ابوالفضل خدائی: انتشار عکسی جنجالی و توهین آمیز توسط سفارت روسیه در تهران که دیدار سفیر این کشور با همتای انگلیسی را نشان می دهد موجب واکنش گسترده مقام های ایران و کاربران شبکه های اجتماعی شد. عکسی که تداعی کننده کنفرانس تهران با حضور چرچیل، استالین و روزولت است و به باور کارشناسان نماد اشغال همه جانبه نظامی کشورمان، نادیده گرفتن حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران است. دکتر علی اصغر رزگر معتقد است وجود شرایط فعلی و ناشی از فشارهای مختلف ایران را از هر گونه برخورد و اقدام قاطعانه باز می دارد چرا که کشور دیگر تاب و توان تنش های تازه را ندارد. مشروح گفتگو را در ادامه می خوانیم:
هدف این دیدار و انتشار این عکس توسط روسیه چیست؟ از نظر شما پیام مهمی پشت این عکس نهفته است که ایران باید آن را جدی بگیرد؟
سفرا رابطه خوبی با یکدیگر دارند، همانطور که می دانیم سفارتخانه های روسیه و انگلیس به هم نزدیک بوده به طوری سفارت روسیه بخشی از سفارت انگلیس را نیز گرفته است و تا خیابان حافظ نیز ادامه دارد. مسکو و لندن به دو رقیب دیرینه علاوه بر رقابت ها نزدیکی خاصی با یکدیگر دارند. حتما در دیدار دو سفیر صحبت هایی نیز انجام شده و با اشاره بر نبود آمریکا به این مساله تاکید شده که این دو کشور هستند که سرنوشت ایران را تعیین می کنند. روسیه علاوه بر روابط نزدیک با ایران با کشورهای غربی نیز روابط نزدیک، منافع، استراتژیک، اقتصادی، امنیتی و دفاعی دارد و یکی از شرکای تجاری مهم غرب محسوب می شود. علاوه بر تنش ها بر مسائل دفاعی و تسلیحاتی با اروپا و کشورهای غربی این کشور اروپایی ـ آسیایی منافعی در شرق و خاورمیانه نیز دارد به گونه ای که در مسائلی چون جنگ سوریه، نفت و غیره رقابت هایی با ایران نیز دارد. شاید نزدیکی روابط روسیه با غرب از این منظر قابل توجه باشد که در ایران چه می گذرد. بنابراین وقتی دو دیپلمات از نزدیک یکدیگر را ملاقات می کنند بدیهی است که در مورد مسائل مختلف صحبت می شود به ویژه آنکه این دیدار در ایران انجام شده است.
در مورد انگلیس نیز با توجه به سوابق تاریخی می دانیم که این کشور چه نگاهی به ایران دارد. این کشور آمریکا را به عنوان رقیب اصلی از دور خارج کرده و تنها خود باقی مانده و برای اینکه جایگاه تاریخی خود را در ایران حفظ کند رابطه قابل توجهی نیز با روسیه دارد و در صورت دیدار به طور طبیعی مشورت هایی را در خصوص ایران انجام می دهند. ممکن است این اتفاق از دست آنها در رفته باشد و اینکه عمدا دست به انتشار این تصویر زده اند تا نشان دهند که آمریکا زمانی رقیب اصلی آنها در این منطقه بوده و موفق شدیم آن را از دور خارج کنیم.
این اتفاق نشان می دهد دو رقیب اصلی زمانی در ایران نفوذ و سهم خواهی داشته اند، هم اکنون رقابت را کنار گذاشته اند و در خصوص تحولات ایران در قلب آن یعنی تهران در حال مشورت هستند. احتمالا این مساله یا هشداری به ایران است بر این مبنا که تحولات تهران از نزدیک در حال رصد شدن توسط دو رقیب است و شاید این برداشت را در خصوص بتوان داشت که خواسته آنان بازگشت سریع ایران به گفتگوهای هسته ای وین است. همانطور که آلمان نیز در روزهای اخیر خواستار از سرگیری فوری این مذاکرات شد. در واقع مسکو و لندن نیز می توانند با انتشار این عکس این هشدار را به ایران بدهند.
سیگنال دیگر نیز می تواند این باشد که تحولات ایران نمی تواند از دید قدرت های بزرگ مخفی بماند. از جنگ جهانی دوم و قبل از آن هر گاه قدرت های بزرگ و رقیب احساس خطر کرده اند منافعشان ایجاب کرده که در سطوح بالای استراتژیکی و امنیت بین المللی به هم نزدیک شوند تا به انطباق منافع دست یابند.
مساله مهم در این بین نگاه قدرت های بزرگ نسبت به ایران است که با توجه به جایگاه ایران در معادلات منطقه ای و فرامنطقه ای این قدرت ها همواره نگاهی از بالا به پایین به ایران داشته اند. به نظر شما این موضوع ناشی از چیست؟ آیا سیاست های ایران اشتباه بوده است؟
همانطور که اشاره کردم نگاه از بالا به پایین دو نماینده سیاسی دولتهای روس و انگلیس، این دو رقیب دیرینه نفوذ در ایران به نظر حقیر دارای سیگنال ها و معانی مختلفی میتواند باشد. به طور کلی این موضوع را در پنج بخش عنوان می کنم:
۱- اولا نشان از این دارد که این دو سفارتخانه موازی با یکدیگر منافع خاص خود را در ایران دنبال می کنند و لذا تحولات ایران را از نزدیک رصد میکنند و در مورد آنها رایزنی نزدیک با هم دارند.
۲- علیرغم رقابت های سیاسی و اقتصادی و ژئوپلتیک در ایران و منطقه این عکس نشان از آن دارد که در سطوح بالای مسائل استراتژیک بین المللی دو قدرت اشتراک منافع دارند و در مورد مسایلی مانند برجام و موضع بین المللی ایران از موضع واحد برخوردارند.
۳- نظر به عدم استقرار کامل دولت جدید در ایران، انتشار این عکس نوعی تست و آزمایش عکس العمل رئیس جمهور جدید هم میباشد. اگر دولتی ملی گرا و قدرتمند بر سر کار بود معقولترین عکس العمل درخواست اخراج ای دو نماینده سیاسی بود. حال باید دید در عمل عکس العمل دولت جدید چیست؟
۴- سیگنال دیگر این تصویر و نگاه از بالا به پایین آنست که ای دولتمردان ایران به هوش باشید، که از نظر سابقه تاریخی ایران مرتع انگلستان است و همانگونه که در دوران جنگ جهانی دوم با شوروی هماهنگ ایران را اشغال و اینجا را محل امنی برای تصمیمات مهم استراتژی جنگ قرار دادیم، امروز هم ایران رها شده نیست و باید بر اساس منافع دو قدرت به برجام برگردد و در این مورد ما هماهنگ و منافع مشترک داریم.
۵- موضوع دیگر اینکه، نمایندگان سیاسی، خصوصا در سطح سفیر و وزیر مختار، معمولا بدون اذن و دستور مرکز نمیتوانند چنین تحرکات تحریک آمیزی را در کشور میزبان انجام دهند مگر آنکه قبلا با محافل اطلاعاتی و سیاسی مرکز به مشورت گذاشته باشند.
با این تفاسیر شما معتقدید که پاسخ ایران به جا بوده و یا باید برخورد شدیدتری نسبت به موضوع داشت؟
از هر زاویه که بنگریم ایران متاسفانه در حال حاضر در شرایطی نیست که بتواند آن واکنش مناسب را نسبت به این موضوع داشته باشد. وجود بحران های مختلف در داخل از جمله اقتصادی و همه گیری کرونا، چالش های بین المللی با غرب بر سر مساله هسته ای و برجام را باید در نظر بگیریم. ضمن اینکه هنوز دولت جدید نیز مستقر نشده تا تصمیمات قاطعانه ای اتخاذ شود. آنها احتمالا این حرکت را جسورانه انجام داده اند و ایران نیز در وضعیت مناسبی قرار ندارد که پاسخ بدهد. البته پاسخ آقای ظریف تند و صریح بود اما باید در نظر داشته باشیم که در مورد کشوری مانند روسیه امکان برخورد تند وجود ندارد. در خصوص انگلیس نیز این کشور سفیر ندارد که بخواهد برخوردی صورت گیرد. وجود چنین وضعیتی در سایه کمرنگ شدن مساله ملی گرایی در واقع ناشی از سختی ها، دشواری ها و مشکلاتی است که ایران در آن گرفتار شده است و جمهوری اسلامی ایران نمی خواهد وضع موجود از چیزی که هست بدتر شود. شاهد هستیم که در دادگاهی در سوئد فردی به اتهاماتی محاکمه می شود و چنین مسائلی نشان می دهد که چقدر انرژی و هزینه صرف موضوعات تبلیغاتی می شود تا ایران را به شدیدترین وجه ممکن در تنگناهای مختلف قرار دهند. حتی شاهد هستیم که علیه آقای رئیسی نیز تبلیغات و هجمه های منفی صورت می گیرد. بنابراین ایران آن عکس العملی را که لازم است به خصوص در مورد روسیه نمی تواند داشته باشد.
این مطالب را هم بخوانید:
ابراز پشیمانی سفرای انگلیس و روسیه/ دستیار ظریف: ماجرای نوز را بخوانید
ایران سفیران انگلیس و روسیه را احضار کرد
امیرعبداللهیان: اقدام دو سفیر خارجی افکار عمومی را مکدر کرد
سفارت روسیه در تهران:قصد نداشتیم احساسات ملت دوست و مهربان ایران را جریحه‌دار کنیم!
310311
