به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، گره‌های زرین قالی وقتی با تلفیقی از هنر و زیبایی‌های طبیعی طرح‌های بی‌بدیل و ماندگاری در تاریخ را به نام ایران و ایرانی در جهان به ثبت می‌رساند، ایران و ایرانی را به بالیدن به این افتخار فرامی‌خواند.
فرش تبریز به لحاظ قدمت، طرح، رنگ و نو بافت، یکی از قطب‌های ایران بوده و به تنهایی شاید الگوی نمونه‌ای از هنر ایرانی و بومی منطقه آذربایجان است.
در سال‌های اخیر، فرش ایران چه داخل و چه در خارج از مرزهای ایران دچار فراز و نشیب‌هایی شده که تسلسل و تزلزل جایگاه فرش ایران در بازارهای جهانی را رقم زده است.
تار و پود قالی بر دار بی مهری
چند سالی می شود که بازار قالی و قالیبافی دست خوش ناملایماتی ناشی از بی مهری مسئولان این حوزه شده است.
دود حاصل از این بی رونقی و کسادی تنها به چشم بافندگان و فعالان این حوزه رفته و شمارش معکوس نفس‌هایش در انتظار امداد رسانی است.
روزهای پر رونق این هنر صنعت ایرانی تنها در خاطره ها مانده و دارهای قالی که یکی پس از دیگری جمع آوری می شود.
شهر تبریز از دیرباز قطب تولید فرش دستباف ایران و منطقه بوده و هنرمندان و تجار ارزنده ای را در سال‌های دور و نزدیک در این حوزه پرورش داده است و اکنون منتظر بازگشت روزهای رونق بازار فرش دستباف است.
برای اینکه پاسخی برای سئوالات و اطلاعاتی از آخرین وضعیت بازار فرش به دست بیاوریم گفتگویی کوتاه با احد عظیم زاده رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز و عضو اتحادیه صادر کنندگان فرش دستباف ایران و نیز صادر کننده نمونه کشور و ایوب بشیری دبیر سابق ستاد فرش استان آذربایجان‌شرقی و نایب رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز داشتیم که در ادامه می آید.
گل بوته های پژمرده فرش تبریز
احد عظیم زاده رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستبافت تبریز آینده فرش دستباف ایران را روشن ترسیم کرده و می گوید : طرح های اختصاصی و نوع بافت منحصر به فرد فرش دستباف تبریز و ایران وجه تمایز اصلی در بازارهای جهانی بوده و در واقع مادر تولید و بافت فرش ایران عزیز ماست از این رو کسادی های موقت نمی تواند مانع رشد و رونق فرش دستباف تبریز باشد.
عظیم زاده اظهار داشت : در صورت حمایت مسئولان ذیربط و ایجاد گشایش در آینده ای نزدیک و همچنین رفع تحریم های فرش دستبافت امیدواریم تحریم های فرش دستبافت در چند ماه اخیر شاهد رونق دوباره این محصول خواهیم بود و به دنبال آن آزادی دارهای قالی از زندان توقف تولید را خواهیم داشت.
صادر کننده نمونه فرش دستباف کشور ادامه داد:با توجه به رفع موانع تولید و فروش و صادرات فرش دستبافت کم کم رونق گذشته را باز یافته و از یک سو افزایش تقاضا و از سوی دیگر به دلیل رکود بازار قیمت فرش دستبافت در دو سال گذشته کمترین افزایش را داشته و با توجه به این دو عامل میتوان گفت قیمت فرش دستبافت افزایش چشمگیری خواهد داشت.
نقش بازاریابی و بازارشناسی در صادرات فرش دستبافت
تولید کننده و صادر کننده فرش دستبافت ایران نقش بازاریابی و بازارشناسی و سلیقه‌یابی را پر اهمیت دانسته و ابراز داشت: ببینید در حال حاضر اکثر تولیدات شرکت های معتبر جهان از جمله خودروسازها با بررسی منطقه های مختلف و شناخت روحیات مردم و نیز مشاهده و بررسی وضعیت اقتصادی تولیدات خود را منطبق بر بازار تولید و عرضه می دارند و فرش دستباف این کالای استراتژیک و سرمایه ای نیز از این قاعده مستثنی نیست بر همین اساس شناخت بازار و بازاریابی مهمترین اصل اساسی قبل از تولید است.
وی کیفیت فرش دستبافت تبریز و ایران را بی رقیب تلقی کرد و افزود: فرش‌های آنتیک و قدیمی که از گذشتگان بر جای مانده است و امروزه موجبات بالندگی ما بوده و مهر تایید اصالت فرش دستبافت است و ادعای نوع بافت و کیفیت مواد اولیه را ثابت کرده است و اکنون نیز با گذشت هزاران سال در تکامل طرح و رنگ و کیفیت قدم برداشته است و به جرات میتوان گفت رقیبی برای فرش ایران در جهان وجود ندارد.
عضو اتحادیه صادر کنندگان فرش دستباف ایران ضمن تاکید بر حمایت های مسئولان از فرش دستبافت و به ویژه برگزاری نمایشگاه های بین المللی داخلی و خارجی گفت: ما بیش از ۳۰ سال در اکثر نمایشگاه های فرش دستباف بین‌المللی خارجی و داخلی شرکت داشته ایم و از زمان‌های برگزاری نمایشگاه نیز مطلع هستیم ولی در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا ویروس و از طرفی عدم حمایت مسئولان در بحث برگزاری نمایشگاه مخالف هستیم چرا که در وضعیت کنونی مسئولان ذیربط حمایتی نداشته و در اقدامی اجاره بها غرفه ها را نیز بیش از سه برابر نرخ تورم افزایش داده اند که این تطابقی با گفته هایشان مبنی بر حمایت از تولید و هنر صنعت اصیل کشور ندارد.
فرش، کالای استراتژیک و منجی اقتصاد تک محصولی
کارآفرین نمونه کشور در خصوص تولید و عرضه طرح های متنوع بیان کرد: فرش دستبافت تبریز و ایران طرح ها و نقشه های مصنوعی دارد که از دیرباز نقوش و طرح های منحصر به هر منطقه از ایران زمین بوده و هست ولی در حال حاضر تنوع در طرح می تواند در هم شکننده رکود باشد بنده با استفاده از این تریبون به تمام بافنده های عزیز توصیه می کنم از کپی برداری طرح خودداری کرده و تنوع در طرح را رعایت نمایند و خود را منحصر به چند طرح معروف که بافته می شود نکنند.
عظیم زاده از همکاری های رسانه ها در انتشار اخبار و اطلاعات حوزه فرش دستبافت گفت: فرش دستبافت تولیدات قشر محروم جامعه بوده و از طرفی کالای استراتژیکی به نام فرش دستباف می تواند منجی اقتصاد تک محصولی باشد از این رو تقاضای ما بر گسترش همکاری فی مابین بوده و امیدواریم با همکاری همدیگر بتوانیم مسیری امن برای رونق فرش دستباف ایران هموار کنیم.
فرش دستبافت می‌تواند در اینترنت به فروش برسد؟
ایوب بشیری نائب رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستبافت تبریز و فعال حوزه فرش دستبافت نیز در خصوص ارائه فرش دستبافت در فروش اینترنتی گفت: در آینده خواه یا ناخواه اکثر کسب و کارها و بازارهای فروش به فروش اینترنتی روی خواهند آورد و فرش هم از این قاعده مستثنی نیست از این رو باید ساز و کاری مناسب در پنجره ای ویژه برای فروش اینترنتی فرش دستباف تهیه شود.
بشیری با تاکید بر اینکه باید زیرساخت های مناسب برای فروش اینترنتی فرش دستبافت راه اندازی گردد، افزود: فرش یک کالای سرمایه ای بوده و قیمت فرش نسبت به سایر اجناس منزل بالاتر بوده و خریدارها معمولا با لمس و مشاهده عینی و نیز اطلاع از جزییات بافت و مواد اولیه اقدام به خرید محصول می‌نمایند پس بنابراین باید زیرساختی متناسب با ویژگی های فوق طراحی و ساخته شود.
واقعیت‌های پیدا و پنهان فرش دستبافت
این تولید کننده و بازرگان حوزه فرش دستباف با اشاره به واقعیت‌های پیدا و پنهان فرش دستبافت ادامه داد: سایت‌ها و فضای مجازی باید بتواند واقعیت های پیدا و پنهان فرش دستبافت را ارائه نماید برای مثال فرش دستبافی که با ریز ۶۰ رج ارائه می گردد باید تمام جزییات بافت اعم از اینکه فرش بافته شده دقیقا مطابق با رج عرضه شده هست یا نه؟ و اگر ایرادات احتمالی وجود دارد و نیز نوع متریال فرش باید ارائه گردد.
بشیری در بخش دیگری از این سخنانش به مساله عودت فرش در صورت عدم پسند مشتری اشاره کرده و بیان کرد: خریدار بابت خرید فرش هزینه ای بیشتر از سایر ملزومات در منزل پرداخت می‌کند پس باید هم برای امنیت خرید و پرداخت و هم در بحث عودت فرش خریداری شده در صورت عدم پسند اطمینان های لازم و راههای قانونی امن در نظر گفته شود.
تحویل فرش دستبافت درب منزل توسط پست در اقصی نقاط جهان
دبیر سابق ستاد فرش استان آذربایجان‌شرقی مسائل گمرکی فرش دستباف را حل شده تلقی کرده و ابراز داشت: اداره پست و گمرک ایران این تسهیلات را فراهم نموده اند تا بحث انتقال فرش دستباف از مبدا به مقصد را انجام داده و بدین منظور راه کارهای مناسبی هم در بحث پست دولتی و خصوصی چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور مشکل خاصی وجود ندارد و اگر مشکل گمرک در مقصد را نیز بتوانند حل نمایند می توان تحویل درب منزل توسط پست را در اقصی نقاط جهان و کشور به انجام رساند.
بشیری فروش اینترنتی فرش دستبافت را دارای مزیت و معایب دانسته و افزود: فروش اینترنتی در صورت تامین امنیت و ایجاد زیرساخت‌های مناسب می تواند فراتر از زمان و مکان عمل نماید چرا که شما می توانید به چندین زبان و به صورت ۲۴ ساعته محصول خود را به فاصله های دور دست این کره خاکی ارائه نمایید و البته معایبی نیز از جمله قطعی شبکه، عدم تطابق محصول با تصویر ارائه شده و امنیت لازم سایت ها نام برد.
وی ادامه داد: کنترل پیج ها و سایت های فروش فرش دستباف و ترسیم پلتفرم مخصوص فروش محصول( از جمله صدور فاکتور معتبر، سرتیفیکیت معتبر و حمایت های پس از فروش ) تحت تدابیر امنیتی و نظارت بر فروش توسط ارگان‌های ذیصلاح می‌تواند راهگشا باشد.
بشیری نقش تجار صاحب نام و بهره بردن از تجارب ارزنده تجار فرش را مهم دانسته و ابراز داشت: مطالعات میدانی و کسب اطلاعات بازارهای هدف از تجار صاحب نام و سلیقه یابی و بازارشناسی بر اساس داده‌ای این تجار می‌تواند بسیاری از راههای نرفته را گشوده و بازارهای جدیدی را ارائه کند.
نایب رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز گفت: سفارش پذیری بر اساس نیاز بازار و تولید محصولات مدرن با توجه به فرهنگ و نیاز بازار هدف و لحاظ نمودن قطعی آن در تولید محصول نهایی یکی از اصول اساسی تولید و فروش فرش دستباف تبریز و ایران در بازارهای جهانی است که باید همواره در حال به روز رسانی باشد.
قالیبافان بر دار رکود می‌تنند
اسماعیل جعفری بافنده فرش اهل تبریز شرایط فعلی فرش را مناسب ندانست و می گوید: بنده بیش از ۲۰ سال هست که بافنده فرش هستم و وضعیتی به وخامت حال حاضر فرش را تجربه نکرده بودم.
وی افزایش بی رویه قیمت مواد اولیه فرش دستبافت به خصوص ابریشم را غیرقابل قبول بیان داشته و افزود: از دو سال گذشته تاکنون تمام اجناس و اقلام و مایحتاج زندگی بیش از ۳ برابر افزایش قیمت داشته و مواد اولیه فرش نیز افزایش شدیدی داشته و این در ابریشم نیز بالغ بر ۴ برابر هست و این در حالی است که قیمت فرش بافته شده افزایش متعادلی با رشد سایر قیمت ها ندارد.
حسین فلاح فروشنده مواد اولیه فرش دستباف تبریز نیز وضعیت موجود را به ضرر بافنده قلمداد کرده و گفت: بافنده با محاسبه ای در خصوص قیمت مواد اولیه و دست مزد می کند با وضع موجود همخوانی ندارد برای مثال بافنده برای یک فرش ۶ متری حدود ۳۰ میلیون فقط هزینه مواد اولیه دارد در حالی که پس از ۷ ماه کار کردن بر روی دار قالی وقتی کار تمام شده و به فروش می رسد برای جایگزینی همان دار قالی بالغ بر نصف کل مبلغ باید هزینه مواد اولیه شود.
وی افزود: افزایش بی رویه قیمت مواد اولیه مخصوصا ابریشم بافنده‌ها و تولیدکنندگان را دچار تزلزل ساخته و دخل و خرج تولید باهم همخوانی ندارد ادامه این روند باعث کاهش تولید و جمع آوری دارهای قالی و نهایتا بیکاری بخش بزرگی از جامعه خواهد شد.
برزگر رئیس اتحادیه رئیس فروشان و رنگرزان فرش دستبافت تبریز معتقد است: تشکیلات جدید بماند برای بعد و فقط برای امروز کافی است مشکلات صادرات را برطرف کنند. این برنامه های چند نرخی بودن ارز و پیمان سپاری های مطالعه نشده صادرات را به صفر نزدیک کرده است.
او می گوید: اگر بگذارند صادر کننده به کارش برسد ، ما حتی با چند برابر شدن قیمت مواد اولیه هم کنار می آییم.وقتی بتوانیم فرش را با قیمت مناسب بفروشیم ، دخل و خرج را به گونه ای مدیریت می کنیم.
راه‌اندازی مرکز شتاب‌دهنده تخصصی فرش در آذربایجان‌شرقی / فعالیت 2 میلیون نفر در حوزه فرش
رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت: مرکز شتاب‌دهنده تخصصی فرش در آذربایجان‌شرقی راه‌اندازی می‌شود و در این استان تشکیل خانه خلاق فرش در حال بررسی و آماده‌سازی است.
فرحناز رافع اولویت نخست این مرکز را رفع موانع و مشکلات پیش روی بافندگان و ذی‌نفعان فرش دستباف برشمرد و اظهار داشت: با ایجاد شتاب‌دهنده تخصصی فرش دستباف، قصد داریم به بهبود فعالیت‌های R&D ( طراحی و توسعه ) حوزه‌های فرش دستباف کمک کنیم.
وی افزود: پیگیر هستیم ناحیه صنعتی یا شهر صنعتی در آذربایجان‌شرقی ایجاد کنیم که در آن صفر تا ۱۰۰ زنجیره ارزش لحاظ شود.
رئیس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه فرش دستباف متعلق به ایران و خاستگاه آن تبریز است، یادآور شد: آمار دقیقی از تولیدکننده‌ها، صادرکنندگان، فروشندگان و کسانی که در حوزه مواد اولیه کار می‌کنند در مرکز ملی فرش وجود دارد اما به دلیل اینکه سامانه جامعی برای این موضوع وجود ندارد، آمارهای ارائه شده توسط دستگاه‌های مختلف متفاوت است.
وی ادامه داد: با توجه به زیرساخت‌هایی که آماده شده است تا دو ماه دیگر یک سامانه قابل اتکا برای شناسایی فعالان حوزه فرش ایجاد و راه‌اندازی می‌شود.
رافع تصریح کرد: هم اکنون ۲ میلیون نفر در حوزه فرش فعال هستند که از این تعداد یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار نفر دارای شناسنامه، ۸۰۰ هزار نفر به عنوان شغل مکمل و ۱۹۱ هزار نفر در ۳۰ صنعت جانبی آن اعم از رنگرزی، رفوگری و قالیشویی مشغول به فعالیت هستند.
وی افزود: از این تعداد ۲۶۱ هزار نفر تحت پوشش بیمه هستند همچنین ۴۰۰ هزار نفر به بیمه روستایی معرفی شده‌اند و کارت عشایری برای آنان صادر خواهد شد.
رافع متذکر شد: با توجه به مصوبه بودجه ۱۴۰۰ در مجلس، دولت مکلف شده است تا قالیبافان را بیمه کند.
رئیس مرکز ملی فرش ایران با اشاره به حمایت‌های دولت از طریق ارائه تسهیلات کم‌بهره به فعالان این حوزه، بیان داشت: متاسفانه با توجه به اینکه ۱۰ درصد از تسهیلات کارا متعلق به قالیبافان است ولی فقط یک درصد از قالیبافان و تولیدکننده‌ها از تسهیلات استفاده کرده‌اند.
وی همچنین بااشاره به اینکه نوع بافت و طرح فرش در آذربایجان‌شرقی منطبق با سلیقه جهانی نیست، خاطرنشان کرد: نیاز به بررسی و مطالعه است تا اندازه، نوع، جنس، طرح و رنگ آن مطابق با سلیقه جهانی باشد و سلیقه کشورهای همسایه باید در فرش تبریز مورد توجه قرار بگیرد.
فعال‌سازی پایتخت جهانی فرش دستبافت در تبریز
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی از مشارکت دستگاه‌های اجرایی استان در فعال‌سازی دبیرخانه تبریز، پایتخت جهانی فرش دستبافت خبر داد.
احمد حمزه زاده با بیان اینکه نام تبریز سال ۱۳۹۴ به عنوان پایتخت جهانی فرش دستبافت در یونسکو به ثبت رسیده است، ادامه داد: با توجه به سبقه غنی آذربایجان به مرکزیت تبریز در تولید فرش‌های نفیس دستبافت توسط هنرمندان خوشنام و ماهر، سال ۹۴ این شهر به عنوان پایتخت جهانی فرش دستبافت در یونسکو به ثبت رسید و خانه کلکته‌چی (صلح‌جو) به عنوان دبیرخانه آن انتخاب شد.
صادراتی از عرش به فرش
فرش دستباف ایران یک هنر صنعت قدیمی و میراث ماندگار کشور است که همیشه در صدر بوده و امروز هم با وجود همه افت و خیزها و دشواری‌هایی که در فرآیند تولید و تجارت و صادرات آن وجود داشته و دارد اما همچنان در صدر است، به گونه‌ای که با وجود همه دشواری‌ها و مشکلات این صنعت به مدد پیشینه ارزشمند خود و نامدار بودن برند «پرشین کارپت» و حضور شبکه سنتی توزیع در بسیاری از بازارهای هدف و تلاش در راهیابی به بازارهای جدید پیشتاز این میدان است.
در حال حاضر مسوولان از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت گویا اعتقادی به فرش نداشته و ندارند و این در شرایطی است که فرش مانند بیمار ضعیف و نحیفی است که اگر بخواهند سلامت خودش را به دست بیاورد و دوباره راه بیفتد، کمک‌های اساسی می‌خواهد و باید رسیدگی و حمایت‌های جدی از آن بشود، برای این اتفاق باید اول به این نتیجه برسند که فرش به درد اقتصادی کشور می‌خورد و می تواند اشتغال‌زایی ایجاد کند و در ادامه می‌تواند صادرات گسترده‌ای داشته باشد.
فرش دستباف یکی از کهن‌ترین هنرهای ملت خوش ذوق ایران به ویژه آذربایجان است که با قدمت چند هزار ساله تمدن و هنر ایرانی را به هم گره زده است. فرش هویتی دارد و روایتگر تاریخ پر فراز و نشیب ایران است.
از روزگاران کهن دست بافته های زنان ایران، زینت بخش کاخ های پادشاهان و سلاطین جهان بوده است. زنان ایرانی هنرمندانه با الهام از طبیعت و حوادث اجتماعی روزگار خود آثاری را خلق کردند که اکنون اگر اغراق نشود باید گفت دنیا فرش را با برند ایران می‌شناسد، هنرمندانی که تصویرگر عمر و جوانی خود نیز در پای دار قالی بوده‌اند.
اما در گذر زمان و زمانه فعلی دیگر صدای لالایی و شعر خوانی زنان و دختران از خانه‌ها شنیده نمی‌شود. حالا دیگر دارقالی تکیه بر دیوار دارد، ترنج‌ها، گل‌ها، حوض‌ها همه خشکیده‌اند. چیزی دیگر نمانده تا قالیبافان نقش گلبوته را به رنگ سیاه درآورند. اکنون بخواهیم و نخواهیم فرش ایران رخت عزا پوشیده است.
رئیس انجمن علمی فرش ایران می گوید: حمایت و هدایت هنرصنعت فرش دست بافت در وزارتخانه صمت به انجام می رسد که در همین 3 سال 3 وزیر و 2 سرپرست به خود دیده است.
در این مدت چهره‌هایی بر مسند مرکز ملی فرش ایران نشسته اند که جز شعارزدگی، دادن وعده‌های بی پشتوانه، آزمون و خطا چیزی در کارنامه ندارند.
توسعه بازار فرش دست بافت با حضور در نمایشگاههای بین المللی برای بازاریابی، اعزام هیات تجاری به بازارهای هدف و پذیرش تجار برون مرزی در داخل کشور تحقق پیدا می کند.البته اگر اراده ای برای رونق تولید وجود داشته باشد.
گزارش : صادق رنجبر
انتهای پیام/60002/ی
