خشونت انواع مختلفی دارد. گاهی دزدی نماد خشونت و گاهی قتل و کتک زدن دیگران نماد خشونت است. شناخت خشونت و عوامل بروز رفتار خشونت آمیز می تواند جلوی این رفتار را تا حد زیادی بگیرد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، هر از چند گاهی اخبار ناگوار مبنی بر قتل یا آزار فرزند، همسر و سایر اعضای خانواده توسط افراد پرخاشگر و بزهکار شنیده می شود. در جدیدترین خبر های منتشر شده، پدری مشهدی که چند سال قبل فرزند دوقلو اش را به قتل رسانده بود، چند هفته قبل نیز مرتکب قتل فرزند 7 ساله اش شد.
عجیب است چرا افرادی که مرتکب چنین اقدامات خشن و دردناکی می شوند، آزادانه و بدون دردسر باز هم در کنار خانواده شان به طور عادی به سر می برند. به نظر می رسد افراد خشن و بزهکار لازم است تا در پرونده های جداگانه مورد مداخله قرار گرفته و بر اساس شخصیت هر فرد، مورد بررسی و اقدامات تادیبی و تربیتی قرار گیرند.
یکی از مواردی که می تواند به کاهش آمار رفتارهای خشونت آمیز و عواقب ناراحت کننده آن کمک کند، شناخت ماهیت خشونت و روش های پیشگیری از آن با بررسی عوامل رفتار خشونت آمیز است. دکتر حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی در این رابطه به خبرنگار اجتماعی رکنا اظهار کرد: خشونت یکی از وجوه مشخصه جامعه ماست. اگر نیم نگاهی به آمار پرونده های قضائی و پزشکی قانونی داشته باشیم به راحتی متوجه می شویم که از دغدغه های جدی کشور خشونت است. مصادیق خشونت در خودکشی، تجاوز به عنف، خفت گیری و تخریب اموال عمومی دیده می شوند. اکنون خشونت در فضای مجازی، خشونت های خانگی، خشونت هایی که در ادبیات مدیران وجود دارد نیز در حوزه خشونت قرار می گیرند که لازم است براساس نوع خشونت و ویژگی های فردی افراد، برنامه ریزی ها متفاوت باشد.
موسوی چلک در مورد آثار تادیبی افرادی که به دلیل بروز رفتار خشونت آمیز دستگیر می شوند، گفت: در آیین دادرسی کیفری برای افراد پرونده شخصیت تشکیل دادیم که سال 98 آقای رئیسی دستورالعمل آن را ابلاغ کرد. علت تشکیل پرونده شخصیت آن است که بتوان متناسب با شرایط افراد تصمیم و حکم صادر کرد. سوال اینجاست، پدری که به فرزندش آسیب می رساند ولی با مداخله ای مهارت کنترل خشم را یاد می گیرد با پدری که بدسرپرست هست و کنترل خشم را فرانگرفته و اقدام به تکرار رفتار خشونت آمیز می کند، می توان یکسان برخورد کرد؟ باید دانست کودکانی که در فضای مجازی از خود رفتار های عجیب و پرخاشگرانه نشان می دهند، محصول جامعه هستند. نوع برخوردی که با این افراد می شود باید بستگی به شرایط خود، خانواده، منابع درون خانواده و سابقه داشته باشد.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با بیان این که خشونت می تواند خودش را در قالب قتل، آزار جنسی و امثالهم خود را نشان دهد، افزود: نوع مداخلات باید آثار تربیتی و تادیبی داشته باشد و نباید فقط به اقدامات امنیتی و تنبیهی اکتفا کرد. مواجهه با افراد خشن و بزهکار می تواند در قالب ارجاع به زندان و انجام مداخلات مورد نیاز وی در زندان صورت گیرد اما گاهی مجازات جایگزین حبس را می توان اعمال کرد، مثلاً فرد در جایی مثل خانه یا زندانِ باز که در ایران هم داریم می تواند مجازات شود. به طور کلی برای مداخلات افراد باید از روش هایی استفاده کرد که قابلیت ارزیابی و اثربخشی لازم را داشته باشد.
وی در مورد مجازات جایگزین حبس افزود: یکی از مهمترین محورهای مجازات جایگزین حبس، سازمان های ارائه دهنده خدمات اجتماعی و فرهنگی هستند. سوال اینجاست که چقدر با این سازمان ها هماهنگی های لازم انجام شده است تا در صورت مراجعه به مراجع قضائی، بتوان از خدمات این سازمان ها استفاده کرد؟ تشکیل پرونده شخصیت به همین دلیل ایجاد شده است که متناسب با شرایط هر فرد برایش مجازات تعیین کرد. باید توجه داشت که عمده مجازات برای خشونت ها، حبس است، در حالی که تجربه ثابت کرده است، رویکرد حبس، ممکن است برای اقدامات تامینی و قانونی خوب باشد اما زندان ها عموماً نشان داده شده اند که فقط اقدامات تامینی را انجام داده و اقدامات تربیتی که منجر به اصلاح افراد پرخاشگر می شود بسیار اندک است.
این استاد دانشگاه در رابطه با نوع مداخله با افراد خشونت گر گفت: عواملی که در بروز خشونت موثر هستند در نوع مداخله تعیین کننده اند، مثلاً ما سرقت را خشونت می بینیم، کسی که در روز روشن گردنبند علی دایی را می دزدد و کسی که کیف قابی و جیب بری می کند اقدامی مصداق خشونت انجام داده است. اما گاهی افراد به دلیل فقر مجبور به رفتار خشونت آمیز می شوند و طبعاً مجازات این افراد با یکدیگر باید متفاوت باشد. اگر بخواهیم در این حوزه ها کار شود، عوامل موثر در بروز رفتار خشن باید مورد بررسی قرار گیرد. گاهی این افراد به دلایل فردی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رفتار خشونت آمیز از خود بروز می دهند.
حسن موسوی چلک بار دیگر به پرونده مدیریت مورد و شخصیت اشاره کرد و گفت: اگر قرار باشد در این حوزه کار کرد، باید به سمت تشکیل پرونده مدیریت مورد که پرونده شخصیت نیز می تواند به عنوان بخشی از این پرونده باشد، برای تک تک مجرمین خشن یا کسانی که عامل بروز خشونت هستند در پرونده هایشان، برنامه های جدا تشکیل شود. این ها مستلزم آن است که در سازمان های ارائه کننده خدمات به این گروه ها، متخصصان اجتماعی از جمله مددکاران اجتماعی و متخصصین روان شناسی در آن جا مستقر شوند. گفتنی است که اقداماتی در این زمینه انجام شده است اما کافی نیست.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی در پایان گفت: در عین حال که به کسانی که خشونت کردند خدماتی را ارائه می کنیم باید خانواده آن ها و خانواده قربانیان را نیز در نظر داشته باشیم. اتفاقاتی مثل اسیدپاشی و مطالبی که در رسانه های گوناگون، افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می دهند نیز باید مورد توجه قرار گیرد. بنابراین پیشگیری سطح یک در کنار ارائه خدمات، بازتوانی افراد را بیشتر می کند و هر چقدر روی این حوزه کار کنیم، عوامل باعث ابراز خشونت، شواهد مبتنی بر خشونت را به شکل های مختلف در جامعه کمتر خواهد کرد.
