رانندگان حمل و نقل درون شهری و برون شهری ، قالی‌بافان، بافندگان، باربران، زنان سرپرست خانوار بد سرپرست، هنرمندان و نویسندگان ، رزمندگان معسر، خادمان مساجد و شاغلان صنایع‌دستی شناسنامه‌دار، سرپرست‌های این خانواده‌ها هستند؛ کارگران ۲۲ رسته شغلی ،که آن‌طور که فعالان کارگری می‌گویند، با لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه 1400، بیمه حدود دوسوم آن‌ها قطع خواهد شد.
ماجرا چیست؟
برای اطلاع از جزئیات ماجرا، باید به سال‌های 79 و 87 بازگردیم. در آن دوسال، دو طرح «بیمه اجتماعی پایه رانندگان» و «بیمه اجتماعی قالی‌بافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع‌دستی» مصوب شد و با فاصله زمانی دوساله، به اجرا درآمد. هدف این طرح‌ها، حمایت از فعالان این مشاغل بود و مقرر شد دولت بخش قابل‌توجهی از حق بیمه آن‌ها را پرداخت کند(13.5 درصد حق بیمه رانندگان و 20 درصد حق بیمه قالی‌بافان و...)، تا هم باری از روی دوش کارفرمایان برداشته شود و هم کارگران و هنرمندان فعال در این مشاغل در زمینه بازنشستگی و خدمات تامین اجتماعی، دغدغه کمتری داشته باشند. این حمایت قانونی، شامل کارگاه‌های زیر 5 نفر هم بود و با معافیت بیمه‌ای کارفرما، هم رونق اشتغال را به همراه داشت و هم تامین آینده کارگران. حالا اما چندسالی است که دولت تصمیم گرفته سهم خود از این حق بیمه را کمتر کند و در لایحه بودجه 1400 نیز همین رویکرد را دنبال کرده است؛ تصمیمی که فعالان کارگری معتقدند به قطع‌شدن بیمه این کارگران منجر خواهد شد.
تهدید زندگی حدود 2 میلیون بیمه‌شده
«اکبر شوکت» عضو هیئت امنای تأمین اجتماعی در گفت‌وگو با خراسان می‌گوید: «برآورد ما از این بیمه‌شدگان بیش از 2 میلیون نفر است که دولت باید برای پرداخت سهم خود از بیمه آن‌ها، برای سال آینده 22 هزار میلیارد تومان بودجه بگذارد اما آن‌چه در لایحه 1400 آمده، فقط 8500 میلیارد تومان است». شوکت ادامه می‌دهد: «حدود یک‌میلیون نفر از این بیمه‌شدگان رانندگان هستند، 300 هزار نفر قالی‌بافان‌اند و تعداد زیادی هم بیمه‌شدگانی هستند که در کارگاه‌های زیر 5 نفر کار می‌کنند که با قطع‌شدن سهم پرداختی دولت، باید همه حق بیمه را خود بیمه‌شدگان پرداخت کنند اما به هیچ‌وجه توانش را ندارند و طبیعتا با این روال، بیمه دوسوم آن‌ها، یعنی حدود 1.5 میلیون نفر قطع خواهد شد».
حداقل به22 هزار میلیارد نیاز است
شوکت درباره میزان بودجه موردنیاز این طرح هم می‌گوید: «وقتی حدود 2 میلیون نفر مشمول این بیمه‌ها هستند، با درنظرگرفتن حداقل حقوق و سهم بیمه‌ای دولت، باید حدود 22 تا 23 هزار میلیارد تومان بودجه برای آن درنظر گرفته شود. ما انتظار داشتیم در لایحه 1400 لااقل همین اعتبار واقعی روی کاغذ بیاید و بعد از آن پیگیر تخصیص آن باشیم، نه اینکه حتی در لایحه هم از آن صحبتی نشود و فقط 8500 میلیارد تومان در نظر بگیرد».شوکت می افزاید : در بودجه سال های قبل سقفی برای سهم دولت در این بیمه ها وجود نداشت و اعتبار آن از محل بدهی های دولت به تامین اجتماعی در نظر گرفته می شد اما در لایحه ۱۴۰۰ سقف ۸۵۰۰ میلیارد تومانی پیش بینی شده که نگران کننده است .
گفتند بیمه‌ها را قطع کنید!
شوکت این ادعا را هم مطرح می‌کند: «در جلساتی که با کارشناسان سازمان برنامه و بودجه داشتیم، خواستار افزایش بودجه شده‌ایم اما پاسخی که شنیدیم این بود که مبلغ درنظر گرفته‌شده، همین 8500 میلیارد تومان است و تامین اجتماعی هم بر اساس همین بودجه افراد را بیمه کند و بیمه بقیه را قطع کند!» وی با انتقاد از این رویکرد دولت می‌افزاید: «در سایر کشورها راهکار مناسبی برای تامین بودجه بیمه اقشار خاص پیش‌بینی شده که یکی از آن‌ها اخذ دقیق مالیات از صاحبان ثروت و سرمایه است، دولت ما هم اگر مشابه این طرح را اجرا کند، دیگر برای پرداخت سهم بیمه این مشاغل کمبود بودجه نخواهد داشت».
طی 2 سال، بیمه 200 هزار بافنده قطع شد
«عبدا... بهرامی» مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های فرش دستباف، یکی دیگر از دغدغه‌مندان این حوزه است که در گفت‌وگو با خراسان توضیحاتی را ارائه می‌کند: «حدود یک‌میلیون بافنده در کشور داریم که برای حمایت از آن‌ها، در سال 89 مقرر شد طی 10 سال همه آن‌ها تحت پوشش بیمه اجتماعی قرار بگیرند. این طرح در 3 سال اول به خوبی انجام شد و حدود 460 هزارنفر تحت پوشش قرار گرفتند اما از سال 93 به دلیل پرداخت‌نشدن سهم دولت، نه تنها ادامه طرح متوقف شد بلکه تامین اعتبار سهم دولت برای بیمه‌شدگان قبلی هم به مشکل برخورد، به همین دلیل طی سال‌های 94 و 95 بیش از 200 هزار بافنده به دلیل نداشتن توان پرداخت حق بیمه، از پوشش آن خارج شدند و اکنون فقط حدود 250 هزارنفر از بافندگان کشور بیمه هستند».
2 هزار میلیارد تومان چه شد؟
بهرامی یک سوال مهم نیز دارد؛ سوالی که به گفته خودش بعد از چندسال هنوز پاسخ آن را دریافت نکرده است: «200 هزار بافنده طی 5 سال حق بیمه خودشان را پرداخت کردند و بعد از آن به دلیل پرداخت‌نشدن سهم دولت، این بیمه قطع شد. در این 5 سال با احتساب سهم دولت، حدود 2 هزار میلیارد تومان به حساب تامین اجتماعی واریز شد؛ اما بعد از قطع‌شدن بیمه‌ها، چیزی بابت این 5 سال به بیمه‌شدگان پرداخت نشد و سازمان تامین اجتماعی توضیحی در این‌باره ارائه نکرد».
هیچ بیمه‌ای قطع نشده، مگر...
اما کارشناس دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نظر دیگری دارد و قطع بیمه این اقشار خاص را تکذیب می‌کند. «اسدی» در گفت‌وگو با خراسان می‌گوید: «طی سال‌های مختلف با مشکل تامین اعتبار و پرداخت سهم دولت از بیمه این افراد مواجه بوده‌ایم اما هیچ‌گاه سازمان تامین اجتماعی به این دلیل، بیمه آن‌ها را قطع نکرده است. بلکه قطع‌شدن بیمه‌ها دلایل مشخصی دارد، مثل واریزنشدن سهم پرداختی بیمه‌شده یا نتایج گزارش بازرسی‌های بیمه». وی همچنین درباره احتمال قطع‌شدن بیمه این افراد در سال آینده می‌گوید: «حتی با وجود مشکلات در تامین اعتبار و انقباضی‌بودن بودجه، رویکرد دولت هرگز این نیست که بیمه این گروه‌ها قطع شود و در صورت پرداخت‌کردن سهم بیمه‌شده، بیمه آن‌ها برقرار خواهد ماند». اسدی به این نکته نیز اشاره می‌کند که : «امسال هم طرح‌هایی برای حمایت بیمه‌ای از این گروه‌های خاص اجرایی شده است؛ از جمله تفاهم‌نامه مرکز ملی فرش ایران و صندوق بیمه روستاییان که طبق آن 400 هزار قالی‌باف و 150 هزار شاغل رشته‌های صنایع‌دستی، از حمایت این صندوق بهره‌مند می‌شوند».
پاسخ سازمان برنامه و بودجه به خراسان
با سخنگوی ستاد بودجه 1400 نیز گفت‌وگو می کنیم تا توضیحات او را درباره نقدهای واردشده به اعتبارات بیمه اجتماعی اقشارخاص در لایحه 1400 دریافت کنیم. «مژگان خانلو» پس از گفت‌وگو با خبرنگار خراسان، توضیحات مکتوب مربوط به این موضوع را برایمان ارسال کرد که بخشی از آن به این شرح است: «در لایحه بودجه سال 1400 کل کشور در بخش برنامه توسعه خدمات بیمه‌ای، بابت حق بیمه سهم دولت مربوط به بیمه پایه اجتماعی قالی‌بافان، بافندگان و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار، باربران، خادمین مساجد و رانندگان در مجموع با 20 درصد رشد نسبت به مصوب سال 1399، معادل 2070 میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی شده است و هیچ کاهش اعتباری نسبت به شرایط سال جاری اتفاق نیفتاده است». این پاسخ سازمان، ابهامات درباره وضعیت این بیمه‌شدگان را بیشتر می‌کند، چراکه نه تنها کم‌بودن بودجه پیش‌بینی‌شده را قبول ندارد، بلکه از افزایش 20 درصدی آن خبر می‌دهد.
بیمه شدگان را مضطرب نکنیم
مسلم اینکه، حاصل وضعیت موجود، اضطراب و نگرانی بیمه‌شدگانی است که به هیچ‌وجه توان پرداخت کل سهم بیمه را ندارند و اگر چتر حمایت دولت از سرشان برداشته شود، روزگار تلخی را پیش رو خواهند داشت. اتفاقی که باید جلوی آن را گرفت و اجازه نداد اجرای نصفه نیمه قانون و بده‌بستان‌های مالی دولت و تامین اجتماعی، خواب 1.5 میلیون بیمه‌شده و خانواده‌های آن‌ها را آشفته کند.
2323
