شهرک‌های صنعتی با وجود دستاوردهای خود، تأثیرات مخربی بر محیط زیست داشته‌اند و گاهی به موضوعات مرتبط با رفاه اجتماعی توجه نکرده‌اند؛ بنابراین، طراحی آنها باید متناسب با اهداف توسعۀ پایدار و اصول اکولوژیک بهبود یابد.
یکی از اقدامات مؤثر در این زمینه، پیاده‌سازی شبکه‌های همزیستی صنعتی است. شبکه‌های همزیستی، مجموعه‌ای از صنایع است که با هدف اشتراک‌گذاری ضایعات هر صنعت به‌عنوان مادۀ اولیۀ صنعت دیگر در کنار هم قرار گرفته است و امکان تبادل انرژی و مواد را فراهم می‌آورد. در این پژوهش، یک مدل برنامه‌ریزی عدد صحیح مختلط دوهدفه برای بهینه‌سازی شبکه‌های همزیستی ارائه شده است که به‌طور هم‌زمان، انتقال ضایعات و مواد اولیۀ جامد، مایع و گاز را فراهم می‌کند.
خدیجه بیاتی و عماد روغنیان در پژوهشی به منظور اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، به پیاده‌سازی آن بر یکی از شهرک‌های صنعتی استان البرز اقدام کردند.
در این پژوهش هدف اول، حداقل‌سازی هزینه‌های اقتصادی اجرای شبکه و صنایع مشترک در آن و هدف دوم، حداکثرسازی رفاه اجتماعی را فراهم می‌آورد و سپس محیط زیستی با محدودیت‌های مدل، کنترل می‌شود. برای حل مدل از روش اپسیلون محدودیت استفاده شد.
این پژوهشگران در این مقاله با بیان اینکه شهرک‌های صنعتی باوجود دستاوردهای خود، تأثیرات مخربی بر محیط زیست دارند و گاهی، در آنها به موضوعات مرتبط با رفاه اجتماعی توجه نشده است، همزیستی صنعتی را به‌عنوان رویکرد نظام‌مند و همکاری متقابل بین صنایع، همسو با بهینه‌سازی تبادلات مواد و انرژی مناسب می دانند و می گویند: «هدف آن، اکولوژیک‌کردن طراحی شهرک‌های صنعتی است.»
در این پژوهش، یک مدل دو هدفه برنامه‌ریزی مختلط عدد صحیح برای بهینه‌سازی تبادلات شبکه‌های همزیستی و مکان‌یابی ایستگاه‌های بازیابی ارائه شده است. ازجمله نوآوری‌های مدل نسبت به دیگر پژوهش‌های این زمینه، تبادل هم‌زمان هر سه حالت جامد، آب و انرژی است. همچنین، تبادل غیرمستقیم ضایعات ازطریق مراکز بازیابی، از دیگر نوآوری‌های مدل بوده است. برای بهبود عملکرد شهرک برای دستیابی به بعد اجتماعی توسعۀ پایدار، هدف اجتماعی در مدل لحاظ شده است. حل مدل با استفاده از روش اپسیلون محدودیت و با نرم‌افزار گمز انجام شده است.
نتایج خروجی مدل بر شهرک مورد مطالعه نشان می‌دهد، حجم کل ضایعات بدون استفاده از مجموع صنایع شهرک نسبت به پیش از آن، به میزان زیادی کاهش یافته است. همچنین، هزینۀ صنایع در همزیستی نسبت به هزینه‌های انفرادی آنها بسیار کاهش یافته است و همین امر، ابزار مناسبی برای ترغیب آنها به مشارکت در طرح است. ایجاد ۲۳ فرصت شغلی جدید با احداث مراکز بازیابی و جبران روزهای کاری ازدست‌رفته ناشی از آلاینده‌های محیط زیستی، ازجمله دستاوردهای هدف اجتماعی است.
نتایج این پژوهش با عنوان «بهینه‌سازی شبکۀ همزیستی صنعتی با در نظر گرفتن مشخصه‌های توسعۀ پایدار» بهار ۱۴۰۰ در نشریه مدیریت و تولید دانشگاه اصفهان منتشر شد.
انتهای پیام
