خبرگزاری فارس - سعید مؤذنی: از الزامات پیشرفت اقتصادی هر کشور حمل و نقل و زیرساخت‌‌های قوی حمل و نقل است و در نهایت به توسعه اقتصادی می‌انجامد، از سوی دیگر حمل و نقل تأثیر به سزایی در تولید ناخالص داخلی GDP و توسعه پدافند غیر عامل کشورها دارد.
در بین چهار مدل حمل و نقلی ریلی، هوایی، جاده‌ای و دریایی، شاید بتوان گفت حمل و نقل ریلی مهمترین و استراتژیک‌ترین مدل حمل و نقلی مورد توجه کشورها است، به هر حال از مزایای معروف حمل و نقل ریلی، ایمنی بیشتر، مصرف سوخت کمتر، امکان جابه‌جایی انبوه و تولید آلایندگی کمتر (نسبت به سایر مدل‌های حمل و نقلی) است.
یکی از شاخص‌های اولیه توسعه‌یافتگی کشورها، توسعه حمل کالا توسط خط‌آهن است، حمل و نقل ریلی در کشور ما نیز مورد توجه جدی مسوولان قرار دارد و در این راستا در قانون برنامه نیز بر آن تأکید شده است؛ ضرورت ارتقای سهم ریل در جابه‌جایی کالا ( حدود 30 درصد بار کشور و 20 درصد مسافر) و دارا بودن حدود 24 هزار کیلومتر خط‌آهن از اهداف سند چشم‌انداز است که البته تحقق آن در این شرایط بسیار مشکل شده است، اما امکان‌پذیر است.
کماکان سهم ریل در جابه‌جایی بار و مسافر حدود 10 درصد است و تقریبا 90 درصد این سهم در اختیار بخش حمل و نقل جاده‌ای با مصرف سوخت بیشتر، تولید آلایندگی بیشتر و شاید بتوان گفت ایمنی کمتر است همچنین سهم ریل در ترانزیت کشور که یکی از گزاره‌‌های اقتصاد مقاومتی است، چندان زیاد نیست.
در این راستا تحقق اهداف تعیین شده فعلی و برنامه‌ها، در گام اول جذب نقدینگی مناسب برای توسعه زیرساختها و سپس توسعه ناوگان را می‌طلبد.
توسعه زیرساختها این روزها با درآمده‌ای محدود نفتی (به دلیل تحریم‌ها) و بودجه‌های عمرانی محدود امکان‌پذیر نیست اما باید از ظرفیت نقدینگی موجود 3700 هزار میلیارد تومانی فعلی برای توسعه زیرساخت‌‌های کشور در همه حوزه‌‌ها و همچنین حوزه ریلی استفاده کرد تا این نقدینگی در کنار اینکه به توسعه کشور بینجامد مانعی برای بروز تورم و ایجاد بازارهای هیجانی طلا، دلار و مسکن شود.
البته یکی از روش‌‌های مناسب جذب نقدینگی که سود دو طرفه برای کشور و مردم دارد صندوق پروژه است که گامی مهم برای مردمی کردن اقتصاد و دخالت مردم در اقتصاد کشور و توسعه زیرساختها تلقی می‌شود.
به هر حال در نبود نقدینگی لازم و نبود اهتمام در دولت‌‌های یازدهم و دوازدهم، توسعه ریلی کشور چندان محقق نشد و هدف ساخت سالانه 1000 کیلومتر راه‌آهن به نتیجه نرسید که البته نبود همکاری بانک‌ها در ارائه تسهیلات توسعه زیرساختها هم یکی از عوامل عدم توسعه زیرساخت‌‌های عمرانی کشور بود.
این سال‌ها تسهیلات بانکی به کمک توسعه ناوگان ریلی نیامد و در شرایطی که سازندگان خارجی معمولا روی تولیدات خود فاینانس با نرخ سود کمتر از 5 درصد دارند، بانک‌های داخلی هیچ حمایت تسهیلاتی از شرکتهای ریلی به عنوان متقاضی ناوگان و شرکتهای سازنده واگن نداشتند.
حدود 7 سازنده واگن در کشور در نبود نقدینگی کافی امکان تولید ناوگان با ظرفیتی که دارند، را ندارند و شرکتهای بهره‌بردار هم امکان خرید نقدی واگن را ندارند، در حالی که در کشورهای دنیا بانک‌ها به عنوان واسطه این دو بخش ورود می‌‌کنند و با ارائه تسهیلات این دو بخش را به یکدیگر متصل می‌‌کنند، اما در کشور ما بانک‌ها در توسعه زیرساخت‌‌های عمرانی و همچنین ناوگان به دلیل پرهزینه بودن و دیربازده بودن ورود نمی‌‌کنند و همین امر موجب توسعه نامتناسب خطوط ریلی کشور و همچنین کمبود ناوگان شامل واگن و لکوموتیو و فرسوده شدن ناوگان شده است.
به هر حال از آنجا که سرمایه‌گذاری در توسعه راه‌آهن و ناوگان ریلی ارقام بالایی لازم دارد ضرورت دارد، دولت از طریق ایجاد مشوق‌های لازم، حذف مقررات دست و پاگیر، تشویق بانک‌ها به ارائه تسهیلات و استفاده از نقدینگی موجود در جامعه، توسعه ریلی کشور را رقم بزند.
* حمل و نقل پیشران توسعه هر کشور
علی مختارزاده، کارشناس اقتصاد حمل و نقل، در این‌باره به خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس می‌گوید: از مهمترین پارامترهای توسعه که در قیمت تمام شده کالا هم موثر است، بحث حمل و نقل است، حمل و نقل از بخش‌های مهمی است که دولت باید به عنوان یک بخش زیر‌ساختی در آن سرمایه‌گذاری کند.
وی با بیان اینکه روش و سرعت حمل و نقل تاثیر بسیار زیادی بر کل بدنه اقتصادی کشور می‌گذارد، ادامه داد: کشور ما با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی که دارد بستر بسیار خوبی برای درآمدزایی بسیار بالا از بخش ترانزیت کالا است، ما از طریق خلیج فارس و دریای عمان به آب‌های آزاد راه داریم و به راحتی می‌توانیم با حمل و نقل دریایی تاثیری خوب و عمیق در اقتصاد خود داشته باشیم.
* کاهش سوانح رانندگی از مزایای توسعه ریلی
وی اظهار کرد: در کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا، چین ، روسیه و حتی هند برای تکمیل چرخه حمل و نقل، سرمایه‌گذاری وسیعی در بخش راه‌آهن انجام شده است که بخش بزرگی از ناوگان ترانزیتی این کشورها را تشکیل می‌دهد، متاسفانه در کشور ما این بخش از حمل و نقل گستردگی زیادی نداشته و مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.
وی بیان کرد: اولین آورده سرمایه‌گذاری در این بخش زیربنایی (ریلی) می‌تواند کاهش چشم‌گیر حوادث رانندگی باشد، تردد کامیون‌ها در جایی که باید سیستم حمل و نقل جاده‌ای، بارِ سیستم ریلی را هم متحمل شود، خطرات جانی و مالی جاده‌ای را به شدت افزایش می‌دهد.
* چالش حمل ریلی مواد اولیه از گلوگاه‌های معدنی
وی تصریح کرد: علاوه بر این، حمل مواد اولیه از گلوگاه‌های معدنی کشور به دلیل نبود یک سیستم ریلی گسترده، با چالش جدی مواجه است و این مواد اولیه با حداکثر ظرفیت به مقاصد خود منتقل نمی‌شود در حالی که اگر خط ریلی هم از این مبادی داشته باشیم، به علت اینکه شبکه ریلی ما دوخطه نیست، قطارهای باری که معمولا کم سرعت هستند با تاخیر زمانی زیادی به مقصد می‌رسند چون به هر حال اولویت در سیستم ریلی ما با قطارهای مسافری و سوختی است و همین مساله موجب بالا رفتن قیمت حمل و تاثیر مستقیم آن برروی قیمت کالا می‌شود.
* اشتغال 75 نفر در ازای جابه‌جایی هر 100 میلیون واحد حمل در راه‌آهن
وی اضافه کرد: به‌موازات گسترش خطوط ریلی، بسیاری از مراکز مولد و اشتغال‌زای زودبازده کوچک و متوسط و نیز صنایع بزرگ و مادر و در مرحله بعد سایر صنایع جانبی و زیر دستی آن‌ها امکان اقتصادی شکل‌گیری و استقرار در حاشیه این خطوط را یافته تا با تکیه بر مزایای متنوع حاصل از آن، مسیر توسعه و بالندگی را بپیمایند.
وی اظهار داشت: همچنین مشاغل مرتبط با بخش تعمیر و نگهداری خطوط ابنیه، تجهیزات و ماشین‌آلات شبکه ریلی نیز مورد مهم دیگری است که می‌توان به آن اشاره کرد.
وی گفت: بر اساس گزارشات کارشناسی به ازای جابه‌جایی هر 100 میلیون واحد حمل در راه آهن حدود 75 نفر مشغول به‌کار می‌شوند.
* دولت سیزدهم سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی را ارتقا دهد
وی تصریح کرد: از اتفاقات خوب و میمون سال‌های اخیر در حوزه صنعت ریلی بومی سازی ساخت ریل بود که با توحه به این مهم، هزینه ساخت شبکه ریلی برای دولت کاهش چشمگیری خواهد داشت.
وی اضافه کرد: ما برای توسعه خطوط ریلی خود باید به فکر سرمایه‌گذاری ویژه باشیم اما در حال حاضر مهمترین منبع تامین سرمایه برای ما، فروش نفت است که با توجه به افت فروش به واسطه تحریم‌ها امکان استفاده از این منبع برای سرمایه‌گذاری کلان در این صنعت وجود ندارد.
وی تأکید کرد: به هرحال هرگونه سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی در بخش توسعه شبکه ریلی، نوسازی ریل‌های قدیمی، دوخطه کردن مسیرها و بالا بردن سرعت قطارها تاثیر مستقیم و مثبتی روی آینده توسعه کشور مخصوصا در بخش صنعت، معدن و تجارت خواهد گذاشت که این مهم باید مد نظر دولت سیزدهم به صورت ویژه قرار بگیرد.
انتهای پیام/ب
