خبرگزاری مهر _ گروه جامعه، این هفته خبر مهمی منتشر شد در این باره که مجموعه‌ای از آجرهای لعابدار منسوب به قلایچی بوکان متعلق به سده هفتم و هشتم پیش از میلاد از کشور سوئیس به کشور بازگردانده شد.
۴۹ قطعه از آجرهای لعابدار منسوب به قلایچی بوکان که در اوایل انقلاب به‌شکل غیرمجاز از کشور خارج شده بود، پس از پیگیری‌های چند ساله معاونت میراث‌فرهنگی، اداره‌کل حقوقی و امور بین‌الملل وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و دستگاه دیپلماسی کشور از اروپا به ایران بازگردانده شد.
در سال ۱۳۹۱ پس از وصول خبری مبنی بر در اختیار داشتن تعداد ۴۹ قطعه آجر لعابدار متعلق به تپه قلایچی بوکان توسط خانواده‌ای ایرانی ساکن سوئیس و تمایل آنها برای فروش، معاونت میراث‌فرهنگی، اداره‌کل موزه‌ها و اداره‌کل حقوقی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نسبت به تشکیل پرونده استرداد آجرهای لعابدار قلایچی با ادله کارشناسی و طرح دعوی در مراجع ذی‌صلاح بین‌المللی به کشور اقدام کرد و سرانجام با همکاری دیپلماسی کشور در اروپا این مجموعه پس از سال‌ها پیگیری به کشور بازگشت.
حالا گفته شده که قرار است این آثار در موزه ملی ایران نمایش داده شود موزه‌ای که همان لحظه ورود از این آثار میزبانی کرد.
نتایج فراخوان بهره برداری از بناهای تاریخی اعلام شد
این هفته مزایده برخی از بناهای تاریخی در کشور برگزار شد پیرو فراخوان واگذاری بناهای تاریخی پاکت‌های ارسالی به دبیرخانه فراخوان، با حضور نمایندگان سازمان بازرسی، وزارت میراث فرهنگی و اعضای کمیسیون مزایده صندوق احیا بازگشایی و نتایج فراخوان اعلام شد.
بعد از ارزیابی فنی و اقتصادی ۴۶ پاکت ارسال شده به دبیرخانه فراخوان عمومی مرمت، احیا و حق بهره برداری مدت معین برخی بناهای تاریخی، ۳۲ متقاضی امتیاز لازم را کسب کرده و در نهایت تقاضای سرمایه گذاری در ۲۲ بنا به تأیید کمیسیون مزایده رسید.
این بناها شامل «خانه پدری جلال آل احمد تهران»، «عمارت دیوانخانه و خانه محتشم و خانه افشاریان شیراز»، «کاروانسرای میاندشت سمنان»، «بانک ملی شهربانی دارایی و عمارت کلاه فرنگی و شیرخورشید ماکو»، «عصارخانه شهید عصاری آران و بیدگل»، «خانه سالک و خانه مغنی اصفهان»، «خانه آذین و عمارت گلشن بوشهر»، «خانه سوزنگر دزفول» و «خانه بهروزی قزوین»، «خانه کازرونی و خانه اسماعیل مرغون یزد»، «کاروانسرای گدوک سوادکوه»، «خانه فاطمی گرگان»، «خانه صادقی لاهیجان»، «کاروانسرای دهدشت و حمام کهیار»، «حمام نظام کرمانشاه»، «خانه غفاری کرمان» است. همچنین تقاضای سرمایه گذاری در ۳ بنا، به دلیل عدم احراز صلاحیت متقاضیان رد و واگذاری حق بهره برداری یک بنا (کاخ شهرستانک) تمدید شد.
در این جلسه، پاکت‌های الف مرحله دوم فراخوان نیز بازگشایی شد. از مجموع پاکت‌های ارسال شده در این مرحله به دبیرخانه فراخوان، تقاضای سرمایه گذاری در ۸ بنا به تأیید کمیسیون رسید تا طی هفته آینده پاکت‌های «ب و ج» آنها در کمیته فنی و اقتصادی ارزیابی شود. این بناها شامل «حمام شاه اصفهان»، «خانه حکیم باشی کاشان»، «عمارت والی کهره شهر چرداول استان ایلام»، «خانه نجفی بوشهر»، «خانه مستوفی شوشتر»، «کاروانسرای شاه عباسی دامغان»، «ارگ محمدحسین خان ناروئی شهر زهک استان سیستان و بلوچستان» و «عمارت امیر مفخم خمین» است.
ثبت جهانی دو اثر و رد دو پرونده
اتفاق مهم میراثی دیگر مربوط به ثبت جهانی برخی از پرونده‌های میراث ناملموس بود. این هفته پرونده‌های هنر مینیاتور و آئین زیارت قره کلیسا در اجلاس مجازی میراث ناملموس یونسکو ثبت شدند اما دو پرونده جشن مهرگان و هنر نواختن عود نتوانستند در فهرست جهانی قرار گیرند.
پانزدهمین اجلاس مجازی کمیته بین‌الدول میراث‌فرهنگی ناملموس از روز دوشنبه ۲۴ آذرماه ۹۹ به میزبانی جامائیکا آغاز به کار کرد و تا ۲۹ آذرماه ۹۹ (۱۴ تا ۱۹ دسامبر ۲۰۲۰) ادامه داشت.
این اجلاس برای اولین بار به صورت آنلاین به دلیل شیوع ویروس کرونا برگزار شد و در آن مسئولان مربوطه در کشورهای مختلف به صورت مجازی شرکت کرده و درباره پرونده‌ها نظر می‌دادند.
پرونده «مراسم زیارت کلیسای تادئوس» به‌صورت مشترک با ارمنستان، «جشن مهرگان» به‌صورت مشترک با تاجیکستان و «هنر ساختن و نواختن عود» به‌صورت مشترک با سوریه در روز پنجشنبه ۲۷ آذر و هنر مینیاتور با همکاری ترکیه، آذربایجان و ازبکستان عصر روز ۲۶ آذر ماه مورد بررسی اعضای کمیته قرار گرفتند. بعد از ثبت جهانی مینیاتور، افغانستان درخواست داد که به این پرونده بپیوندد این درخواست نیز با استقبال ایران مواجه می‌شود.
همچنین ایران در اجلاس ۲۰۲۰ سهمیه ملی نداشت به این دلیل که سال گذشته سهمیه ملی را که همان دوتار ایرانی بود استفاده کرد اما می‌توانست پرونده مشترک داشته باشد به همین دلیل چهار پرونده، عود، مینیاتور، جشن مهرگان و آئین زیارت قره کلیسا را برای مطرح شدن در اجلاس ۲۰۲۰ یونسکو فرستاده بود.
پرونده ثبت جهانی یلدا نیز که قبلاً به آن ایراداتی گرفته شده بود، اصلاح و دوباره ارسال شد این پرونده ملی است و سهمیه لازم دارد یعنی مانند هر پرونده ملی دیگر هر دو سال یک بار مطرح می‌شود. پرونده‌هایی که نوروز امسال به یونسکو ارائه شد می‌بایست در سال ۲۰۲۱ بررسی شوند.
در نوروز ۹۹ دو پرونده مهارت سنتی ساختن و نواختن رباب مشترک با تاجیکستان و ازبکستان و جشن سده با همکاری تاجیکستان به یونسکو ارسال شد. طبق هر سال پرونده‌هایی که نوروز به یونسکو ارسال می‌شوند باید در اجلاس سال بعد مورد ارزیابی برای ثبت جهانی قرار گیرند اما پرونده‌های رباب و جشن سده برای سال ۲۰۲۱ بررسی نمی‌شوند در این باره مصطفی پورعلی مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی با اشاره به حساسیتی که دراثر پیشنهاد ثبت «حسن خط» ترکیه و «خط عربی» عربستان مطرح شد به خبرنگار مهر گفت: سال ۲۰۲۱ خوشنویسی را به عنوان پرونده ملی در اولویت ثبت جهانی می‌گذاریم.
وی گفت: در سال ۲۰۲۱ پرونده خوشنویسی به عنوان پرونده ملی از طرف ایران مورد بررسی اعضای کمیته قرار می‌گیرد از آنجا که حساسیت‌ها برای پرونده خوشنویسی به دلیل ارائه این پرونده از سوی ترکیه و عربستان به یونسکو بالا گرفت، خوشنویسی در اولویت ثبت و در طبقه «برنامه پاسداری خوب از میراث ناملموس» قرار گرفته است.
پورعلی بیان کرد: پرونده ساختن و نواختن ساز رباب هم قرار بود در سال ۲۰۲۱ مطرح شود؛ با همین محدودیت یونسکو مواجه شد بنابراین در سال آینده رباب مطرح نمی‌شود. اگر محدودیت‌های یونسکو نبود می‌توانستیم پرونده‌های بیشتری را در سال آینده مطرح کنیم. منتها از الان سهمیه کشورها برای سال دیگر بسته شده است.
دفاعیه نمایندگان ایران پذیرفته نشد
مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی درباره ریفر شدن دو پرونده چند ملیتی ایران با نام جشن مهرگان و هنر ساختن و نواختن عود در اجلاس ۲۰۲۰ هم گفت: ما دفاعیه خود را یک ماه پیش درباره پرسش‌های مطروحه در حوزه پرونده چند ملیتی جشن مهرگان و عود ارائه کرده بودیم اما مورد توجه کمیته قرار نگرفت، کمیته به دلیل چند ملیتی بودن این دو پرونده به تفاوت‌ها و اشتراکات این دو عنصر در جوامع تهیه کننده اشاره و این موارد را مورد سوال قرار داد مشکل دیگر این بود که اجلاس به صورت آنلاین برگزار شد و ما نمی‌توانستیم رایزنی انجام دهیم. البته باید گفت که امسال هیچ کشوری بیش از دو پرونده را نتوانست در فهرست میراث ناملموس ثبت کند.
وی درباره پرونده‌هایی که فروردین سال ۱۴۰۰ به یونسکو ارسال می‌شود نیز گفت: دستورالعمل کمیته ۲۰۲۲ هنوز به ما ارسال نشده تا بدانیم فروردین سال بعد باید چه کار کنیم. ولی حتماً در فروردین سال بعد چند پرونده جدید ارسال می‌شود.
کارگروه گردشگری جام جهانی ۲۰۲۲ قطر تشکیل شد
این هفته خبر رسید کارگروه گردشگری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر با هدف هم‌اندیشی در فرآیند جذب حداکثری تماشاگران این رویداد با مشارکت مناطق آزاد کشور تشکیل شد.
ولی تیموری معاون گردشگری کشور با حضور در نخستین نشست کارگروه گردشگری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر که با مشارکت نمایندگان دستگاه‌های اجرایی مرتبط و نهادهای فرابخشی در محل معاونت گردشگری برگزار شد، عنوان کرد: با توجه به برگزاری جام‌جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر در همسایگی کشورمان و ضرورت بهره‌برداری مطلوب از این فرصت برای جذب گردشگران ورودی به کشور، اولین نشست "کارگروه گردشگری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر" با هدف هم‌اندیشی در فرآیند جذب حداکثری تماشاگران این رویداد تشکیل شده است.
او در تشریح دیدگاه حوزه گردشگری در مواجهه با جام‌جهانی پیش‌رو، اظهار کرد: کشوری که میزبان این رویداد به‌شمار می‌آید، در همسایگی ایران است و چندان از وسعت زیادی بهره‌مند نیست، لذا زمینه این امکان وجود دارد تا تعداد بسیار زیادی از افرادی که برای تماشای مسابقات به این کشور سفر کرده‌اند، بتوانند به سایر مقاصد گردشگری حاشیه از جمله کشور ما نیز سفر کنند. البته تحقق این امر نیازمند تمهیدات و فعالیت‌های اجرایی مطلوب در نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای هدف، سفارت‌خانه‌ها و همکاری دستگاه‌های فرابخشی مرتبط و تأثیرگذار همانند صدا و سیما خواهد بود، به این ترتیب تحت چنین تدابیری اطلاع‌رسانی خواهد شد فردی که به قطر سفر کرده است، می‌تواند با فاصله زمانی نیم‌ساعت از کشور ایران با تنوع آب و هوایی متفاوت و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی متعدد دیدن کند.
آغاز تدوین برنامه هفتم توسعه در وزارت میراث‌فرهنگی
معاون توسعه مدیریت وزارت میراث‌فرهنگی گفت: این وزارتخانه پیش از ابلاغ دولت، به منظور استفاده از فرصت و پیش‌بینی برنامه‌های مناسب برای دوران پساکرونا، تدوین برنامه هفتم توسعه را آغاز کرد.
محمد خیاطیان معاون توسعه مدیریت و امور مجلس وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: «پیش از تدوین برنامه‌های توسعه، الزامات و موضوعات و سیاست‌های اصلی از سوی دولت به دستگاه‌ها ابلاغ می‌شود، وزارت میراث‌فرهنگی هنوز ابلاغی دریافت نکرده است اما تدوین برنامه هفتم توسعه در دستور کار قرار دارد.»
او یادآور شد: «البته تدوین برنامه به طور رسمی آغاز نشده اما به منظور استفاده از فرصت و پیش بینی برنامه‌های مناسب در دوران پساکرونا، معاونت‌های تخصصی این وزارتخانه، در حال انجام کارهای مقدماتی تدوین برنامه هفتم توسعه هستند.»
خیاطیان اضافه کرد: «معاونت‌های تخصصی وزارتخانه براساس سیاست‌ها و با نگاه به برنامه‌های بالادستی ابلاغ شده، برنامه‌های پیشنهادی خود را به دبیرخانه تدوین برنامه هفتم توسعه که در معاونت توسعه مدیریت فعالیت خود را آغاز کرده است ارائه می‌دهند.»
معاون توسعه مدیریت و امور مجلس وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اظهار کرد: «این برنامه‌های پیشنهادی در جلسه شورای مرکزی وزارتخانه که با حضور وزیر محترم و معاونان برگزار می‌شود مورد بررسی قرار می‌گیرند. آنچه در تدوین برنامه هفتم توسعه وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای ما اهمیت دارد، رویکردها و اولویت‌های دولت است.»
پیشنهادی برای نامگذاری روزهای تقویم به نام صنایع دستی
رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی از پیشنهاد این کمیسیون به معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی مبنی بر نامگذاری هر روز تقویم خورشیدی به نام یکی از صنایع دستی خبر داد. علی اکبر عبدالملکی گفت: نام گذاری هر روز از تقویم به نام یکی از صنایع دستی کشور ضمن ارج گذاشتن به هنر ایرانی موجب رونق و معرفی صنایع دستی تمامی شهرستان‌ها و همچنین امکان تبادل فرهنگی بین استان‌ها می‌شود و مهم‌تر از همه رقابتی سالم بین صنایع دستی سراسر کشور شکل می‌گیرد.
وی افزود: در تقویم روزهایی داریم که نام برخی شهرها به ثبت رسیده و بر اساس طرح «روز شمار صنایع دستی» قصد داریم در همان روز صنایع دستی خاص همان شهر را معرفی کنیم.
ساماندهی شرایط حفاظتی آبراهه‌های پاسارگاد پس از باران
مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد از ساماندهی و بهبود شرایط حفاظتی آبراهه‌های این مجموعه به‌منظور دفع هر چه سریع‌تر آب باران و جلوگیری از ماندگاری رطوبت خبر داد. افشین ابراهیمی گفت: «آبراهه‌های مجموعه میراث جهانی پاسارگاد از جمله مهم‌ترین شواهد وجود باغ‌های شاهی در این محوطه هستند که به دلیل کارکرد ویژه در جمع‌آوری و هدایت‌بخشی آب‌های حاصل از بارندگی به‌طور مستمر مورد پایش قرار می‌گیرند.»
او ادامه داد: «در طی سالیان گذشته به‌منظور دفع هر چه سریع‌تر آب باران و جلوگیری از ماندگاری رطوبت در آبراهه‌ها که شدیدترین صدمه‌ها را متوجه بقایای معماری موجود می‌کند، سه حلقه چاه جذبی به عمق پنج تا هفت متر با رعایت فاصله مناسب از این کانال‌ها حفر شده است.»
مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد با اشاره به اینکه این چاه‌ها به حفاظت و در امان ماندن آثار کمک زیادی کرده‌اند، بیان کرد: «ولی این چاه‌ها در برابر بارش‌های سهمگین سال گذشته، جدا از اینکه بر اثر آب شستگی و ریزش، متحمل خسارت شدند، توان تخلیه همه آب‌ها را نیز نداشتند، به همین منظور از نیمه آبان‌ماه سال جاری برنامه‌ای برای مهار آب‌های سرگردان در محدوده آبراهه‌ها به اجرا گذاشته شد.»
