خبرگزاری فارس - اردبیل| ساناز هدایت‌پور: در سال‌های اخیر تعطیلی مدارس سبب استفاده بیشتر کودکان و نوجوانان از تبلت و تلفن‌های همراه شده و والدین نیز با توجه به نیاز به آموزش مجازی در این دوران به ناچار راضی به استفاده کودکان از این وسایل شده‌اند و این موضوع نگرانی خانواده‌ها را بیشتر کرده است.
فضای مجازی و بازی‌های آفلاین و آنلاین در میان کودکان و نوجوانان همیشه مورد توجه بوده اما با شیوع کرونا که باعث خانه‌نشینی کودکان و نوجوانان شده زمینه استفاده از این فضا برای آنها بیشتر فراهم شده است، حتی کودکان در پایه ابتدایی که کمتر از تلفن همراه استفاده می‌کردند با این شرایط به گوشی و فضای مجازی دسترسی پیدا کرده‌اند و در نتیجه‌ی جذابیت فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای به استفاده از آن عادت کرده و بیشتر به بازی‌های رایانه‌ای وابسته شده‌اند.
هر چه زمان می‌گذرد امکانات بیشتر و سیستم‌های در دسترس به‌روزتر می‌شود و در نتیجه جذابیت بیشتری برای کودکان و نوجوانان و حتی کل اعضای خانواده در هر رده سنی ایجاد می‌کند که این موضوع تنش و آسیب روانی و جسمی و مشکلات رفتاری بیشتری ایجاد می‌کند.
شاید در ابتدای انتشار ویروس کرونا به واسطه سلامت جسمانی کودکان و نوجوانان، والدین تا این حد از مسائل و مشکلاتی که استفاده طولانی مدت و دسترسی به فضای مجازی داشت نگران نبودند، اما رفته رفته مشاهده شد که سلامت روان کودکان و نوجوانان بیشتر در خطر است و نیاز به پیشگیری و حتی درمان دارد.
در این گزارش به سراغ کارشناسان امر در این حوزه رفته و درصدد ارائه راهکاری موثر برای رفع این مشکلات برای خانواده‌ها هستیم؛
توجه به اصول مدیریتی سبب کاهش تهدیدات فضای مجازی می‌شود
فاطمه قربانی، کارشناس فضای مجازی در این زمینه اظهار می‌کند: والدین باید استفاده از فضای مجازی و بازی‌ها به‌ویژه بازی‌های آنلاین که اعتیاد آورتر هستند را مدیریت کنند و توجه به ۵ قسمت مدیریتی می‌تواند به‌طور چشم‌گیری باعث کاهش تهدیدات این فضا شود.
وی با اشاره به این پنج قسمت مدیریت ادامه داد: یکی از این ۵ قسمت، مدیریت نیاز و تفاوت قائل شدن بین نیاز حقیقی و درخواست‌ها و نیازهای کاذب کودک و نوجوانان است که برآورده ساختن نیازهای غیر حقیقی می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را برای والدین به وجود آورد.
ابزارهای غیر بومی مشکلات متعدد اخلاقی-رفتاری ایجاد می‌کنند
کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: دومین قسمت مدیریت ابزار است، والدین باید برای فرزندان خود ابزاری تهیه کنند که برای آن محتوای مطلوب تدارک دیده شده باشد، معمولا ابزارهای غیربومی به علت عدم سازگاری با فرهنگ کشور ما مشکلات متعدد اخلاقی-رفتاری ایجاد می‌کنند.
قربانی ادامه داد: سومین قسمت مدیریت محتوا است؛ که برای تهیه آن باید به منابع معتبر مراجعه کرده و متناسب با سن، جنس و روحیات فرزند انتخاب شود. جهت تهیه بازی‌ها و تصاویر متحرک برای کودک و نوجوان رده‌بندی‌های سنی اعلام شده است که در ایران نیز این رده بندی با نام «اسرا» قابل استفاده است.
لزوم اختصاص زمان مشخص برای استفاده از رسانه‌های نوین
وی تشریح کرد: چهارمین قسمت، مدیریت زمان است؛ بهتر است در هر خانواده برای استفاده مطلوب از رسانه‌های نوین، زمان مشخص و مختص خود اعضا در نظر گرفته شود مثلا می‌توانیم برای یک نوجوان کل زمان استفاده از این رسانه‌ها را ۲ ساعت در نظر بگیریم، می توان ۱ ساعت را به فضای مجازی و رایانه و ساعت دیگر را به تلویزیون اختصاص داد.
این کارشناس فضای مجازی ادامه داد: همچنین شب هنگام، نامناسب‌ترین زمان برای استفاده از ابزارهای ارتباطی است و زمان استفاده از رسانه‌های نوین نباید با زمان اختصاص یافته به مسائل مهمتری همچون مطالعه، تفریح و ... تداخل داشته و موجب بر هم خوردن نظم حاکم بر کارها و نهایتا تغییر سبک زندگی و هویت فردی شود.
قربانی تصریح کرد: آخرین نوع مدیریت، مدیریت مکان است که یکی از اصول اساسی است، علاوه بر اینکه باید مکان‌های تعریف شده‌ای در منزل برای استفاده از رسانه وجود داشته باشد که ویژگی‌های خاصی مانند مقابل دید بودن را دارا باشد، باید مکان‌هایی همانند میهمانی‌ها، هنگام صرف غذا، اتاق خواب، محیط‌های آموزشی و...که منع استفاده دارند نیز مشخص شود.
وی بیان کرد: امید است والدین با قرار دادن قواعد و قانون‌های این‌چنینی در محیط خانواده از بروز اختلالات روانی همچون: تنهایی، اضطراب، افسردگی، مشکلات خلقی، وسواس، بیش فعالی و همچنین تحریک افکار، نواحی مغزی و رفتار در کودکان و نوجوانان و در نتیجه بروز بلوغ زودرس و مشکلات آن در آینده که هم‌زمان با استفاده بیش از حد از فضای مجازی و اینترنت بروز پیدا می‌کند، پیشگیری به عمل آورند.
اما در کنار نحوه مدیریت استفاده درست از فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای برای کودکان و نوجوانان، یکی دیگر از مهم‌ترین موضوعات که به دغدغه‌ای برای خانواده‌ها در این روزهای کرونایی تبدیل شده کم‌تحرکی و نیاز به ورزش برای سلامتی جسمی فرزندانشان است.
خانه نشینی سبب کم‌تحرکی و چاقی مفرط کودکان شده است
فرهاد حسنی سوها، کارشناس ورزشی با اشاره به اینکه بیشتر رده سنی کودکان دبستانی دچار کم‌تحرکی و بی‌تحرکی شده‌اند گفت: به دلیل اینکه شرایط موجود اجازه بازی بچه‌ها را در کوچه و با دوستانشان گرفته باعث چاقی و کم‌تحرکی آنها شده است و چاقی باعث فشار آمدن بر روی زانوها شده و در نتیجه باعث کوتاهی قد آنها در آینده خواهد شد.
وی در ادامه بیان کرد: به‌دلیل این که فاکتورهای کلسترول بیشتر می‌شود و انرژی انباشته شده خالی نمی‌شود احتمال بلوغ زودرس نیز در نوجوانان بیشتر می‌شود، اصولا سن بلوغ از ۱۴ تا ۱۶ بوده اما به دلایل گفته شده از ۱۲ یا ۱۳ سالگی شروع می‌شود.
کارشناس ورزشی ادامه داد: آسیب‌های بعدی، امواج تبلت و گوشی و حتی تلویزیون است که در نتیجه برخورد این امواج به چشم‌ها باعث ایجاد آسیب‌های مغزی خواهد شد. حتی موردی داشتیم کودکی در نتیجه استفاده‌ی زیاد از تبلت دچار تشنج شده است.
ضرورت همبستگی آموزش و پرورش و صدا و سیما
وی با اشاره به راهکارهای مورد نظر بیان کرد: راهکار موجود برای رفع این مشکلات نیازمند یک کار جمعی بوده و تنها مختص والدین نیست و در کنار خانواده‌ها ارگان‌هایی همچون صدا سیما و آموزش و پرورش نیز باید پای کار بوده و با همبستگی همدیگر در راه درمان و پیشگیری درباره این موضوع کوشا باشند.
حسنی در ادامه چنین گفت: با توجه به مدیریت مناسب در شبکه آموزش و شاد امر تدریس دانش‌آموزان به خوبی انجام یافته و رفته رفته منظم شد و اکثر بچه‌ها از درس‌هایشان عقب نماندند و اما در حوزه ورزشی با مشکلاتی مواجه بودیم.
این کارشناس ورزشی ادامه داد: گرچه برای آشنایی بهتر دانش‌آموزان از مزایای ورزش و مضرات کم‌تحرکی و بی‌تحرکی از طرح کوچ استفاه شد اما این طرح به دلیل عدم بهره‌مندی از معلمین ورزش ناقص ماند و در حالی‌که می‌توانستیم هر روز ساعتی را به زنگ ورزش اختصاص داده و با تشویق به تحرک ورزش از چاقی و سوتغذیه دانش آموزان در این ایام جلوگیری کرد.
چالش مسابقه‌ای با نظر کارشناسان ورزشی از راهکارهای تشویق کودکان برای ورزش
حسنی با اشاره به راهکارهای موجود تصریح کرد: یکی از راهکارهای تحرک‌آفرینی بین کودکان طرح ایجاد چالش مسابقه‌ای با در نظر گرفتن حرکات مورد نظر کارشناس و معلمان و مربیان ورزش با توجه به رده سنی آنها و همچنین در نظر گرفتن جایزه‌ای برای کودکان و نوجوانان برای ترغیب و تشویق بیشتر به ورزش و تحرک است.
وی افزود: خود خانواده‌ها نیز کم‌تحرک و بی‌تحرک شده‌اند، در همه‌ی شهرها پارک‌ها و فضای باز مورد نظر موجود است که خیلی کمتر در معرض خطر ویروس کرونا هستند؛ والدین به همراه فرزندان خود می‌توانند به این مکان‌ها مراجعه و دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی کنند تا هم خود و هم فرزندان ورزش کرده و بی‌تحرک نباشند.
لزوم رعایت طرز قرارگیری درست گوشی و تبلت در دست
کارشناس ورزشی ادامه داد: اما در کنار موارد ذکر شده در خصوص تحرک کودکان و نوجوانان، با توجه به نیاز به استفاده از گوشی و تبلت باید نحوه درست استفاده از این ابزارها نیز مورد توجه خانواده‌ها قرار گیرد طرز قرارگیری درست گوشی در دست رعایت شود.
حسنی بیان کرد: چرا که اگر گردن را به سمت پایین بگیریم باعث آرتروز گردن خواهد شد که یک چالش بزرگ برای همه اعضای خانواده است. توصیه‌ای که می‌شود انجام حرکات گردن است به طوری که عضلات جلوی گردن دراز و عضلات پشت گردن کوتاه شود که در نتیجه باعث جلوگیری از آسیب به عضلات گردن خواهد شد همچنین اعضای خانواده نباید از حرکات شانه‌ای غافل شوند.
وی به معرفی برخی از ورزش‌ها به والدین و به‌خصوص کودکان و نوجوانان پرداخته و گفت: والدین می‌توانند با تهیه حلقه هولاهوپ که ارزان قیمت و مورد پسند کودکان بوده، با جست و جو در اینترنت ورزش‌های مربوط به حلقه را مشاهده کرده و به کودکان خود بیاموزند و تا حد امکان آنها را همراهی کنند، همچنین کش پیلاتس بهترین و ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین باشگاه برای اعضای خانواده است و همچنین میله بارفیکس که مادر حرکات ورزشی است.
یکی دیگر از مهم‌ترین دغدغه‌های موجود در بین خانواده‌ها احتمال تاثیر استفاده بیش از حد از فضای مجازی بر روی روند تحصیلی کودکان و نوجوانان و همچنین اختلالات روانی و تاثیرات منفی بر روی خصوصیات آنان است و در این رابطه نیز به سراغ یکی از کارشناسان امر در این حوزه رفته و به صحبت در این خصوص پرداختیم.
آسیب روانی و افت تحصیلی از علل وابستگی به فضای مجازی است
پری ملکی، روانشناس در این زمینه گفت: این روزها با گسترش ویروس کرونا و خانه‌نشینی کودکان و نوجوانان بیشتر از سایر روزها درگیر اینترنت و فضای مجازی بوده و بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان سرگرمی اصلی‌شان جایگزین بازی‌های حقیقی و دورهمی‌ها به‌شمار می‌رود.
ملکی بیان کرد: والدین باید به‌خاطر داشته باشند که استفاده نادرست از آن می‌تواند برای کودکان و نوجوانان اعتیاد آور باشد. در نتیجه از مشکلاتی که کودکان و نوجوانان ممکن است در استفاده بیش از حد درگیرشان باشند می‌توان به تنهایی، افسردگی، عزت نفس پایین، ارتباط اجتماعی ضعیف، تغییر نگرش و بی‌انگیزگی در تحصیل، افت نمرات درسی و مشروط شدن اشاره کرد که در دراز مدت باعث اختلالات روحی و روانی می‌شود.
وی ادامه داد: افرادی که کمتر از اینترنت استفاده می‌کنند در مقایسه با افرادی که بیش از اندازه درگیر اینترنت و فضای مجازی هستند ارتباط بیشتر و بهتری دربین اعضای خانواده و جامعه خواهند داشت.
ملکی افزود: پس می‌توان گفت یکی از آسان‌ترین و ساده‌ترین راه‌های جلوگیری از بروز این مشکل محدود کردن مدت زمان استفاده از اینترنت است که والدین در مدیریت کردن آن نقش مهمی دارند؛ از آن‌جایی که نوجوانان به‌دلیل موقعیت سنی‌شان که مرحله شکل‌گیری هویت آنهاست تمایل بیشتری به بازی‌های کامپیوتری دارند از همین رو تاثیرپذی آنها بیشتر خواهد بود.
این روانشناس گفت: والدین باید مراقب باشند که دوران هویت‌یابی فرزندانشان با بحران‌ها همراه نشود باید آگاه باشند زمانی که کودک و نوجوان‌شان به استفاده بیش از حد از اینترنت عادت کند چه آسیب‌های روانی را به دنبال خواهد داشت.
بازی‌های ایرانی جایگزین بازی‌های خشن خارجی شود
وی با اشاره به لزوم استفاده از بازی‌های بومی عنوان کرد: والدین باید سعی کنند فرزندانشان را با هدف ارتقاء آموزش و اخلاقی و تربیتی به انجام بازی‌های سنتی رایانه‌ای هدایت کنند و بازی‌هایی را متناسب با فرهنگ و اعتقادات ایرانی در اولویت فرزندانشان قرار دهند و خودشان نیز به نحوی در آن مشارکت داشته باشند.
ملکی افزود: نقش والدین به‌عنوان هم‌بازی می‌تواند از بازی‌های جنجالی و ممنوع که چندان به سن کودکانشان ارتباطی ندارد جلوگیری و کنترل کرده که قطعا این کار باعث ارتقای مهارت‌های فکری و قدرت حل مساله فرزندان خواهد شد.
وی بیان کرد: طبق تحقیقات انجام شده رفتارهای پرخاش‌گرانه در میان فرزندان به‌صورت غیر معمول از نتایج استفاده از بازی‌های رایانه‌ای و فیلم‌های خشن است. هر چند نمی‌توان منکر تأثیر منفی این نوع سرگرمی‌ها در بروز رفتارهای خشن بود، اما با توجه به محتوای غیراخلاقی که در فیلم‌ها و بازی‌ها وجود دارد، می‌توان این عامل را نیز از جمله عوامل مهم ایجاد روحیه پرخاشگرایانه در کودکان و نوجوانان قلمداد کرد.
پس از توجه جدی به آسیب‌های روانی که از قبل استفاده بیش از حد از فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای، توجه به امر تغذیه کودکان و نوجوانان در این ایام نیز از موضوعات مهمی بوده که به یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها تبدیل شده است.
برای اطلاع دقیق از نحوه تغذیه کودکان و نوجوانان در ایام کرونا به سراغ یکی از کارشناسان تغذیه رفتیم تا اطلاعات علمی را از وی جویا شویم.
اختلال خواب سبب افزایش وزن می‌شود
کارشناس تغذیه درباره این موضوع گفت: مشکل افزایش وزن در دوران کرونا برای همه رده‌های سنی وجود دارد و اما کودکان بیشتر درگیر چاقی هستند و اختلال خواب یکی از مواردی است که باعث افزایش وزن شده والدین باید سعی کنند فرزندان خود را در ساعت‌های نزدیک به زمان شروع کلاس‌های درسی بیدار کنند.
حسن جعفری ادامه داد: صبحانه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین وعده‌های غذایی است و از این‌رو کودکان باید صبحانه خود را به‌طور کامل بخورند؛ از جمله مواد غذایی پروتئین‌دار مثل تخم‌مرغ، عدسی، پنیر و همچنین حبوبات در رژیم صبحانه‌ی آنها باشد.
این کارشناس تغذیه تصریح کرد: با وجود این موارد میل به غذا در کودکان کمتر می‌شود و کمتر احساس گرسنگی می‌کنند. ولی کربوهیدرات‌ها از جمله فست‌فودها ، بیسکوییت و کیک خیلی زود جذب بدن می‌شوند و در نتیجه قند خون کاهش پیدا کرده و میل به غذا بیشتر می‌شود و در نتیجه خوردن غذای زیاد چاقی را به همراه دارد.
وی عنوان کرد: در خانه ماندن باعث اشتهای کاذب می‌شود و به دلیل عدم سرگرمی که در این ایام کرونا وجود دارد آنها کم کم به سراغ غذا خوردن یا نخوردن می‌روند.
یخچال سبز جایگزین یخچال چرب شود
جعفری بیان کرد: توصیه‌ای که به والدین می‌شود این است که یخچال منزل خود را هوشمند کنند. به جای انباشت غذاهای ناسالم، فست فود و ... از میوه و سبزی‌هایی که مطابق میل فرزندان خود خریداری و یخچال هوشمند خود را این‌گونه تنظیم کنند. پس در نتیجه تکرار این کار مصرف غذایی کودکان به سمت درستی خواهد رفت و غذای سالم و مفیدی خواهند خورد.
وی گفت: در کل رژیم غذایی خاصی به کودکان توصیه نمی‌شود و توصیه اصلی برای والدین است که برای کودکان خود ذائقه‌سازی کنند تا سلامت جسم و حتی روانی آنها حفظ شود. همراهی والدین در این ایام با کودکان در حفظ تناسب بدنی آنها مفید و موثر خواهد بود.
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، در نهایت برای ایمن ماندن سلامت جسم و روان در این ایام نباید کودکان و نوجوانان را با فضای مجازی تنها گذاشت و همواره باید آنها را همراهی کرد و زمینه لازم برای ایجاد تعادل بین فضای مجازی و واقعی را برای فرزندان خود را فراهم ساخت و البته لازم به ذکر است که خود والدین باید از سواد رسانه‌ای مناسبی برخوردار باشند تا بتوانند فرزندان خود را به بهترین صورت راهنمایی کنند، امید است که با رفع ویروس منحوس کرونا تمام این دغدغه‌ها و نگرانی‌ها پایان یابد.
انتهای پیام/۳۴۶۳/ی
