حجم نقدینگی از خردادماه ٩٧ تا خردادماه ١٤٠٠ سرعت رشد خود را از محدوده ٢٥درصد به محدوده ٤٠ درصد رسانده است. به عقیده کارشناسان اقتصادی سیاست‌های پولی و مالی در سال‌های تحریم و شیوع کرونا به شکلی بوده که تورم در اقتصاد ایران خودنمایی محسوسی داشته است و از آنجا که در بازه زمانی فوق نرخ دلار از محدوده ٤ هزار تومان حتی به محدوده ٣٣ هزار تومان هم رسید، نیاز به نقدینگی بنگاه‌ها را تشدید کرد. از همین رو با وجود اینکه ٦٥ درصد تسهیلات بانکی به سرمایه در گردش بنگاه‌ها تبدیل شده است، خبر چندانی از رشد اقتصادی نیست.
نقدینگی در اقتصاد ایران پای خود را روی گاز گذاشته و تخت گاز می‌رود، طوری که بر اساس گزارش‌های رسمی بانک مرکزی متغیر فوق در سال ٩٧ تنها حدود هزار و٥٨٠ هزار میلیارد تومان بوده که در خرداد ماه ١٤٠٠ این متغیر پولی به ۳ هزار و ٧٠٤ هزار میلیارد تومان رسیده است، از این‌رو امکان دارد نقدینگی خود را در پایان دولت حسن روحانی به مرز ٣ هزار و٩٠٠ هزار میلیارد تومان نزدیک کند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر دولت روحانی از ابزار انتشار اوراق مالی برای تأمین بودجه خود و همچنین شرکت‌ها بهره نمی‌برد، چه بسا نقدینگی حتی خود را به ٤ هزار و٥٠٠ هزار میلیارد تومان در پایان دولت کنونی می‌رساند، حال آنکه این متغیر در پایان دولت دهم، یعنی تقریباً هشت سال پیش تنها حدود ٥٠٠ هزار میلیارد تومان بود.
صاحب‌نظران، شرایط ناشی از تحریم، رکود، افزایش نرخ ارز ، برتری‌جویی هزینه‌های بودجه کشور نسبت به درآمدها و ضعف سرمایه بنگاه‌های بزرگ و متوسط اقتصاد و بالطبع وابستگی شدیدشان به منابع بانکی در بعد تأمین سرمایه در گردش، ناترازی ترازنامه سیستم پولی کشور و خروج سرمایه از کشور و شیوع کرونا را در رشد بی‌ضابطه حجم نقدینگی مؤثر می‌دانند.
سرعت رشد حجم نقدینگی در بازه زمانی خرداد ماه ٩٧ تا خرداد ماه ١٤٠٠ از محدوده ٢٥ درصد خود را به مرز ٤٠ درصد رسانده است. نکته قابل توجه آن است که سهم پول در این بازه زمانی از حجم نقدینگی به مرز ٢٠ درصد رسیده است و الباقی نقدینگی تحت قالب شبه‌پول در سپرده‌های مدت‌دار بانک‌هاست و بانک‌ها تقریباً ٦٥ درصد تسهیلات پرداختی به اقتصاد را صرف سرمایه در گردش بنگاه‌ها می‌کنند تا بتوانند سطح تولید و اشتغال را در فضای کسب و کار کنونی و هزینه‌های جهش یافته در حد ممکن حفظ کنند. در این میان شواهد نشان می‌دهد بخش زیادی از نقدینگی در اقتصاد ایران درگیر سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی است و برای ایجاد، نوسازی سیستم‌ها و زیرساخت‌های عمومی و توسعه بنگاه‌ها و خطوط تولید اقتصاد ایران نیاز به سرمایه جدید دارد.
رشد عجیب و خیره‌کننده
خبرگزاری فارس با انتشار آمارهای جدید بانک مرکزی گزارش داده است که حجم نقدینگی در ۱۲ ماهه منتهی به خردادماه امسال ۴/۳۹ درصد رشد داشته که نسبت به پایان اسفند ماه سال گذشته ۶/۶ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
طبق این آمار از خردادماه سال گذشته تا پایان خردادماه امسال هزار و ۴۶ هزار و ۹۲۴ میلیارد تومان و در سه ماهه اول امسال ۲۲۷ هزار و ۹۲۴ میلیارد تومان به حجم نقدینگی افزوده شده است. همچنین پایه پولی در سه ماهه اول امسال با رشد ۲/۹ درصدی به ۵۰۱ هزار و ۱۰۷ میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷/۳۰ درصد (۱۱۷ هزار و ۷۵۷ میلیارد تومان) رشد داشته است.
پایه پولی در سه ماهه اول امسال هم ۴۲ هزار و ۲۱۷ میلیارد تومان رشد داشته که طبق گزارش بانک مرکزی بخش عمده آن ناشی از تنخواه‌گردان بودجه ۱۴۰۰ بوده است، ضمن اینکه بانک مرکزی برای کنترل این رشد اقدام به فروش اوراق بدهی و جمع کردن بخشی از پایه پولی منتشر شده کرده است. براساس این آمار و ارقام، نرخ ضریب فزاینده در سطح عدد ۴/۷ قرار دارد.
