به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایسنا، جلیل توکل افشاری عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص ایمنی واکسن‌ها در مقابل کرونای دلتا گفت: گزارش شده است که تمام واکسن‌های ویروس کرونا چیزی حدود ۸۰ تا ۹۵ درصد بعد از گذشت دو تا سه هفته از تزریق دوز دوم ایمنی ایجاد می‌کنند، اما هیچ‌کدام از واکسن‌های موجود علیه سویه دلتا ایمنی گزارش‌شده قبلی را ایجاد نمی‌کنند و در حقیقت درصد ایمنی که در برابر کرونای دلتا ایجاد می‌کنند کاهش یافته است.
او در پاسخ به این پرسش که آیا واکسن‌های موجود در برابر جهش‌های احتمالی این ویروس در آینده، ایمنی لازم را دارند یا نه بیان کرد: جهش‌هایی که از ویروس کرونا ظهور پیدا می‌کنند، معمولا در یک قسمتی از ساختمان ویروس که عمدتا ژنوم آن است، اتفاق می‌افتد. این مسئله باعث می‌شود ویروس تغییر رفتار دهد مانند سویه دلتا که شرایط و عفونت‌زایی آن به مراتب از نوع قبلی بیشتر است.
توکل افشاری تصریح کرد: ممکن است جهش جدیدی که از ویروس اتفاق می‌افتد با ویروس‌های قبلی حدود ۸۰ درصد مشابه باشد که در اصطلاح ژنتیکی می‌گوییم این جهش‌ها همولوژی دارند؛ بنابراین این‌طور نیست که واکسن‌های موجود در برابر یک جهش جدیدی از ویروس کرونا صد درصد موثر نباشد، بلکه واکسن‌ها این جهش‌ها را نیز پوشش می‌دهند، اما به دلیل تغییرات ایجاد شده در بخشی از ژنوم ویروس ممکن است سیستم ایمنی متفاوت‌تر عمل کند و درصد ایمنی واکسن‌ها کاهش یابد.
عوارض واکسن‌های کرونا
استاد ایمنی‌شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص عوارض واکسن‌ها اظهار کرد: تمامی واکسن‌ها یک‌سری عوارض مشابه و مشترک همچون سردرد، بدن‌درد، درد عمیق در محل واکسیناسیون و... دارند که بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت برطرف می‌شود، اما در خصوص واکسن آسترازنکا گزارش‌های بسیار نادری در مورد عوارض شدیدتری بعد از تزریق وجود داشته است.
وی ادامه داد: در این گزارش‌ها ایجاد عوارض شدید و خطرناکی از جمله ایجاد لخته خون در برخی از افرادی که این واکسن را دریافت کردند، عنوان شده که به همین دلیل در برخی از کشورها برای مدتی تزریق واکسن آسترازنکا را متوقف کرده بودند. اما در مجموع درصد این گزارش‌ها در سطح جهان بسیار ناچیز است و دلیل نمی‌شود که ایمنی واکسن را زیر سوال ببرد.
توکل افشاری افزود: لخته خون عمدتا باعث ایجاد یک‌سری عوارض نورولوژی شده و سیستم عصبی در مغز را دچار مشکل می‌کند که می‌تواند منجر به مرگ شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این پرسش که آیا چنین عوارض شدیدی بعد از تزریق آسترازنکا در داخل ایران نیز گزارش شده یا نه، گفت: ما این گزارش‌ها را که در برخی از کشورها اتفاق افتاده در مقالات بین‌المللی مشاهده کرده‌ایم و در داخل کشور خودمان چنین موردی نشنیده‌ایم.
دلیل عدم تزریق آسترازنکا برای افراد زیر ۵۰ سال
استاد ایمنی‌شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رابطه با توصیه‌های عدم تزریق آسترازنکا برای افراد زیر ۵۰ سال گفت: این مسئله به نوع و پلتفرم واکسن برمی‌گردد. واکسن‌های آسترازنکا و اسپوتنیک وی مبتنی بر DNA هستند و در این واکسن‌ها از یک وکتور استفاده می‌شود. پلتفرم برخی از واکسن‌ها نیز مبتنی بر RNA و برخی دیگر از جمله برکت و سینوفارم از ویروس کشته یا ضغیف شده است.
او افزود: واکسن‌هایی که از نوع DNA هستند، به دلیل استفاده از نوع حامل یا وکتور گفته می‌شود که ترجیحا در افراد زیر ۶۰ یا ۵۰ سال تزریق نشود.
توکل افشاری ضمن بیان اینکه تمام تزریقات دوز دوم واکسن‌ها بین ۳۰ تا ۴۵ روز مطرح شده است که شامل واکسن آسترازنکا نیز می‌شود، گفت: عملکرد سیستم ایمنی در هر فرد بر اساس یک‌سری از فاکتورها از جمله فاکتورهای ژنتیکی متفاوت است. ممکن است عده‌ای دوز دوم واکسنی را استفاده کنند، اما بعد از دو هفته آنتی‌بادی آن‌ها زیر لِول ایمنی باشد، در صورتی که ممکن است فرد دیگری که در همان زمان، همان واکسن را زده باشد و ایمنی لازم در برابر واکسن در او ایجاد شده باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: علت این است که ژنتیک نیز بر سیستم ایمنی تاثیرگذار است؛ بنابراین در فاصله ۳۰ تا ۴۵ روزه ممکن است واکنش‌ها و نوع ایمنی در افراد مختلف متفاوت باشد.
نوع واکسن‌هایی که در دوز اول و دوم تزریق می‌شود باید یکسان باشد
وی در ادامه با تاکید بر اینکه نوع و پلتفرم واکسن‌هایی که در دوز اول و دوم تزریق می‌شود باید یکسان باشد، گفت: در درجه اول توصیه جدی می‌شود که دوز اول و دوم یک نوع واکسن تزریق شود، اما اگر از یک نوع واکسن نبودند، حتما از یک نوع پلتفرم در دو دوز تزریق شود. به عنوان مثال یک فرد نمی‌تواند دز اول آسترازنکا و دوز دوم برکت بزند. زیرا آسترازنکا از DNA و پلتفرم برکت ویروس ضعیف شده یا کشته شده است، اما اگر فردی در دوز اول سینوفارم زد، اما در دوز دوم سینوفارم موجود نبود، می‌تواند واکسن برکت بزند؛ زیرا هردو از یک نوع پلتفرم، یعنی ویروس ضعیف شده یا کشته شده هستند.
استاد ایمنی‌شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه واکسن اسپوتینک وی همانند آسترازنکا از DNA است، گفت: اما وکتوری که برای ساخت آسترازنکا استفاده می‌شود با وکتوری که در اسپوتنیک وی وجود دارد، متفاوت است. وکتور آسترازنکا مربوط به شامپانزه و وکتور اسپوتنیک وی از آنفلوآنزای انسانی گرفته شده است، اما در مجموع پلتفرم این دو واکسن یکی است؛ بنابراین اگر کسی اسپوتنیک زده، اما الان در دسترس نیست، یا باید منتظر بماند تا همان واکسن موجود شود یا واکسن آسترازنکا را به عنوان جایگزین تزریق کند.
چرا نمی‌توان از دو واکسن استفاده کرد؟
توکل افشاری خاطرنشان کرد: وقتی سیستم ایمنی با یک عامل بیگانه، آنتی‌ژن، میکروب یا ویروس مواجه می‌شود، در دفعه اول ایمنی ایجاد نمی‌شود و در حقیقت دوز دوم است که باعث می‌شود یک‌سری سلول‌هایی سریعا وارد عمل شده و سیستم دفاعی بدن را به فاز ایمنی و محافظت ببرند؛ بنابراین اگر شما دوز اول یک نوع واکسن و دوز دوم نوع دیگری بزنید، سیستم ایمنی عملا گیج می‌شود و ایمنی لازم را ایجاد نمی‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان تاکید کرد: بنابراین افراد به هیچ عنوان در دوز دوم واکسنی متفاوت با واکسن دوز اول نزنند. ترجیحا همان واکسن دوز اول و در غیر این صورت واکسنی با پلتفرم یکسان تزریق شود.
