان عزیز از افرادی‌اند که اهتمام ویژه‌ای به دستورات پزشکی و رعایت پروتکل‌ها دارند.
لغو مراسم مسلمیه در سال گذشته، این گمان را به وجود آورد که مراسم دهه اول محرم نیز با سختگیری‌های زیادی مواجه خواهد شد. سازمان تبلیغات اسلامی که مسئولیت صدور مجور برای هیئتهای مذهبی و البته عضویت در کمیته فرهنگی-اجتماعی وزارت کشور را بر عهده داشت به میدان آمد تا مسئله محرم را بررسی کند. جلسات متعددی در سازمان تبلیغات و وزارت بهداشت با حضور وعاظ، مداحان و صاحب‌نظران درباره چگونگی برگزاری مراسم دهه اول محرم برگزار شد اما حاصل آن، چیزی نبود که انتظار می‌رفت. ستاد ملی کرونا برخلاف آنچه مدنظر سازمان تبلیغات اسلامی بود، پروتکل‌های بهداشتی ماه محرم را صادر کرد. در این پروتکل که چند روز مانده به آغاز ماه محرم تدوین و صادر شد، برگزاری مراسم هیئت در فضای بسته ممنوع اعلام شده بود.
نوع مواجهه هیئتی‌ها اما با ابلاغیه ستاد ملی کرونا در نوع خود قابل تأمل بود، به‌ویژه زمانی که رهبر معظم انقلاب در جریان برگزاری مراسم ماه محرم سال گذشته صراحتاً اعلام کردند که باید از ابلاغیه‌های ستاد ملی کرونا تبعیت کنید. هیئتهای مذهبی نیز با اهتمام به فرمایشات رهبری، نشان دادند که چگونه یک سازماندهی مذهبی در جریان هیئت می‌تواند با تبعیت از ولی‌امر و نائب امام زمان (عج) مدیریت شود.
برگزاری مراسم عزاداری اباعبدالله‌الحسین (ع) در محرم سال گذشته در کنار اینکه مظهر ابراز ارادت و محبت شیعیان نسبت به آل‌الله بود، جلوه متفاوتی از جایگاه عقلانیت و مدیریت مجموعه هیئتهای مذهبی را به نمایش گذاشت.
رعایت پروتکل‌های بهداشتی با حفظ حق‌الناس و با این نگاه که فرد دیگری به این بیماری مبتلا نشود سبب شد تا هیئتی‌ها به‌عنوان مسئولیت‌پذیرترین افراد جامعه نسبت به این مهم اهتمام ویژه‌ای داشته باشند. این مسئله نظام‌مند در هیئت زمانی شکوفاتر شد که پیشوایان و بزرگان جریان هیئت اعم از سخنرانان و مداحان در رعایت پروتکل‌های بهداشتی و توصیه به اجرای ابلاغیه‌های وزارت بهداشت پیش‌قدم شدند؛ توجهی که البته مورد عنایت رهبر انقلاب نیز قرار گرفت و سبب شد تا ایشان از عملکرد آنها تقدیر کنند.
در این میان اما برخی به جهت بی‌دقتی و بی‌توجهی به جریانات رسانه‌های معاند و شبکه‌های ضدانقلاب که دوگانه نادرست سفر و عزاداری را راه‌اندازی کردند، به این مسئله ورود کردند؛ البته که بهتر بود اهتمام مسئولان، نسبت به انجام سفرهای غیرضروری به اندازه سختگیری در برگزاری مراسم عزاداری بالا بود اما اینکه دسته‌بندی مطلق و دوگانه کاذب و بی‌فایده حول این دسته‌بندی‌ها شکل بگیرد هم اتفاق درستی نبود.
هیئت‌ها با وجود توقف مراسم مذهبی تعطیل نشدند
محرم سال گذشته در شرایطی که به علت شیوع کرونا بسیاری از فعالیت‌ها و مراسمات معمول و روزمره از جمله برنامه‌های مذهبی تعطیل شدند، اما فعالیت نیروهای مذهبی و بچه‌هیئتی‌ها در مبارزه با کرونا با قدرت ادامه داشت تا آنجا که پویش "هیئت تعطیل نیست" رونق زیادی پیدا کرد.
نوآوری در برگزاری مراسمات عزاداری
در حالی که مردم از حضور در مراسم‌های متداول محروم بودند، تصاویر شهدا زینت‌بخش مجالس سیدالشهدا شده بود. محمود کریمی و دیگران این ابتکارات را به خرج دادند و به جای مخاطبان، شهدا میهمان این هیأت بودند. این اقدام با واکنش‌های مثبتی در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد و کاربران بسیاری این خوش‌سلیقگی را تحسین کردند.
روضه‌های خانگی، سادگی بسیاری دارد به‌طوری که با یک پذیرایی ساده مثل چای و قند هم می‌توان اقدام به برگزاری این روضه کرد تا بتوان از ثواب بسیار آن بهره‌مند شد. سال گذشته، روضه‌های خانگی احیاء شد و دوباره رنگ و بوی روضه‌های خانوادگی در خانه‌ها رونق گرفت. توصیه رهبر انقلاب به برگزاری مراسمات خانوادگی در ایام شیوع کرونا نیز سبب شد تا مردم مراسمات کوچک خود را دوباره برپا کنند. مردم در آن روزها، به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، جلسات مذهبی خود را در قالب حسینیه‌های مجازی برگزار کردند.
رهبر معظم انقلاب، سوگواری ملت در دهه اول محرم سال گذشته را پدیده‌ای در تاریخ کشور دانستند و افزودند: با وجود محدودیت‌های شدید ناشی از ویروس کرونا، مردم، گویندگان و مرثیه‌خوانان ضمن حفظ شور حسینی و تشکیل مراسم بزرگ معنوی، دستورالعمل‌ها را رعایت کردند که به‌عنوان یک مرید اهل‌بیت (ع) صمیمانه از همه عزیزان تشکر می‌کنم.
امسال نیز در آستانه ماه محرم و به دلیل اینکه موج پنجم کرونا بسیاری از شهرهای کشور را به وضعیت فوق‌العاده تبدیل کرده است، حرف و حدیث‌هایی برای برگزاری مراسم عزاداری در ماه محرم بالا گرفته است، تا جایی که حجت‌الاسلام قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی روز گذشته در جریان دیدار با مدیران هیئتهای محوری کشور با تأکید بر اینکه ما به دنبال رفع تکلیف نیستیم بلکه به دنبال انجام تکلیف خود به درستی و با روحیه مسئولیت‌پذیری هستیم، عنوان کرد: سال گذشته شاید تعدادی از هیأت‌ها تعطیل شد اما امسال اجازه نمی‌دهیم یک هیأت هم تعطیل شود و هر کاری می‌کنیم تا بستر برگزاری هیأت با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی فراهم شود.
البته اظهارات رئیس سازمان تبلیغات اسلامی واکنش‌هایی را هم به دنبال داشت، تا جایی که یکی از رسانه‌های داخلی در واکنش به سخنان قمی نوشت: "اینکه عزاداری‌های محرم و صفر نباید تعطیل شوند، حرف درستی است اما نکته مهمی که در سخنان رئیس سازمان تبلیغات اسلامی مغفول مانده شیوه برگزاری عزاداری‌هاست. چه هیأت‌های خانگی و چه هیأت‌های عمومی همه می‌توانند از امکانات ارتباط‌جمعی جدید که در اختیار همگان است و گستره بیشتری نیز دارد استفاده کنند و تمام عزاداری‌ها را پرشکوه و بدون کوچک‌ترین عارضه منفی برگزار کنند. اگر منظور رئیس سازمان تبلیغات اسلامی برگزاری عزاداری‌ها در قالب هیأت‌های تجمعی است، چنین چیزی قطعاً برخلاف شیوه‌نامه‌های کرونائی است و موجب انتقال ویروس و مرگ افراد زیادی می‌شود.
بنابراین، خودداری از برگزاری چنین هیأت‌هایی وظیفه دینی است و انجام وظیفه اصلی کسانی که دغدغه دین و حفاظت از شعائر الهی را دارند از این طریق رعایت می‌شود. به همین دلیل است که رهبری نیز تمام عزاداری‌های سال گذشته را بدون حضورمردم و با استفاده از ابزارهای تصویری و صوتی برگزار کردند. اگر می‌خواهیم دغدغه ایشان را رعایت کنیم، طبعاً باید از برگزاری عزاداری‌های تجمعی خودداری و با تغییر شیوه حضوری به تصویری برای حفاظت از شعائر الهی تلاش کنیم. اقتضای قانون‌مداری نیز همین است.
به هر حال، آنچه از مراسم عزاداری محرم 1442 ماندگار شد، صحنه‌های زیبای عزاداری باشکوه میلیون‌ها ایرانی بود که به تصدیق مسئولان وزارت بهداشت، اکثر قریب به اتفاق آنها به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و عمل به دستورات وزارت بهداشت ملزم بودند. حالا نیز این انتظار می‌رود با توجه به اینکه به روزهای حزن در ماه محرم نزدیک می‌شویم؛ امید است با همراهی بیشتر مردم و مسئولان، هم‌افزایی و همگرایی نمود بیشتری داشته باشد و با توجه به ظرفیت هیئتهای مذهبی و نقش نهادهای بهداشتی در کنترل ویروس کرونا، اقدامات مناسبی انجام شود. وجود برنامه‌هایی منسجم‌تر و هماهنگ‌تر توسط نهادهای رسمی به همراه فعالیت‌های مردمی برای آرامش روانی جامعه از الزاماتی است که باید هرچه بیشتر به آن توجه شود.
انتهای پیام/
