خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: عاشورا و محرم اوج اندوه مردم لرستان است که هرساله با سنت‌های همیشگی مردم این دیار باشکوه و پابرجا برگزار می‌شود، ذوق و هنر مردمان این دیار همواره محلی برای تجلی و تولد آثاری هنرمندانه و سنت‌هایی ماندگار بوده است، شعر و موسیقی در خون مردمان لرستان جاری است به‌نوعی که شاید یکی از بخش‌های پررنگ مراسم‌های سوگ و سور را به خود اختصاص داده است.
محرم امسال مانند سال گذشته به دلیل شیوع بیماری کرونا با برخی محدودیت‌ها در اجرای مراسم‌ها و عزاداری‌ها همراه شد، اما مردم ولایت مدار و عاشق اهل بیت استان لرستان اجازه تعطیل شدن مراسم‌های عزاداری شهادت امام حسین (ع) و یاران ایشان را ندادند و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی اقدام به برگزاری این مراسم‌ها کردند.
در این میان صدای ساز چمری موسوم به نوای «چمرونه» سنتی است که هرساله در صبح عاشورا عزاداران را به مراسم‌های عزاداری فرامی‌خواند و با هر ریتم و نوای خود گرد ماتم بر زمین و زمان می‌پاشد.
آئین «چمر» بیان اوج اندوه مردمان لر
نوای موسیقی سوگ که در لرستان به موسیقی «چمر» موسوم است و آوای نوحه‌های لری و لکی در ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان از گذشته‌های دور تاکنون در عزای حسینی (ع) هم‌نوا می‌شدند و قلب هر شنونده‌ای را به درد می‌آوردند.
در لرستان از سرنا و دهل برای عزاداری عاشورا استفاده می‌شود و در صبح عاشورا، نوازندگان محلی آهنگی به نام «چمرونه» را می‌نوازند که در واقع ملودی «مرگ» در لرستان است که در غم از دست رفتن عزیزان نواخته می‌شود و برای اتفاقی که قرار است در ظهر عاشورا بیافتد.
«چمر»، «چمری» یا «چمرونه» موسیقی و آهنگ اندوه باری است که در سوگ و عزای افراد بزرگ در ریتم‌های متفاوت و به‌وسیله «سرنا» و «دهل» نواخته می‌شود.
پیام آئین «چمر» علاوه بر بیان اوج اندوه مردمان این سرزمین حامل پیغامی است برای سایر افراد؛ به‌نوعی که با اجرای این مقام از موسیقی عزا همه خواهند فهمید که بزرگی از میان ایل یا طایفه عزادار مرده است.
فریاد «هی روو، هی روو» مردان و زنان لر بر پیکر یگانه دردانه زهرا
در گذشته نوازندگان برای آگاهی مردم ده و آبادی‌های نزدیک آن از خبر مرگ یک بزرگ، آهنگ «چمر» می‌نواختند و به این صورت همه را از فوت وی آگاه می‌کردند.
با صدای آهنگ چمر همه مردم دست از کار می‌کشند و به محل سوگواری می‌شتابند، حتی کودکان نیز گرد می‌آیند و مانند پدران و مادران خود گریه و شیون می‌کنند.
صبح عاشورا در بیشتر شهرهای لرستان با صدای سوزناک «چمرونه» آغاز می‌شود و همه زمین و زمان‌بر حادثه‌ای می‌گریند که سال‌هاست سرنا و دهل لرستان را به چمری نواختن خو داده است.
با شروع روز عاشورا در اولین ساعات روز صدای ساز و دهل بانوای سوزناک و غم‌انگیزی موسوم به نوای «چمرونه» عزاداران حسینی را به حضور در دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری دعوت می‌کند.
حال و هوای عاشورایی در لرستان، عزاداران را به کربلا می‌برد و فریاد «هی روو، هی روو» مردان وزنان لر بر پیکر یگانه دردانه زهرا را یادآوری می‌کند.
شعر و ملودی در نهایت زیبایی و معنا
اشعاری که در نوحه‌های لری استفاده می‌شود اغلب کامل و از آغاز به زبان لری سروده شده‌اند اشعار و مداحی‌های لری نیز یکی از اجزای لاینفک و جدایی‌ناپذیر مراسم‌های عزاداری برای شهدای عاشورا در این دیار است، سبک مداحی‌ها و نوع اشعار در لرستان به‌رغم اینکه در بسیاری از مناطق ایران دستخوش تغییر شده ولی در لرستان همچنان بدون اندکی تحریف و ماندگار باقی‌مانده است.
شاید به تحقیق بتوان گفت سال‌هاست اشعاری که مردم در خرم‌آباد در ظهر عاشورا می‌خوانند هیچ تغییری نکرده است، چراکه شعر و ملودی درنهایت زیبایی و معنا قرار دارد و نیازی به تغییر آن نیست.
اشعاری که در نوحه‌های لری استفاده می‌شود اغلب کامل و از آغاز به زبان لری سروده شده‌اند و گاه به سبب وجود واژه‌ها و اصطلاحات لری قابل ترجمه به فارسی نیستند. این اشعار، پرمغز و محتوا هستند و در اوزان عروضی فارسی سروده شده‌اند و سرایندگان آن‌ها شاعران برجسته محلی هستند که محیط بر واقعه عاشورا و مؤمنین بر خاندان عصمت و طهارت هستند.
رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی هیئت‌های عزاداری
حجت الاسلام قدرتی مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: تمام برنامه‌های محرم در هیئت‌های مذهبی، تکیه‌ها، حسینیه‌ها، روضه‌ها و… با رعایت مسائل و پروتکل‌های بهداشتی برگزار شده است.
وی با تاکید بر ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی هیئت‌های عزاداری اظهار داشت: ستاد ملی کرونا یک شیوه نامه و ابلاغیه در این رابطه ارائه داده است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان با بیان اینکه این شیوه نامه مراسم‌ها به همه استان‌ها ابلاغ شد افزود: در این شیوه نامه تاکید شده که مراسم‌ها باید با یک سوم جمعیت و در فضای باز برگزار شوند.
حجت الاسلام قدرتی با تاکید بر اینکه این یک سوم جمعیت به این معناست که باید فاصله گذاری اجتماعی در هیئت‌ها رعایت شود تصریح کرد: این امر به هیئت‌ها ابلاغ شده است.
حجت الاسلام قدرتی بیان داشت: همچنین یکی دیگر از نکات مورد تاکید به هیئت‌ها بحث ماسک زدن مستمر است.
۸۵ درصد هیئتی‌ها پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند
وی با بیان اینکه هر شب تیم‌های نظارتی ما در سطح استان از هیئت‌ها بازدید می‌کنند عنوان کرد: حدود ۱۵ تیم نظارتی داریم که شبانه از هیئت‌ها بازدید می‌کنند و هر کدام از این تیم‌ها حداقل ۱۰ تا ۱۵ هیئت را بازدید و بررسی می‌کنند.
حجت الاسلام قدرتی با بیان اینکه هیئت‌های مذهبی و عزاداری استان لرستان امام حسینی (ع) و گوش به فرمان مقام معظم رهبری هستند ادامه داد: هیئت‌ها دنبال این هستند که خدایی ناکرده ضرر و مشکلی برای کسی پیش نیاید.
وی گفت: در این راستا همه مراسم‌های هیئت‌های مذهبی استان در فضای باز مراسم عزاداری را برگزار می‌کنند.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان گفت: بر اساس اعلام معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان و همچنین رصد خودمان، بالغ بر ۸۵ درصد هیئتی‌ها پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند.
عزاداری مردم لرستان در کشور الگو و نمونه است
حجت الاسلام احمد رضا شاهرخی نماینده ولی فقیه در لرستان نیز در این رابطه اظهار داشت: در محرم و عاشورا و در عزای سیدالشهدا (ع) نعمت‌هایی است که باید از آن بهره برداری کرد.
وی با تاکید بر اینکه یکی از این نعمت‌ها پیوند زدن دل‌ها به حسین بن علی (ع) و خاندان رسول گرامی اسلام است، افزود: محرم و عزاداری‌ها مردم را به دین و خدا نزدیک می‌کند؛ در هیئت نشستن و روضه خواندن و شنیدن، دسته‌های عزاداری را مهیا کردن و راه انداختن عزای سیدالشهدا از اموری است که باعث می‌شود مردم به دین و خدا و ارزش‌ها تقرب پیدا کنند و از پلیدی‌ها و زشتی‌ها دور بشوند.
نماینده ولی فقیه در لرستان خاطرنشان کرد: امام حسین (ع) شهید امر به معروف و نهی از منکر بودند، شهیدی بودند که در راه ارزش‌ها جان فشانی کردند، پس عزاداری‌های محرم در نهایت باید به سبک و سیاقی باشد که مردم را به خدا نزدیک کند.
حجت الاسلام شاهرخی با اشاره به اینکه انسان و جامعه هم به تغذیه جسم نیاز دارد هم تغذیه روح، به تقویت روحیه حماسی و شجاعت و ایثار نیاز دارد؛ گفت: اینکه عزای سیدالشهدا را از جامعه منتفی کنیم شبیه این است که تغذیه جسمانی یک انسان را به کلی از او بگیریم، تغذیه روح و جسم با هم است و عزای حسین بن علی (ع) غذای روح عاشقان سیدالشهدا است.
وی بیان داشت: استان ما و عزاداری مردم ما در کشور و در خارج از کشور شناخته شده و الگو و نمونه است، امیدواریم که شکل سنتی عزاداری در محرم مورد رضایت صاحب الامر (عج) قرار بگیرد.
آنچه مهم است این است که باگذشت سال‌ها هیچ‌گونه تغییری در روش عزاداری مردم لرستان رخ نداده و همچنان شکوه و ماندگاری گذشته خود را حفظ کرده است.
باورها و اعتقادات مردم لرستان همواره مجالی برای ظهور آداب و سنن پسندیده و ماندنی بوده است که شاید شعر و موسیقی تنها بخشی از این سنت‌ها را به خود اختصاص دهد.
