صنعت تجارت الکترونیک به‌سرعت در حال پیشرفت است و برخی از ما آن را شیوه‌ای برای دستیابی سریع به موفقیت در کسب‌وکارمان می‌دانیم، در حالی که تجارت آنلاین نیز چالش‌های مخصوص به خود را دارد. اینترنت ابزاری قدرتمند برای راه‌اندازی کسب‌وکار یا تبدیل کسب‌وکار سنتی به آنلاین است، زیرا به ما امکان می‌دهد دایرۀ فعالیت‌هایمان را گسترده‌تر کنیم و با مشتریانی در دوردست‌ها در ارتباط باشیم.
با داشتن ایده‌های مناسب و به کار بستن شیوه‌های مطمئن می‌توانیم کسب‌وکارمان را به فضای دیجیتال بیاوریم یا کسب‌وکاری آنلاین را شروع کنیم. اگر همیشه می‌خواستید بدانید که چگونه می‌توانید فروش آنلاین را آغاز کنید اما از نحوۀ شروع کار مطمئن نبودید، این متن راهنمای شماست.
برگ برندهٔ کسب‌وکارمان را پیدا کنیم
در زبان انگلیسی عبارتی داریم به اسم «کیلر پروداکت» (killer product). یعنی محصول بسیار محبوب یا پرفروش هر فروشگاه که خریداران برایش سرودست می‌شکنند و به قول معروف به قفسه نرسیده تمام می‌شود! در تجارت آنلاین قبل از هر کاری باید محصولاتی مناسب برگزینیم و با شیوه‌های جذاب و جدید معرفی کنیم تا از رقبا پیشی بگیریم.
برای انتخاب محصول مناسب باید به استراتژی بازاریابی کسب‌وکارمان توجه کنیم. همیشه باید یک یا چند محصول در فروشگاهمان باشد که نیاز اصلی مخاطبانمان است. با برنامه‌ریزی صحیح و تولید محتوای خوب می‌توانیم مشتریانمان را ترغیب کنیم بقیۀ محصولاتمان را هم بخرند. فرض کنید می‌خواهیم به‌صورت آنلاین آموزش‌هایی را به مخاطبانمان ارائه دهیم. آموزش نرم‌افزار فتوشاپ یکی از نیازهای اصلی بسیاری از افرادی است که به فضای دیجیتال مراجعه می‌کنند. باید سعی کنیم از این آموزش یک کیلر پروداکت بسازیم. محصول دوم ما آموزش نرم‌افزار پاورپوینت است. برای اینکه مخاطب محصول اصلی را تشویق کنیم این محصول را انتخاب کند باید ارتباطی میان این دو محصول ایجاد کنیم تا مشتریانمان به این نتیجه برسند که به محصول دوم هم نیاز دارند. این‌طور بازار محصول دوم را هم تأمین می‌کنیم. کار سختی نیست. فقط باید نیازهای مشتری را بشناسیم و محصولمان را به نیاز مشتری تبدیل کنیم.
بستری مناسب برای کسب‌وکارمان آماده کنیم
پس از اینکه محصولات را انتخاب کردیم وقت آن رسیده است که کرکره‌ها را بالا بکشیم و محصول را در ویترین بگذاریم. اما چه ویترینی؟ در فضای دیجیتال دو بستر برای ارائه و فروش محصولات داریم:
- فروش در وب‌سایت اختصاصی فروشگاه
- فروش در پلتفرم‌های آماده
۱. فروش در وب‌سایت اختصاصی فروشگاه
یکی از اولین اقدامات برای راه‌اندازی کسب‌وکار آنلاین یا تبدیل کسب‌وکار سنتی به کسب‌وکار اینترنتی، طراحی و ساخت وب‌سایت است. این شیوه مزایای بسیاری دارد. برای نمونه می‌توانیم وب‌سایتمان را کاملاً شخصی‌سازی کنیم و برندمان را در ذهن مخاطب ماندگار سازیم. دو مزیت مهم ساخت وب‌سایت برای فروشگاه الکترونیکی عبارت‌اند از توانایی تعامل مستقیم با مشتریان و طراحی مسیر تجربۀ کاربر از ابتدا تا انتها.
برای ساخت وب‌سایت باید یک نام دامنه انتخاب و خریداری کنیم و برای حفظ مالکیت آن دامنه سالانه هزینه بپردازیم. علاوه بر این باید میزبان وب (هاست) مناسب بیابیم که فضای کافی با سرعت مناسب بارگذاری در اختیار ما قرار دهد تا عملکرد فروشگاهمان را تضمین کند. میزبان وب را باید متناسب با نیازهایمان انتخاب کنیم. میزبانی مناسب است که مطمئن‌ترین، مقرون‌به‌صرفه‌ترین و ایمن‌ترین خدمات را ارائه دهد.
برای ساخت سایت می‌توانیم خودمان دست به کار شویم یا یک طراح حرفه‌ای استخدام کنیم تا سایتمان را با ویژگی‌هایی که می‌خواهیم برایمان طراحی و کدنویسی کند. شیوۀ دوم بسیار مناسب است چون طراحی سایت، کاری حرفه‌ای و زمان‌بر است. اما ایراد بزرگی هم دارد: طراحی سایت و پشتیبانی از آن توسط گروهی متخصص برایمان گران تمام می‌شود.
شیوۀ دیگر که آسان و کم‌هزینه هم هست طراحی سایت با کمک سایت‌سازهاست. سایت‌ساز ابزاری است که با آن می‌توانیم خودمان یک وب‌سایت بسازیم و آن را ویرایش و مدیریت کنیم بدون آنکه دانشی در زمینۀ برنامه‌نویسی داشته باشیم. سایت‌سازها به ما کمک می‌کنند فرایند طراحی سایت آسان و شخصی‌سازی شود.
سایت‌سازهای معروفی مانند «ویکس» (Wix) وجود دارند که برندهای معتبر این بازارند. در ایران هم سایت‌سازهایی به زبان فارسی هم وجود دارد. یکی از سایت‌سازهای معتبر ایرانی که در زمینۀ طراحی انواع سایت، حرفه‌ای عمل می‌کند سایت‌ساز ویترین (vitrin) به آدرس www.vitrin.site است. مزیت اصلی ویترین، پشتیبانی اختصاصی و حرفه‌ای است که به مشتریان ارائه می‌دهد. در واقع ویترین، سادگی و انعطاف‌پذیری یک نرم‌افزار سایت‌ساز را همزمان با پشتیبانی حرفه‌ای یک شرکت طراحی سایت فراهم کرده است.
2. فروش در پلتفرم‌های آماده
روش دیگر برای آغاز تجارت آنلاین استفاده از پلتفرم‌های آماده و میزبان‌هایی است که ما می‌توانیم محصولاتمان را در آنجا ارائه دهیم. در آغاز روند کار بسیار سریع‌تر و آسان‌تر به نظر می‌رسد. در این شیوه می‌توانیم یک حساب کاربری بسازیم و در عرض چند دقیقه کارمان را شروع کنیم. اما این شیوه معایب خود را دارد. یکی از معایب بسیار مهم آن این است که رقبای ما هم در آن وب‌سایت حضور دارند و ممکن است بتوانند با پیشنهادهای بهتر و قیمت‌های مناسب‌تر مشتری‌های ما را جذب کنند. در این صورت قیمت‌گذاری محصولات دغدغۀ همیشگی ما خواهد بود.
همۀ ما در جایگاه خریدار بارها این پلتفرم‌ها را امتحان کرده‌ایم. ابتدا جست‌وجو کرده‌ایم که چند کاربر محصولی را که می‌خواهیم ارائه داده‌اند. پس از آن، خدمات، کیفیت و قیمت‌ها را مقایسه کرده‌ایم. کاملاً طبیعی است که محصولی باکیفیت و ارزان‌تر که مثلاً ارسال رایگان دارد توجهمان را جلب کند. هنگامی که در جایگاه فروشنده باشیم مجبوریم مدام کیفیت را افزایش دهیم و قیمت‌ها را مناسب‌تر کنیم و ترفندهایی را به کار بگیریم که از رقبا پیش بیفتیم.
همچنین در چنین بستری ممکن است محدودیت ارائۀ محصول داشته باشیم و نیز تعاملمان با مشتریان به حداقل می‌رسد. در این حالت ما نمی‌توانیم نیازهای مشتریانمان را به‌دقت شناسایی و آن‌ها را ترغیب کنیم که دوباره از ما خرید کنند.
در مجموع، با وجود برخی دشواری‌ها بهتر است برای راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی وب‌سایت ویژۀ خودمان را داشته باشیم.
تعامل با مشتری را فراموش نکنیم
در هر کسب‌وکاری مشتری مهم‌ترین رکن است. همۀ برنامه‌ریزی‌ها و تدوین استراتژی باید با توجه به نیاز مشتری باشد. در تجارت الکترونیک این نکته مهم‌تر است زیرا گاهی فقط چند لحظه فرصت داریم مخاطب فروشگاهمان را به مشتری وفادار تبدیل کنیم. هنگام راه‌اندازی وب‌سایت باید سیستمی را تنظیم کنیم که تعامل با مشتری سریع‌تر و آسان‌تر شود. هرچه توضیحات محصولات و خدمات دقیق‌تر و شیوۀ خرید آسان‌تر باشد امکان خرید از فروشگاهمان بیشتر خواهد شد. باید زمانی را در نظر بگیریم که بتوانیم به پرسش‌های مشتری پاسخ دهیم و پذیرای نقدها باشیم. نظرات مشتریان می‌تواند به ما کمک کند نیاز واقعی جامعۀ هدف فروشگاهمان را بشناسیم. می‌توانیم از گزینۀ مشاورۀ آنلاین استفاده کنیم تا مشتری بتواند هنگام خرید با ما ارتباط داشته باشد و اعتمادش به خدمات و محصولاتی که ارائه می‌دهیم جلب شود.
فرصت‌های بسیاری برای تجارت الکترونیک وجود دارد. با استفاده از استراتژی‌های مناسب و بازاریابی صحیح می‌توانیم کارمان را آغاز کنیم و توسعه دهیم. کافی است با لازمه‌های فعالیت در فضای دیجیتال آشنا شویم و مشتری‌مداری را مدنظر قرار دهیم.
