به گزارش ایرنا ایجاد و استقرار دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی در محلات حاشیه نشین از طریق جلب مشارکت موسسات غیردولتی با هدف بررسی و مطالعه وضعیت مسائل و نیازها و پتانسیل ها و ظرفیت های موجود در محلات و توانمندسازی ساکنین از طریق آموزش های خانواده، فنی و حرفه ای ، پیگیری حل مسائل کالبدی، اقتصادی و اجتماعی در محلات از طریق تعامل مستمر با دستگاههای اجرایی و ساکنین از سیاست هایی است که توسط وزارت کشور در استانها اجرایی شده است.
دفترهای تسهیلگری، ابزار دستیابی به پایداری اجتماعی در محلات با هدف مشارکت بازیگران محلی و مردم و همچنین تمرکز بر ترغیب گفت و گوی باز بین بازیگران اصلی و دخیلان توسعه محلی است که از منافع مختلفی برخوردارند.
این شیوه از گفت و گو امکان کشف پیش‌فرض‌ها و گزینه‌های بیشتر را فراهم می‌سازد و این تفکر به صورت عمده در مقابل گفتمان سنتی و مبتنی بر دوگانگی، برد - باخت، رقابت و مناظره قرار دارد.
دلایل افزایش اهمیت تسهیلگری نیز شامل حق مشارکت مردم در تصمیم های سرنوشت ساز، نیاز گسترده برای استفاده بهتر از دانش محلی در تصمیم‌گیری پیچیده، نیاز به یاری به گروه‌های اجتماعی برای شکل‌دهی به برنامه‌ها و حل تضادها و ضرورت مواجهه گروه ها با پیچیدگی‌های اطلاعاتی و انطباق با تغییر و نیاز گروه‌ها به مساعدت و فرآیندها و فناوری‌های توانمندساز برای لحاظ تصمیم‌های بهتر است.
در این راستا در کشور در مجموع ۱۲۵ دفتر تسهیلگری و توسعه محلی در ۲۲ استان، ۳۵ شهر و ۱۸۰ محله کشور وجود دارد.
در این بین استان بوشهر نیز دارای ۲ دفتر تسهیلگری و توسعه محلی در ۷ محل در ۲ شهر بوشهر و برازجان است که آغاز فعالیت دفاتر استان بوشهر در خرداد و افتتاح رسمی آنها نیز در تیرماه ۹۸ رقم خورد.
ارتقا سرمایه اجتماعی و کاهش آسیبها در اولویت کار دفترهای تسهیلگری
اهداف و لزوم وجود دفتر تسهیلگری و توسعه محلی در محلات حاشیه نشین شامل ارتقای مشارکت اجتماعی، ارتقا سرمایه اجتماعی، کاهش آسیب‌های اجتماعی و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده، توانمندسازی و مقتدر سازی جامعه محلی به ویژه جوانان و کودکان، بهبود وضعیت اقتصاد خانوار؛ ترویج الگوی ایرانی اسلامی مصرف، کار و فعالیت، مشارکت همه‌جانبه و حداکثری جامعه محلی در تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات محلی، مدیریت هماهنگ و یکپارچه توسعه محلی و پرهیز از بخشی‌نگری، بهره‌گیری از حداکثر ظرفیت و توان مدیریت شهری، جامعه محلی و بخش خصوصی، بهبود وضعیت مسکن و بهسازی محیطی محله و ارتقا نشاط اجتماعی محلات هدف توسعه است.
اقدامات پایه ای دفتر تسهیلگری و توسعه محلی نیز ورود به محلات هدف و ارتباط گیری با اهالی، شناسایی دارایی های محلات هدف (دارایی های فرهنگی-اجتماعی و فیزیکی – کالبدی)،تهیه طرح آماری نمونه گیری، انجام نمونه گیری با موضوعات اجتماعی و شناسایی آسیب ها، انجام تمام شماری از محلات هدف، انجام برداشت های میدانی کالبدی و معابر و تشکیل پایگاه های اطلاعاتی، شناسایی بنگاه های خرد اقتصادی در محلات و تشکیل پایگاه های اطلاعاتی، اقدامات میدانی، تهیه طرح آماری نمونه گیری، انجام نمونه گیری با موضوعات اجتماعی و شناسایی آسیبها، انجام تمام شماری از محلات، انجام برداشت های میدانی کالبدی و معابر و شناسایی بنگاه‌های خرد اقتصادی در محلات است.
دفتر تسهیللگری برازجان ۱۳ هزار و ۴۶۰ شهروند زیر پوشش دارد
مدیر دفترتسهیلگری محلات حسین آباد، اکبر آباد، کوی گرمسیری و فرهنگیان برازجان به عنوان یکی از ۲ دفتر استان بوشهر گفت: این دفتر با مجری‌گری موسسه کانون همیاران جامعه آرمای ۱۳ هزار و ۴۶۰ نفر جمعیت را در پوشش خود دارد.
شهربانو سلیمی افزود: تعداد خانوار زیر پوشش سه هزار و ۳۶۵ و مساحت تحت پوشش نیز ۲۱۷.۲ هکتار است.
وی ادامه داد: پنج مسئله اولویت دار و فرصت توان افزای محلات هدف دفتر برازجان شامل عدم وجود الگوی مناسب اوقات فراغت، نرخ بالای اعتیاد در بین جوانان ، آلودگی محیطی ، معابر نامناسب و اغلب خاکی و معیشت و اشتغال ناپایدار ناشی از بیکاری زنان و مردان است.
سلیمی با اشاره به اینکه فرصت توان افزای محلات هدف شامل ارتقای مهارت های ورزشی نوجوانان در محله های هدف است، اظهار داشت: سایر مسائل محلات هدف پایین بودن سرانه های آموزشی در محله نرخ بالای اعتیاد در محله در بین جوانان، خرید و فروش مواد مخدر در بین اهالی ، نبود تسلط به خود و ناتوانی در زمان بحران ، تحت پوشش بیمه نبودن بخش زیادی از جمعیت محله، تاب آوری پایین ساکنین در مواجه با بحران و نبود تسلط به خود، شکل گیری بافت ساماندهی نشده در محله گرمسیری، تررویج روسپیگری توسط زنان مهاجر به محله، نا امنی و نبود امنیت در محله به دلیل نزاع های خیابانی، نبود پوشش کامل و کارکرد نامناسب شبکه فاضلاب شهری، زمین های بایر و رها شده در محلات، تحت پوشش بیمه نبودن بخش زیادی از جمعیت محله است.
وی افزود: چالش های پیش روی دفتر تسهیلگری برازجان که امید می‌رود با هم افزایی دستگاه های اجرایی مرتفع شود نیز شامل ایجاد برنامه ای در شبکه صدا و سیمای استان بوشهر برای معرفی و ارائه عملکرد دفاتر (مانند سایر استان ها)، بر قراری امنیت در محلات حاشیه نشین از طریق ایجاد مرکز انتظامی در محدوده و گشت های نیروی انتظامی بیش از پیش، حمایت مالی از افراد درگیر اعتیاد و خانواده هایشان که غالبا کم بضاعت هستند از طریق دستگاه های متولی، حمایت از افراد بهبود یافته از اعتیاد از طریق ایجاد اشتغال و معرفی به کارفرمایان، حمایت از زنان سرپرست خانوار از طریق افزایش مبلغ وام مشاغل خانگی و تامین بودجه وام های مشاغل خانگی ویژه محلات هدف و تامین روشنایی در معابر و در اولویت قرار دادن نقاط آسیب خیز محلات هدف است.
سلیمی عنوان کرد: اولویت گرفتن معابر جهت آسفالت ، کانیو ، نصب سطل زباله و سایر، ساماندهی فضاهای سبز ناکارآمد، زیباسازی و تجهیز پارک ها و لایروبی مداوم دره های موجود در محلات هدف، دیوارکشی جداره دره های فصلی، ارائه تسهیلات ویژه پزشکی به اهالی با حمایت دستگاههای متولی به صورت گسترده، ارائه آموزش های رایگان اداره فنی و حرفه ای ، تعیین تکلیف زمین های دولتی و تکمیل ساختمان نیمه کاره سرای محله واقع در حسین آباد از دیگر چالش های پیش روی دفتر تسهیلگری برازجان است که امید می رود با همکاری دستگاههای ذیربط محقق شود.
کارشناس دفتر تسهیلگری و توسعه محلی شهر برازجان نیز گفت: راه‌اندازی کتابخانه و همچنین برگزاری کلاس‌های نقاشی از جمله اقدام‌های دفتر است که با استقبال خوبی از سوی شهروندان مواجه شده است.
حلیمه طوبایی افزود: با توجه به شرایط کرونایی تمامی برنامه‌ها با رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزار و در مواقع قرمز بودن شهرستان از لحاظ رنگ بندی کرونایی نیز برگزاری کلاس‌ها به فرصت دیگری موکول می‌شود.
وی تاکید کرد: مهمترین اصل در تسهیلگری دغدغه‌مندی است که تک تک کارشناسان و افراد مشارکت کننده باید از آن برخوردار باشند تا بتوانند تاثیری هر چند کوچ در جامعته داشته باشند.
مدیر دفتر تسهیلگری و توسعه محلی محله های جنوبی شهر بوشهر نیز گفت: نگاه هر کشور در شرایط خاص خود و فراز و فرودهایی که دارد؛ به سمت مسائل جامعه، شکل خاص خود را می‌گیرد و در کشور ما نیز موضوع‌های اجتماعی با نگاهی جدی‌تر از قبل دنبال می‌شوند.
فریبا بحرینی افزود: در این زمینه آسیب اجتماعی به عنوان دغدغه‌ای در حال تبدیل شدن به یک بحران است و اهمیت این موضوع به گونه‌ایی است که حتی مقام معظم رهبری نیز نگاه ویژه‌ای به حل مسائل و مشکلات اجتماعی دارد.
وی ادامه داد: وزارت کشور با تدبیری مناسب در جهت کمک به پیشرفت و توسعه محلات حاشیه‌ای دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی را در حاشیه شهرها پایه‌ریزی کرده است.
موفقیت بیشتر دفترهای تسهیلگری در سایه ورود موسسه‌های مردم نهاد است
بحرینی اظهارداشت: امروزه وقتی از مسائل اجتماعی و آسیب‌های مختلف صحبت می‌شود؛ به یقین به کمک موسسه ها مردم نهاد نیاز است که اگر در پی آن ورود و کمک مردم به موسسات نباشد به طور قطع پیشگیری میسر نخواهد شد.
در بوشهر نیز مانند سایر استان‌های دیگر طی فراخوانی که به سازمان‌های مردم نهاد اعلام شد پس از ارائه طرح و انجام مصاحبه و گزینش، موسسه مردم نهاد کانون فرهنگی اجتماعی بانوان بوشهر انتخاب شد.
این موسسه مجوز دفتر تسهیلگری و توسعه محلی را در سه محله امامزاده، رایانی و سرتل دریافت و فعالیت رسمی خود را از خرداد ۹۸ در این سه محله آغاز کرده است.
وی ادامه داد: این دفتر نخستین دفتر تسهیلگری و توسعه محلی شهر بوشهر است که به منظور ارتقای کمی و کیفی سطح زندگی مردم و تغییر چهره فرهنگی و اجتماعی مناطق حاشیه‌ای راه‌اندازی شد.
بحرینی افزود: نقش واسطه‌گری موسسات بین مردم و مسئولان و تعامل بین آنها، ارائه مدلی از توانمندسازی است، که با توانمندسازی جامعه و آحاد مردم، شاهد گام‌های موثری به سمت توسعه و کاهش آسیب‌های اجتماعی خواهیم بود.
دفتر توسعه محلی بوشهر ۱۴ هزار نفر جمعیت زیر پوشش دارد
بحرینی اظهارداشت: بر اساس گزارش تمام شماری دست آمده از محلات عملیاتی، تعداد جمعیت زیر پوشش دفتر ۱۴ هزار و ۷۶ نفر و تعداد خانوار زیر پوشش سه هزار و ۵۸ و مساحت تحت پوشش ۲۵۴ هزار هکتار است.
بحرینی بیان کرد: پنج مسئله اولویت‌دار محلات هدف دفتر تسهیلگری و توسعه محلی بوشهر به ترتیب شامل توزیع و فروش مواد مخدر، الگوی نامناسب گذران اوقات فراغت، معابر نامناسب و اغلب خاکی، نبود پوشش کامل و کارکرد نامناسب شبکه فاضلاب و ناپایداری مشاغل و معیشت ناپایدار زنان سرپرست خانوار است که پیرامون آنها برنامه های مطلوب و موثر تدارک دیده شده که برخی از آنها نیز اجرایی شدند.
دفاتر تسهیلگری در استان بوشهر افزایش می یابد
مدیرکل دفتر اموراجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر گفت: درخواست برای افزایش دفاتر تسهیلگری در محله‌های حاشیه‌ای شهرستان های گناوه و بوشهر ارائه شده است و پیش‌بینی می‌شود این دفاتر تا پایان سال ایجاد شود.
محمد مظفری با بیان اینکه پدیده حاشیه نشینی در بوشهر نسبت به بسیاری از مراکز استانها عمومیت بسیار کمتری دارد افزود: با نیاز سنجی‌های صورت گرفته، درخواست راه اندازی دفتر تسهیلگری در محله‌های تنگ‌های بوشهر و دره گپ گناوه مطرح شده است.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر گفت: این دفاتر در محله‌های حاشیه‌ای و کمتر توسعه یافته شهری مستقر می‌شوند و به عنوان رابط مردم با بخش دولتی و دستگاههای خدمات رسان تلاش می‌کنند در راستای ساماندهی و بهبود وضعیت شهری این محله‌ها اقدام کنند.
مظفری اظهارکرد: دفتر تسهیلگری محلی با بهره گرفتن از کارشناس متخصص در زمینه‌های مختلف، اقدامات متعددی در راستایی شناسایی و حل مسائل کالبدی، اجتماعی و فرهنگی محله‌های تحت پوشش انجام می‌دهند.
استقرار ۵ گروه کارشناسی در دفترهای تسهیلگری بوشهر و برازجان
وی عنوان کرد: هر دفتر از ۵ گروه کارشناسی تشکیل می‌شود که کارشناس اقتصادی به اشتغال، مهارت‌آموزی، ایجاد فرصت کار و تقویت کارآفرینی در میان ساکنان می‌پردازد، کارشناس اجتماعی در ارتباط با شورایار و معتمدین محله‌ها مسائل و آسیب‌های اجتماعی را شناسایی و حل آن را پیگیری می‌کند و کارشناس مددکاری در زمینه شناسایی و معرفی آسیب دیدگان اجتماعی و معرفی به دستگاههای حمایتی و ارائه مشاوره فعالیت می‌کند.
مظفری اضافه کرد: کارشناس شهرسازی فعال در دفترهای تسهیلگری در بهبود فضای کالبدی و رفع مشکلات شهری و ارائه خدمات شهری در این محله‌ها را از دستگاههای مربوط پیگیری می‌کند و کارشناسی حقوقی نیز علاوه بر ارائه مشاوره حقوقی به افراد محله مسائل مربوط به ثبت زمین و مشکلات ملکی منطقه را بررسی می‌کند.
تاثیر عملکرد دفترهای تسهیلگری استان بوشهر ملموس و مثبت است
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر گفت: تاثیر عملکرد دوساله دفاتر یادشده ملموس و مثبت بر فضای شهری محله‌های حاشیه‌ای بوشهر و برازجان داشته‌اند و موفق شده‌اند با برقراری ارتباط مناسب با جامعه محلی بسیاری از برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته را اجرایی کنند.
وی اظهار کرد: این دفترها با ارائه گزارش‌های دقیق و کارشناسی درباره آسیب‌های اجتماعی، گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان کار، کودکان ترک تحصیل کرده، زنان بدسرپرست و زیرساخت‌ها و فضای فیزیکی شهری دستگاههای اجرایی استان، تاثیر بسزایی در برنامه ریزی‌های شهری داشته‌اند.
مظفری گفت: این دفاتر با اعتماد سازی در میان مردم، ظرفیت سازی و نهادسازی می‌کند و با آگاه سازی مردم، مطالبه گری برای حل مشکلات را در میان ساکنان این محله‌ها تقویت می‌کند.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر یادآورشد: تلاش برای نوسازی و بهسازی کالبدی این محله‌ها با شناسایی مشکلات حوزه شهری و پیگیری آن از دستگاه‌هایی مانند شهرداری و راه و شهرسازی، توانمند سازی اجتماعی ساکنان این محلات با ارائه دوره‌های آموزشی مهارت‌های پایه‌ای فنی و حرفه‌ای، مدیریت خانواده و دیگر آموزش‌های مهارتی و آمارگیری و شناسایی آسیب‌های اجتماعی و افراد آسیب دیده و معرفی آنها به دستگاههای حمایتی از اقداماتی این دفترها در محله‌های حاشیه‌ای شهر است.
وی گفت: این دفترها همچنین با بررسی کارشناسانه توانمندی‌ها و نیازهای این محله‌ها برای ایجاد اشتغال، راه‌اندازی کارگاه‌های خرد و مشاغل خانگی تسهیلگری می‌کند و درخواست تسهیلات اشتغالزایی را از تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دیگر دستگاه‌ها پیگیری می‌کند.
