به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، هفته گذشته و در رخدادی بااهمیت اما دور از چشم رسانه‌ها، رژیم صهیونیستی به‌عنوان «عضو ناظر» وارد اتحادیه آفریقا شد. به روایت شبکه الجزیره، این تصمیم بی‌سابقه با نقش‌آفرینی موسی فکی‌محمد، دبیرکل اتحادیه آفریقا و حمایت‌های گسترده اتیوپی به‌عنوان کشور میزبان مقر کنونی این اتحادیه اتخاذ شده است. در مقابل، تنها مخالف ورود اسرائیل به اتحادیه آفریقا، الجزایر است؛ کشوری که هدایت تلاش‌های دیپلماتیک برای لغو این تصمیم را به تنهایی برعهده گرفته است. این در حالی است که هیچ‌یک از دیگر کشورهای عربی آفریقا نظیر مصر، تونس، لیبی، جیبوتی و... به این تصمیم اعتراضی نداشته‌اند. ورود اسرائیل به اتحادیه آفریقا پس از ۱۹ سال تلاش‌های بی‌نتیجه، همزمان با انعقاد توافق‌های عادی‌سازی با مراکش و سودان، سومین گام بزرگ این رژیم برای نزدیک‌شدن به قاره آفریقا است؛ قاره‌ای که یکی از بزرگ‌ترین بازارهای محصولات نظامی و امنیتی اسرائیل به‌حساب می‌آید.
جزئیات تصمیم جنجالی اتحادیه آفریقا
اگرچه رسانه‌های رژیم صهیونیستی این تصمیم را نشانه‌ای از پیروزی دیپلماتیک و مقبولیت خود نزد کشورهای آفریقایی معرفی می‌کنند اما باید توجه داشت عضویت اسرائیل در اتحادیه آفریقا بدون رأی‌گیری عمومی و در جریان فرایندی غیرشفاف صورت گرفته است. به گزارش شبکه الجزیره، دبیرکل اتحادیه آفریقا که از حامیان رژیم صهیونیستی به شمار می‌آید پس از برگزاری نشستی غیرعلنی با سفرای اسرائیل، اتیوپی، چاد و بوروندی، تصمیم عضویت اسرائیل را بدون هیچ‌گونه رأی‌گیری و یا حتی رایزنی با ۵۵ عضو اتحایه اروپا اعلام کرده است.
موسی فکی محمد در توجیه این نحوه از تصمیم‌گیری درباره انضمام اسرائیل به اتحادیه آفریقا گفته است: «عضویت ناظر» به‌دلیل محدودیت حقوق و اختیارات، نیازی به طی مراحل متعارف و رای‌گیری تمامی کشورهای عضو اتحادیه ندارد. با این حال، الجزایر به فاصله کوتاهی اعتراض رسمی خود را به این تصمیم اعلام کرد. به‌گفته نماینده دائم الجزایر در اتحادیه آفریقا، این کشور حمایت ۱۳ عضو دیگر را در مخالفت با تصمیم غیرقانونی دبیر کل اتحادیه آفریقا به‌دست آورده است. البته شبکه الجزیره به نقل از منابع آگاه مدعی شده‌اند که نام هیچ کشور عربی در فهرست ۱۳ عضو مخالف اسرائیل دیده نمی‌شود! در عین حال وزارت خارجه الجزایر با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده؛ رایزنی‌های فشرده‌ای به‌منظور جلب حمایت کشورهای تونس، لیبی، جزایر قمر، نیجریه و همچنین آفریقای‌جنوبی را در دستور کار خود قرار داده است.
همزمان با این تحولات، رمطان لعامره، وزیر خارجه الجزایر مجموعه سفرهای منطقه‌ای را به مقاصد قاهره، آدیس‌آبابا، خارطوم و تونس آغاز کرده است. هدف از این سفرها، تشویق کشورهای دوست الجزایر به اتخاذ موضعی یکپارچه علیه عضویت رژیم اشغالگر اسرائیل در اتحادیه آفریقا عنوان شده است. ازجمله ایرادات حقوقی مطرح شده توسط الجزایر نسبت به تصمیم دبیرکل اتحادیه (علاوه بر ضرورت رأی‌گیری از کشورهای عضو برای اتخاذ چنین تصمیمی)، نبود روابط دیپلماتیک میان اسرائیل با تعداد کافی از کشورهای عضو اتحادیه آفریقا است. براساس قانون اتحادیه آفریقا، کشورهای خارج از قاره که به‌دنبال پیوستن به این اتحادیه هستند باید با دست‌کم ۹۰ درصد از کشورهای عضو اتحادیه روابط دیپلماتیک داشته باشند. سفیر اسرائیل در اتیوپی در پاسخ به این چالش ادعا کرده ۴۶ کشور از مجموع ۵۵ کشور عضو اتحادیه آفریقا، اسرائیل را به رسمیت شناخته و با این رژیم روابط دیپلماتیک برقرار کرده‌اند. این در حالی است که تنها ۱۵ کشور آفریقایی در سرزمین‌های اشغالی سفارت دارند.
اسرائیل به‌دنبال چیست؟
رژیم صهیونیستی پیش از این به‌مدت ۱۹ سال برای پیوستن به اتحادیه آفریقا تلاش کرده بود؛ امری که نشان‌دهنده اهمیت این سازمان نزد سیاست خارجی اسرائیل است. به نوشته روزنامه العربی الجدید، تل‌آویو اتحادیه آفریقا را پلی برای تقویت نفوذ خود در این قاره و همچنین برقراری رابطه با دیگر کشورهای جهان به شمار می‌آورد. در عین حال باید توجه داشت بسیاری از کشورهای آفریقا به‌دلیل فقدان نظارت‌های قانونی و بین‌المللی، بازارهای مطلوبی برای مصرف تولیدات تسلیحاتی و امنیتی اسرائیل هستند. شبکه الجزیره با اشاره به این موضوع گزارش می‌دهد: بسیاری از حاکمان آفریقایی برای بهبود چهره خود در غرب به توانایی‌های رسانه‌ای و لابی‌گری اسرائیل نیازمندند. این شبکه همچنین مدعی شده شرکت‌های نظامی-امنیتی اسرائیل که عمدتا در اختیار افسران ارتش و موساد قرار دارند طی سال‌های گذشته از طریق فعالیت در بازارهای سیاه آفریقا ثروت کلانی به‌دست آورده‌اند. تمام اینها در حالی است که بخش عمده کشورهای آفریقایی در جریان نبردهای استقلال علیه قدرت‌های استعماری غربی همواره مواضع شفافی در حمایت از مسئله فلسطین در مقابل رژیم صهیونیستی داشته‌اند. بر این اساس می‌توان فلسطینیان را یکی از بازندگان تغییر وضعیت مذکور و نفوذ اسرائیل در قاره آفریقا به شمار آورد؛ نفوذی که به پشتوانه ۲ دهه تلاش‌های سیاسی، ائتلاف‌های نظامی و امنیتی محرمانه و ورود به برخی بازارهای آفریقایی نظیر کشاورزی و... به‌دست آمده است.
اتیوپی؛ پایگاه اسرائیل در آفریقا
نزدیکی رژیم صهیونیستی به اتیوپی از مدت‌ها قبل مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. به روایت الجزیره، این روابط در دوران حاکمیت افسران جوان بر مصر و مشخصا دولت انور سادات شاهد توسعه چشمگیری بود. در گزارش این شبکه آمده است: نفوذ در اتیوپی یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست خارجی مصر در دولت جمال عبدالناصر تعریف شده است. ازجمله نشانه‌های این سیاست می‌توان به سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه قاهره در زیرساخت‌های اقتصادی آدیس‌آبابا و یا حتی آموزش نیروهای نظامی این کشور، فروش تسلیحات و... اشاره کرد. اما با روی کارآمدن دولت سادات، انعقاد توافق صلح اوسلو و نزدیکی مصر با آمریکا و اسرائیل، سیاست‌های منطقه‌ای مصر تغییر کرده و نفوذ در اتیوپی از دستور کار دیپلماسی این کشور خارج شد. الجزیره این فرایند را مقدمه نفوذ اسرائیل در اتیوپی به شمار می‌آورد؛ نفوذی که با گذشت ۳ دهه از توافق اوسلو به تهدیدی برای امنیت ملی مصر تبدیل شده است. بدون شک مهم‌ترین نشانه این تهدید، حمایت همه‌جانبه اسرائیل از ساخت و توسعه سد النهضه بر کرانه رود نیل است. رژیم صهیونیستی علاوه بر نقش‌آفرینی در تامین منابع مالی ساخت این سد (در مذاکرات با صندوق بین‌المللی پول)، در تمام رأی‌گیری‌های سازمان ملل نیز از مواضع آدیس‌آبابا در مقابل قاهره دفاع کرده است. علاوه بر این طی سال‌های گذشته گزارش‌های متعددی از فروش تسلیحات اسرائیلی به ارتش اتیوپی نیز منتشر شده است. این فرایند همزمان با افزایش نفوذ روسیه در نهادهای نظامی اتیوپی و استقرار سامانه‌های پدافندی این کشور در نزدیکی سد النهضه صورت گرفته است.
نفوذ اسرائیل در آفریقا به روایت ارقام
رژیم صهیونیستی طی ۳ دهه اخیر موفق شده با ۴۶ کشور در قاره آفریقا روابط دیپلماتیک برقرار کند. البته از این میان تنها ۱۱کشور حاضر به تبادل سفیر با رژیم صهیونیستی شده‌اند. مجموعه مبادلات مالی رژیم صهیونیستی با کشورهای آفریقا تا پایان سال میلادی ۲۰۱۹ بیش از ۷ میلیارد دلار عنوان شده؛ رقمی که پس از انتشار جهانی ویروس کرونا کاهش چشمگیری داشته است. ۷۵ درصد صادرات اسرائیل به قاره آفریقا مربوط به کشورهای اتیوپی، آفریقای‌جنوبی، نیجریه، کنیا، غنا و اوگاندا است. از سوی دیگر نزدیک به ۱۰ هزار نیروی نظامی از کشورهای آفریقایی تاکنون در داخل سرزمین‌های اشغالی توسط ارتش اسرائیل آموزش دیده‌اند. براساس آمار منتشرشده از سوی سازمان ملل، ۱۲۰ هزار تن از شهروندان کشورهای آفریقایی، یهودی هستند. پژوهشکده امنیت ملی اسرائیل پیش‌بینی کرده مبادلات تجاری رژیم صهیونیستی با کشورهای آفریقایی تا پایان سال ۲۰۳۰ از مرز ۱۰ میلیارد دلار عبور کند.
