بر اساس اعلام اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران ، پایگاه ملی میراث فرهنگی غار اسپهبد خورشید و پنج اثر قلعه کنگلو ، قلعه رواتسر ، غار کیجاکرچال ، غار تاق خانه ، غار فرامرز با حضور فرهاد عزیزی مدیرکل دفتر امور پایگاه‌ها وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افتتاح شد.
معاون اداره‌کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی مازندران گفت که مدیرکل پایگاه های وزارت میراث فرهنگی پس از افتتاح پایگاه غار اسپهبد خورشید طی نشستی که در فرماندار سوادکوه برگزار شد ، در جریان چالش‌ها و دغدغه‌های پیش روی این اثر تاریخی قرار گرفت.
مهدی ایزدی همچنین افزود که مهدی عابدینی عراقی به‌عنوان سرپرست پایگاه ملی میراث فرهنگی غار تاریخی اسپهبد خورشید معرفی شده است.
وی با اعلام این که پایگاه غار تاریخی اسپهبد خورشید سومین پایگاه ملی میراث فرهنگی در استان مازندران است ، گفت : اکنون با استقرار پایگاه دائم ، تیم محافظت و نگهبانی به صورت شبانه روزی در محل حضور خواهند داشت.
ایزدی استقرار تیم های پژوهشی و امکان کاووش و مرمت در محل غار را هم از دیگر مزیت های استقرار پایگاه ملی در غار اسپهبد خورشید برشمرد.
وی گفت : یکی از کارویژه های پایگاه پایش شبانه روزی فعالیت های انسانی پیرامون مجموعه خواهد بود تا تعرض و تخریب در مجموعه یا اطراف آن نشود.
غار اسپهبد خورشید یا کرکیل دژ بر سر راه تهران به فیروزکوه در ناحیه " دوآب " شهرستان سواد کوه واقع است . این غار بر سینه کوه لردکمر قرار داشته و در متون تاریخی به نام طاق عایشه گرگیلی دژ نیز خوانده شده‌است. در زبان مردم منطقه سوادکوه این غار به نام " لاپ کمر " معروف است.
طاق طبیعی اسپهبد خورشید با دهانه ای به طول ۸۵ متر با بقایای قلعه ای کهن در ارتفاعات خطیرکوه در حاشیه شرقی جاده سوادکوه واقع شده است که در دو سوی دهانه داخلی این اثر طبیعی سازه هایی مطبق از کف تا زیر طاق با کاربری فضاهای مسکونی و تدافعی شامل پلکان ، حوض، انبار و آب انبار، از جنس لاشه سنگ و ملات آهک و گچ بنا شده است.
ورودی این طاق و غار که در سال ۱۳۳۵ توسط عده ای غارشناسان ایرانی کشف شد با سنگ و ساروج چیده شده و تا مدخل آن ادامه دارد که حکایتگر سابقه ساخت این بنا در دوره ساسانیان است و دو اتاق بزرگ در سمت راست و چند اتاق در سمت چپ همراه با بناهای انتهای غار کاربردهای گوناگون داشتند.
